Mioklonie – przyczyny, objawy, badania, leczenie

Mioklonie – fizjologiczne i patologiczne

Mioklonie (myoclonus) nazywane także zrywaniami mięśniowymi, to napadowe zaburzenia ruchowe, które polegają na krótkotrwałych skurczach mięśni. "Szarpnięcia" takie mogą obejmować pojedynczy mięsień lub całą grupę mięśniową. Gdy obejmują wiele mięśni, nazywane są wtedy polikloniami (polyclonus). Osoba obserwująca chorego może odnosić wrażenie nagle pojawiającego się wstrząśnięcia, przypominając objawy ruchowe występujące po podrażnieniu prądem elektrycznym.

Możemy wyróżnić mioklonie fizjologiczne oraz patologiczne. Te pierwsze występują najczęściej jako zryw miokoloniczny podczas snu.

Mioklonie patologiczne dzielimy uwzględniają miejsce ich powstania i tak wyróżniamy:

• szybkie i krótkotrwałe mioklonie, tzw. korowe;
• mioklonie podkorowe opisywane jako wolne, nieregularne;
• mioklonie pniowe, bardzo szybkie, krótkie i rytmiczne (tzw. miorytmie);
• mioklonie korzeniowe.

Skurcze miokloniczne mogą występować także w przebiegu padaczki, mogą być one elementem napadu padaczkowego bądź jego jedynym objawem. Warto wspomnieć także o miokloniach idiopatycznych, do których zalicza się choroby o nieznanej etiologii,prawdopodobnie są one uwarunkowane genetycznie.

To też może Cię zainteresować: Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni ciała?

Mioklonie – u dzieci i dorosłych – jakie są przyczyny?

Mioklonie mogą mieć różne przyczyny. Fizjologicznie mogą występować jako mimowolne ruchy podczas zasypiania opisywane przez niektórych jako drgawki podczas zasypiania, drgawki miokloniczne po znacznym wysiłku mięśniowym, ruchy mimowolne wywołane napadem lęku w przebiegu nerwicy. Fizjologiczne mioklonie u dzieci mogą występować pod postacią mioklonii u noworodka podczas karmienia czy jako mioklonie przysenne.

Zrywania mięśniowe podczas snu są najczęstszą postacią mioklonii fizjologicznych.

Przyczyny mioklonii patologicznych są różnorodne i zaliczyć do nich możemy:

• infekcje wirusowe mózgu (np. podostre stwardniejące zapalenie mózgu, choroba Creutzwelda- Jakoba, HIV, malaria, kiła, borelioza),
• zatrucia bizmutem, metalami ciężkimi,bromkiem metylu,
• zatrucia lekami, np. trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi, elektywnymi inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny,
• urazy mózgu, włączając w to także porażenie prądem elektrycznym,
• choroby metaboliczne ( np.choroba Wilsona, nadczynność tarczycy, niewydolność wątroby, nerek, obniżone stężenie sodu, glukozy),
• choroby spichrzeniowe takie jak choroba Gauchera, choroba Taya-Sachsa,
• otępienia (choroba Alzheimera, otępienie czołowo-skroniowe, otępienie z ciałami Lewy'ego),
• ataksje rdzeniowo-móżdżkowe (choroba Huntingtona, choroba Parkinsona, zanik wieloukładowy).

Opisywane skurcze mięśni pojawiają się również w przebiegu dziecięcej padaczki mioklonicznej, padaczki mioklonicznej Janza.

Zobacz również: Drętwienie rąk podczas snu – co je powoduje?

Mioklonie nocne i mioklonie w dzień – objawy

Napad miokloniczny może mieć charakter pojedynczego ruchu lub całej serii szarpnięć. Mioklonie w dzień bardzo często obejmują kończyny górne oraz barki, ale mogą także przybierać postać ruchów głową lub całym tułowiem. Skurcz miokloniczny może zostać wyzwolony bodźcem świetlnym lub dźwiękowym, ale tez nagłym uczuciem przerażenia jako tak zwana fizjologiczna reakcja przestrachu.

Mioklonie mogą występować w spoczynku, jak i w ruchu, mogą przejawiać się jako gwałtowne skurcze mięśni w czasie snu ( zrywy miokloniczne), zwłaszcza po intensywnym wysiłku fizycznym.

Warto wspomnieć jeszcze raz o miokloniach przysennych występujących jako mimowolne skurcze mięśni przed zaśnięciem (podczas zasypiania), któremu może towarzyszyć następujące nagłe przebudzenie podczas zasypiania. Nierzadko obserwuje się d rgawki podczas zasypiania u niemowląt i starszych dzieci.

