Tiki nerwowe – przyczyny, objawy, leczenie

Czym są tiki nerwowe?

Tiki nerwowe są szczególnym rodzajem ruchów mimowolnych. Są to jednolite, nagłe, niezależne od woli (czasem można je zatrzymać na krótką chwilę), niekontrolowane, impulsywne, niecelowe, powtarzalne ruchy lub skurcze różnych mięśni, a nawet całych grup mięśniowych. Skurcze te mają najczęściej charakter nawracający. Zaliczane są do czynności przymusowych. Wyróżniamy:

• tiki proste (dotyczą małych grup mięśni, tj. wybranej części ciała, np. potrząsanie głową);
• tiki złożone (obejmują większą ilość grup mięśniowych, tj. całego ciała bądź większych jego części).

Tiki różnią się bardzo pod względem długości i częstości trwania, a co ważne, nie służą wykonaniu konkretnego ruchu. Tu specjaliści wyróżniają:

• tiki nieokreślone,
• tiki przemijające,
• tiki przewlekłe.

To też może Cię zainteresować: Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni ciała?

Jak rozpoznać, czy są to tiki nerwowe?

Zaburzenia tikowe mogą występować sporadycznie i z niewielkim nasileniem, ale są takie, które uniemożliwiają normalne i prawidłowe funkcjonowanie (tiki występujące z dużą częstością i nasileniem w ciągu dnia).

Najczęściej obserwujemy tiki ruchowe (motoryczne). Zaliczamy do nich: sapanie, mruganie, zaciskanie oczu, gwizdanie, mruczenie, mlaskanie, ruchy głową, marszczenie czoła, ruchy kończyn górnych i dolnych, podskakiwanie, wzruszanie ramionami, ruchy szyi.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Innym typem opisywanych zaburzeń są tiki głosowe (wokalne), które mogą występować z tikami ruchowymi. Bardzo częste są: chrząkanie, pociąganie nosem, gwizdanie, głośne oddychanie, sapanie, pokrzykiwanie, pohukiwanie, wzdychanie, śmiech, przełykanie, a nawet koprolalia (wypowiadanie wulgarnych zdań lub wyrazów; słowa bądź zdania wypowiadane są w sposób przymusowy, a nie celowy i zamierzony).

W ostateczności osoba dotknięta zaburzeniami tikowymi może także kopać innych, wąchać cudze ciało, dotykać, popychać itp. Nad tikiem tym w pewnym stopniu można zapanować. Powoduje to jednak wzrost napięcia wewnętrznego, który po przekroczeniu „progu krytycznego” prowadzi do wyładowania motorycznego oraz wokalnego.

Przeczytaj też: Czym jest gadzi mózg?

Skąd się biorą tiki? Czy ustępują?

Wykazano, iż tiki nerwowe występują częściej u chłopców i mężczyzn niż u kobiet. Najczęściej tiki pojawiają się w dzieciństwie, około 5. roku życia i osiągają największe nasilenie w 10. roku życia, co ma związek z niedojrzałością układu nerwowego. Tiki nerwowe mogą jednak pojawić się z dużym nasileniem także po 18. roku życia.

Po tym okresie, w większości przypadków, nasilenie tików nerwowych zmniejsza się bądź tiki samoistnie ustępują. Nie jest to regułą – jeśli tiki nerwowe nie ustępują i od momentu ich pojawienia się trwają przez ponad rok, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, iż będą się rozwijać i trwać przez całe życie.

Jakie są przyczyny tików nerwowych? Badania naukowe wykazały, iż tiki nerwowe są najczęściej wynikiem niewłaściwej pracy mózgu. Może być ona przyczyną:

• urazów;
• braku lub zaburzonej ilości określonych substancji w układzie nerwowym;
• niewłaściwego działania przekaźników w mózgu (niski poziom serotoniny oraz noradrenaliny we krwi);
• zaburzeń i zakłóceń w prawidłowym przewodnictwie nerwowym.

Tikom nerwowym mogą towarzyszyć m.in. zaburzenia emocjonalne czy problemy z koncentracją.

U osób dotkniętych tym schorzeniem występuje niedobór magnezu, w wyniki czego dochodzi do:

• silnego podwyższenia poziomu substancji P (występuje w stanach lękowych, depresji);
• niedoboru witaminy B₆ (występuje w natręctwach, rozdrażnieniu);
• aktywacji receptora glutaminy NMDA (występuje w agresji, tikach ruchowych i wokalnych).

