Czym jest psychoza alkoholowa i jak ją leczyć?

Psychoza alkoholowa – co to jest?

Psychoza alkoholowa to zaburzenie psychiczne związanie z wieloletnim nadużywaniem alkoholu. Może wystąpić przy ostrym zatruciu, ale także na skutek odstawienia alkoholu. Znana jest również jako halucynoza alkoholowa i jest stosunkowo rzadkim następstwem używania alkoholu, może być jednak powszechniejsza niż sądzono. W przypadku ostrej psychozy alkoholowej objawy występują w stanie upojenia lub krótko po spożyciu dużej ilości alkoholu. Klinicznie psychoza związana z alkoholem jest podobna do schizofrenii, ale stwierdzono, że jest to unikalny i niezależny stan, choć na jego określenie używa się także sformułowania schizofrenia alkoholowa. Charakteryzują ją: halucynacje, paranoja, zaburzenia pamięci, lęk oraz urojenia prześladowcze. [1]

Psychoza alkoholowa – przyczyny bezpośrednie

Dokładna etiologia psychozy związanej z alkoholem nie jest znana, prawdopodobnie ma związek z dopaminą, serotoniną i innymi neuroprzekaźnikami wyzwalanymi w trakcie spożywania alkoholu.

Konsekwentne dostarczanie substancji toksycznych do organizmu powoduje postępujące uszkadzanie wszystkich narządów, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej oraz niedobory ważnych składników odżywczych, szczególnie witamin z grupy B.

Niektóre badania sugerują, że zmiany w receptorach dopaminowych i wzrost centralnej aktywności dopaminergicznej związany jest z halucynacjami u pacjentów uzależnionych. Jednak w grę może wchodzić również serotonina. Inne badania sugerują, że nieprawidłowości w zakresie aminokwasów mogą prowadzić do zmniejszenia aktywności serotoniny w mózgu i zwiększenia aktywności dopaminy, co prowadzi do halucynacji. Podwyższony poziom beta-karbolin i upośledzony układ słuchowy również zostały powiązane z psychozą alkoholową.

Zobacz też: Ile można wypić, by było to bezpieczne dla zdrowia?

Prawie 40% osób uzależnionych od alkoholu osób cierpi na zaburzenia psychotyczne

Częstość ich występowania jest najwyższa u mężczyzn w wieku produkcyjnym, w szczególności po 40. roku życia. Istnieje również większe rozpowszechnienie psychozy alkoholowej u pacjentów, którzy uzależnili się od substancji w okresie nastoletnim, osób o niskim statusie socjoekonomicznym, osób bezrobotnych lub utrzymujących się z renty oraz osób mieszkających samotnie. U pacjentów uzależnionych od alkoholu stwierdzono, że ojcowskie problemy z alkoholem i zdrowiem psychicznym wiążą się z częstszym występowaniem psychozy związanej z alkoholem. Badania na parach bliźniaczych sugerują również genetyczną predyspozycję do rozwoju psychozy alkoholowej. [2]

Przeczytaj również: Czy alkohol to depresant?

Jak się objawia psychoza alkoholowa?

Jak w przypadku każdej formy psychozy, pacjenci w psychozie alkoholowej mogą prezentować szeroki zakres objawów, jednak obecność znaczących halucynacji lub urojeń musi być oczywista. Psychoza nie występuje wyłącznie z delirium. Objawy powodują klinicznie istotny niepokój lub trudności w wykonywaniu normalnych czynności, takich jak praca lub interakcje społeczne.

Ostra psychoza alkoholowa (czyli delirium tremens)

Jest stanem zagrożenia życia, występującym najczęściej na skutek odstawienia używki po długim okresie spożywania alkoholu, w tym przypadku przerwania tzw. ciągu alkoholowego. Towarzyszą jej drgawki, ogólne osłabienie organizmu, wysoka gorączka, lęk i bezsenność. Mogą pojawić się tzw. padaczki alkoholowe, a chory może również doświadczać urojeń. Objawy ustępują po kilku dniach.