Przeczytaj też: Tiki nerwowe – przyczyny, objawy, leczenie

Mioklonie w nocy mogą być objawiać się jako nocne skurcze nóg, które przy intensywnym przebiegu mogą czasem być mylone z napadem padaczkowym.Warto podkreślić, że czkawka jest także zaliczana do mioklonii fizjologicznych. Zazwyczaj samoistnie wycofuje się, zdarzają się jednak przypadki, że utrzymująca się uporczywa czkawka może być objawem chorobowym wskazującym na uszkodzenie pnia mózgu. Mioklonie fizjologiczne występują u ludzi zdrowych, bez odchyleń w badaniu neurologicznym. Do nocnych mioklonii zalicza się także zespół niepsokojnych nóg, czyli tzw. RLS. W tym przypadku podczas spoczynku występuje przymus poruszania nogami (pacjent odczuwa m.in. nieprzyjemne mrowienie, pieczenie kończyn dolnych).

Sprawdź również: Lęki nocne – przyczyny, objawy, leczenie

Mioklonie – badania na rozpoznanie

Diagnostykę mioklonii powinniśmy rozpocząć od wykonania badania przedmiotowego i zebrania wywiadu. Ważnym elementem będzie zadanie pytań dotyczących zażywanych leków, ewentualnego spożycia substancji toksycznych, chorób przewlekłych. Dzięki temu, będziemy wiedzieli, jakie kolejne badania dodatkowe wykonać, w celu potwierdzenia podejrzanej przyczyny mioklonii. Na przykład jeżeli ruchom mioklonicznym towarzyszy wzrost wskaźników stanu zapalnego, czy objawy infekcji należ pobrać płyn mózgowo-rdzeniowy.

Jeżeli wywiad i badanie nie naprowadzają na przyczynę mioklonii należy wykonać następujące badania dodatkowe:

• stężenie elektrolitów (sodu, potasu, wapnia, magnezu, bizmutu),
• stężenie glukozy, kreatyniny, mocznika, bilirubiny, AST, ALT,
• elektroencefalografię (EEG) oraz badanie obrazowe mózgowia (TK lub MRI).

Czasem potrzebna jest ponadto dodatkowa diagnostyka genetyczna.

Warto wspomnieć także o tzw. Zespole Jeavonsa, jest to padaczka w której występują mioklonie powiek wraz z napadami nieświadomości. Ujawnia się ona w wieku dziecięcym i jest uwarunkowana genetycznie. Diagnostyka tego zespołu opiera się na wykonaniu badaniu EEG, video-EEG, wykonania badania neuroobrazowego mózgowia oraz wykonanie badań genetycznych.

Jak wygląda leczenie mioklonii?

Jeżeli mamy do czynienia z miokloniami fizjologicznymi, takimi jak drgawki przed zaśnięciem, skurcze mięśni podczas snu, mioklonie przysenne u niemowląt, i chory nie ma innych dolegliwości oraz objawów, lekarz jedynie uspokoi pacjenta, leczenie w tym przypadku nie jest konieczne.

Terapia jest ściśle uzależniona od choroby będącej przyczyną skurczów mioklonicznych. Jeżeli chodzi o niektóre mioklonie niekiedy istnieje możliwość leczenia przyczynowego (np. w miokloniach polekowych, toksycznych, metabolicznych, spowodowanych nowotworem układu nerwowego).

Przykładowo jeżeli podejrzewamy, iż przyczyną jest zatrucie lekami, lekarz powinien zredukować dawkę leku lub ostrożnie, obserwując ciągle chorego odstawić lek. Kiedy jednak przyczyny nie są znane, stosuje się leczenie objawowe, które jest ściśle zależne od rodzaju i stopnia nasilenia dolegliwości. We wszystkich typach ruchów mimowolnych skuteczny okazuje się lek z grupy benzodwuazepin pod nazwą klonazepam.

W przypadku mioklonii padaczkowych, oraz jeżeli mamy do czynienia z miokloniami korowymi, stosuje się leki przeciwpadaczkowe, do których należą walproiniany, lewetyracetam, prymidon.

Mioklonie psychogenne mogą ulec zmniejszeniu po zastosowaniu psychoterapii. W przypadku towarzyszących zaburzeń depresyjnych bądź lękowych stosuje się leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe w skojarzeniu z terapią psychologiczną.

Bibliografia:

• Antoni Prusiński Neurologia praktyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
• Urszula Fiszer, Patofizjologia i leczenie mioklonii, Neurologia po dyplomie, Tom 5, Nr 1, 2010.
• Adam Stępień, Neurologia, Medical Tribune Polska, Warszawa 2014, wyd.1.