Niespokojne nogi – przymus poruszania nogami

Niespokojne nogi – czym jest zespół RLS?

Zespół niespokojnych nóg (w skrócie RLS) to choroba bardzo powszechna. Szacuje się, że nawet 10–15% populacji osób dorosłych zgłasza objawy towarzyszące RLS. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że ich problemy ze snem i pojawiające się w następstwie notoryczne zmęczenie może wynikać z zespołu niespokojnych nóg. Choroba częściej występuje u kobiet, a zapadalność na nią wzrasta wraz z wiekiem, choć u niektórych może ujawnić się już w młodości, około 20–30. roku życia.

Istotą choroby jest przymus poruszania nogami. Ów przymus pozwala ograniczyć przykre dolegliwości jakie odczuwa pacjent, takie jak drętwienie nóg i ból kończyn dolnych w spoczynku. Część pacjentów mówi także o drżeniu nóg i uporczywym mrowieniu. Tak więc nasilenie i charakter objawów może być zmienny. Problem niespokojnych nóg nie pozostaje jednak niemożliwy do rozwiązania – istnieje wiele metod łagodzących chorobę, w tym niezwykle istotna – w postaci zmiany stylu życia.

Zobacz również: Drętwienie rąk podczas snu – co je powoduje?

Jakie są objawy zespołu niespokojnych nóg?

Choroba niespokojnych nóg diagnozowana jest, jeżeli występują cztery poniższe warunki:

• pacjent uskarża się na konieczność poruszania nogami, która wynika z dyskomfortu odczuwanego w kończynach dolnych;
• objawy pojawiają się lub nasilają w bezruchu;
• objawy ustępują lub zmniejszają się w trakcie aktywności fizycznej;
• nasilenie objawów występuje zazwyczaj pod koniec dnia i w nocy, często powodując wybudzenie ze snu.

Syndrom niespokojnych nóg może zaburzyć normalne funkcjonowanie człowieka, zwłaszcza gdy występuje w swojej najbardziej nasilonej formie, tzn. gdy objawy pojawiają się w kilka minut po przyjęciu pozycji siedzącej lub leżącej, wybudzają ze snu i nie pozwalają na właściwy wypoczynek. Często osoby cierpiące na tzw. niespokojne nogi wycofują się z udziału w życiu towarzyskim, wizyt w teatrze lub kinie, spotkań ze znajomymi. Mogą również pojawiać się problemy z koncentracją oraz zmiany w nastroju związane z brakiem odpowiedniej ilości snu w ciągu doby.

Problemy ze snem w zespole niespokojnych nóg mogą polegać albo na utrudnionym zasypianiu, albo na częstym wybudzaniu się ze snu. W zależności od tego, która z tych dwóch sytuacji dominuje, włącza się odpowiednio dobrane leczenie.

Sprawdź też: Nerwowość i rozdrażnienie – jak sobie radzić z objawami?

Jakie są przyczyny niespokojnych nóg?

W ponad połowie przypadków choroba niespokojnych nóg ma podłoże genetyczne i występuje rodzinnie. U wielu osób nie można jednoznacznie ustalić przyczyny choroby i wyjaśnić, dlaczego się w ogóle ujawniła – mówi się wówczas o tzw. podłożu idiopatycznym. Zespół niespokojnych nóg może występować jednak również wtórnie do innych schorzeń (około 25% pacjentów). Stanami odpowiedzialnymi za wywołanie objawów RLS mogą być: ciąża, niewydolność nerek, niedokrwistość z niedoboru żelaza.

Istnieje teoria, że to właśnie zaburzona gospodarka żelazowa (niedobory żelaza w organizmie) doprowadzają do pojawienia się objawów choroby. Jego odpowiednia ilość zapewnia prawidłowe funkcjonowanie układu dopaminergicznego, odpowiedzialnego między innymi właśnie za napęd ruchowy, ale także wyższe emocje oraz układ hormonalny. Objawy RLS mogą więc nasilać się w wyniku stosowania nieodpowiedniej diety, zwłaszcza ubogiej w żelazo.

Przeczytaj też: Drętwienie i mrowienie palców u nóg – przyczyny

Jak leczyć niespokojne nogi i przymus poruszania nogami?

Sposób leczenia zespołu RLS zależy od stopnia nasilenia jego objawów. Czasem wystarczy odpowiednia zmiana stylu życia, w cięższych przypadkach należy włączyć leczenie farmakologiczne, w tym suplementację niektórych mikroelementów i witamin. Celem stosowania różnych metod leczniczych jest zmniejszenie nasilenia objawów i ograniczenie ilości nieprzyjemnych epizodów oraz poprawa jakości życia i snu.

Leczenie należy wdrożyć, gdy tylko pojawią się pierwsze objawy i zostaną przez pacjenta i jego lekarza zdiagnozowane jako objawy syndromu niepokojonych nóg. Część preparatów wykorzystywana w leczeniu RLS stosowana jest w terapii choroby Parkinsona. Regularne przyjmowanie tych leków wiąże się jednak z ryzykiem wystąpienia wielu niekorzystnych działań niepożądanych. Zdarza się, że z ich powodu pacjenci sami rezygnują z uciążliwej terapii.

Mając na uwadze jedną z przyczyn zespołu niespokojnych nóg, jaką jest niedobór żelaza, warto w początkowym etapie leczenia rozpocząć suplementację tego mikroelementu. Przyjmowanie preparatów wielowitaminowych, czyli tak zwanych kompleksów witamin i minerałów, może nie przynieść oczekiwanych rezultatów. Zazwyczaj dawka tego mikroelementu dostarczana do organizmu powinna być wyższa niż w przypadku gotowych zestawów. Warto wspomnieć, że wchłanianie żelaza w organizmie jest ściśle uzależnione od odpowiedniej dawki witaminy C.

Uzupełnieniem tej terapii jest dostarczanie organizmowi odpowiednio dużej dawki magnezu. Pełni on bardzo ważną rolę w regulacji przekazywania impulsów nerwowych pomiędzy komórkami. Magnez zmniejsza prawdopodobieństwo występowania bolesnych skurczów mięśni. Poprawia ponadto jakość snu, co w przypadku leczenia zespołu RLS ma bardzo duże znaczenie. Za jego prawidłowe wchłanianie odpowiada z kolei witamina B₆, która także reguluje metabolizm energetyczny w organizmie.

Sposoby na niespokojne nogi

Istnieje kilka czynników, które mogą być pomocne w ograniczeniu objawów choroby niespokojnych nóg i poprawić jakość życia chorego. Należy między innymi zadbać o odpowiedni styl życia, na który składają się:

• rezygnacja z palenia papierosów, spożywania kofeiny oraz alkoholu;
• spożywanie odpowiednich posiłków, zawierających odpowiednią ilość mięsa i innych produktów bogatych w żelazo, a także witaminy z grupy B (głównie B₆ oraz B₁₂) w celu utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego organizmu;
• wyrównywanie niedoborów snu drzemką w ciągu dnia;
• rezygnacja z leków wpływających na przebieg zespołu niespokojnych nóg, takich jak leki przeciwdepresyjne, niektóre leki przeciwwymiotne (np. metoklopramid) czy leki antyhistaminowe (przeciwalergiczne).