Przewlekła psychoza alkoholowa (halucynoza alkoholowa)

Może utrzymywać się do pół roku, w jej przebiegu pośród typowych objawów psychotycznych u chorych pojawiają się przede wszystkim:

• zaburzenia pamięci (zespół amnestyczny/psychoza Korsakowa) – jest to forma demencji alkoholowej. Podobnie jak w innych formach demencji, chory doznaje stopniowego zaniku pamięci krótkotrwałej, co sprawia, że dochodzi do wypełniania luk pamięciowych konfabulacjami, czyli historiami wymyślonymi przez chorego;
• paranoja alkoholowa (czyli tzw. zespół Otella) – to nadmierna i niepoparta faktami podejrzliwość, jaką chory zaczyna okazywać partnerowi/partnerce w obawie o zdradę;
• zaburzenia orientacji – chory traci orientację w terenie i czasie;
• omamy słuchowe i wzrokowe – chory widzi i słyszy nieistniejące obrazy oraz dźwięki;
• urojenia prześladowcze – chory utrzymuje, że jest śledzony, podglądany, zdarza się także syndrom oblężenia (urojone postaci nacierają na chorego grupowo i zmuszają do podjęcia ucieczki);
• obniżony nastrój i zaburzenia snu (stany depresyjne) – w porównaniu ze schizofrenią, pacjenci z psychozą alkoholową mają zwykle znacznie niższy poziom wykształcenia, bardziej nasilone objawy depresyjne i lękowe oraz mniej objawów negatywnych i dezorganizacyjnych. Początek psychozy alkoholowej pojawia się też w starszym wieku niż początek schizofrenii. Pacjenci z psychozą alkoholową mają zwykle lepszy wgląd i osąd, niż pacjenci ze schizofrenią. [3]

To też może Cię zainteresować: Jak alkohol wpływa na psychikę?

Jak leczyć psychozę alkoholową?

W większości przypadków psychozy alkoholowe wymagają przynajmniej tymczasowej hospitalizacji. W pierwszej kolejności należy ocenić stabilność pacjenta, w tym drogi oddechowe i parametry życiowe. Należy również określić inne, niż nadużycie substancji, przyczyny zmienionego stanu psychicznego – w tym infekcje, urazy, przyczyny metaboliczne, takie jak choroby wątroby oraz nieprawidłowości elektrolitowe. Dlatego też wskazane może być wykonanie tomografii komputerowej mózgu, badanie moczu, badanie moczu na obecność leków, ocena laboratoryjna obejmująca elektrolity, testy czynnościowe wątroby, amoniak oraz badanie toksykologiczne.

Jeśli pacjent wymaga sedacji z powodu psychozy związanej z alkoholem, neuroleptyki zostały uznane za leki pierwszego rzutu w leczeniu. Benzodiazepiny, takie jak lorazepam, są stosowane, jeśli istnieje obawa, że po odstawieniu alkoholu wystąpią drgawki. Niektóre atypowe leki przeciwpsychotyczne również są stosowane do uspokojenia pacjentów z ostrą psychozą. Niektórzy pacjenci mogą wymagać zastosowania ograniczeń fizycznych w celu ochrony pacjenta, jak również personelu.

Czytaj również: Jak pomóc dorosłym dzieciom alkoholików?

Komplikacje w wyniku psychozy alkoholowej

Większość przypadków psychozy związanej z alkoholem ujawnia się, gdy pacjenci są przyjmowani do szpitala, a następnie pojawiają się u nich objawy odstawienne z delirium tremens lub bez niego. Obecność psychozy alkoholowej jest zwykle wskaźnikiem poważnych zaburzeń i jeśli nie jest szybko leczona, może prowadzić do tragicznych skutków.

Pracownicy służby zdrowia powinni być zaznajomieni z tym zaburzeniem i wydać odpowiednie zalecenia specjalistom, jeśli mają takiego pacjenta. Oprócz psychozy, pacjenci ci mają znacznie wyższy wskaźnik lęku i depresji. Ponadto mogą być nieprzewidywalni i uciekać się do przemocy.

Psychoza alkoholowa – rokowania

Rokowanie dla większości osób z psychozą alkoholową jest złe, ponieważ nawet po wyzdrowieniu utrzymują się u nich poważne deficyty neuropsychiatryczne.

Pacjenci z psychozą alkoholową muszą być oceniani pod kątem skłonności samobójczych ze względu na wyższy wskaźnik zachowań samobójczych.

Po zdiagnozowaniu psychozy związanej z alkoholem istnieje 68% ryzyka ponownego przyjęcia do szpitala i 37% współwystępowania psychozy z innymi zaburzeniami psychicznymi. U 5-30 % pacjentów z psychozą alkoholową istnieje ryzyko rozwoju przewlekłego zespołu przypominającego schizofrenię. [2]

Jeśli pacjent nie jest w stanie powstrzymać się od picia alkoholu, ryzyko nawrotu jest wysokie. U osób zdolnych do zaprzestania picia rokowania są bardziej optymistyczne.