Wszystkie te zmiany mają znaczenie w przypadku ujawnienia się oraz natężenia objawów tików nerwowych.

Osoby z chorobą tików wykazują często zachowania o charakterze natręctw oraz nadmiernej aktywności ruchowej z niemożnością utrzymania uwagi.

To też może Cię zainteresować: Mitomania, czyli na czym polega patologiczne kłamstwo?

Co wyzwala i nasila tiki nerwowe?

Badania naukowe wykazały, że tiki nerwowe są wyzwalane i nasilane przez:

• emocje, zarówno te pozytywne, jak i negatywne,
• stres,
• aktywność fizyczną,
• nowe otoczenie,
• zaburzenia lękowe (silny lęk),
• zmęczenie,
• niektóre pokarmy.

W każdej z tych sytuacji wykonanie danego tiku (ruchu) przynosi chwilowe uspokojenie, opanowanie oraz ulgę. Wykazano, iż w miejscu, w którym pojawią się tiki, przed atakiem odczuwane jest silne napięcie mięśniowe, uczucie mrowienia, swędzenia, pieczenia.

Tiki najczęściej ulegają wyciszeniu podczas snu. Jednakże mogą pojawić się w trakcie relaksu czy odpoczynku, co sugeruje, iż w niektórych przypadkach nie ma reguły co do ich wystąpienia.

Zdarzają się sytuacje, iż osoba dotknięta tym zaburzeniem jest w stanie powstrzymać dany tik, ale konsekwencją tego jest pojawienie się bardzo gwałtownych, długo trwających, powtarzających się i niebezpiecznych ataków.

Sprawdź również: Rdzeń kręgowy – budowa i funkcje

Tiki nerwowe – co nasila ich występowanie?

Tiki nasilają się pod wpływem stresującej sytuacji. Czynnikami, które wywołują bądź nasilają tiki są też:

• alkohol,
• kofeina,
• słodycze, a w szczególności czekolada,
• nieprawidłowe odżywianie (konserwanty w żywności i napojach, napoje gazowane),
• środki chemiczne wykorzystywane podczas sprzątania, mycia, prania, płukania, odświeżacze powietrza,
• leki pobudzające oraz leki przeciwhistaminowe,
• mleko i jego różne przetwory,
• lęki,
• zakażenia bakteryjne i wirusowe oraz szczepienia,
• głód, nieregularne spożywanie posiłków, odchudzanie,
• telefony komórkowe, telewizja, gry komputerowe (przy nadmiernym korzystaniu).

Zobacz też: Ludzki mózg – budowa, funkcje, choroby

Diagnoza i leczenie tików nerwowych

Jeśli mamy do czynienia z prostymi tikami, pojawiającymi się sporadycznie i niezakłócającymi normalnego funkcjonowania, warto poczekać i sprawdzić, czy nie ustąpią i wyciszą się same.

Osoby dotknięte tikami nerwowymi powinny w szczególny sposób zadbać o rodzaj spożywanych pokarmów, tryb życia (odpoczynek, relaks, zdrowy sen, regularne ćwiczenia). Nie bez znaczenia są kontakty z niektórymi osobami oraz emocje panujące w pracy, szkole, domu czy rodzinie.

W przypadku, gdy tiki zaczną przybierać na sile i częstości, należy skontaktować się jak najszybciej z lekarzem. Diagnoza choroby tikowej opiera się na dokładnym wywiadzie lekarskim z chorym oraz z jego najbliższymi (rodzina, przyjaciele). Lekarz specjalista (neurolog) obserwuje zachowanie chorego i zleca przeprowadzenie, jeśli to konieczne, badań laboratoryjnych.

Sprawdź też: Nerwowość i rozdrażnienie – jak sobie radzić z objawami?

Podczas badania, po wpływem silnych emocji, może dojść do zahamowania tików. Należy wtedy poczekać, aż emocje osoby badanej opadną i pozwolą na swobodne zachowywanie się. W domu warto zapisywać częstość, rodzaj i nasilenie tików, które się pojawiają, co pozwali na dokładne ich monitorowanie.

W leczeniu choroby tikowej stosuje się najczęściej neuroleptyki, leki wpływające na stężenie dopaminy na zakończeniach nerwowych, blokery kanału wapniowego oraz toksynę botulinową. Stosowanie neuroleptyków powinno być przemyślane, zwłaszcza w przypadku dzieci, gdyż ograniczają w znaczny sposób procesy uczenia się i zapamiętywania. W leczeniu zaburzeń zachowania stosuje się klonidynę, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne oraz leki z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny.