Delirium tremens – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Alkoholizm a delirium tremens

Alkoholizm jest silnym uzależnieniem prowadzącym do bardzo poważnych skutków, dotykających nie tylko samego uzależnionego, ale i jego rodzinę. Nadmierne spożywanie alkoholu powoduje ogromne konsekwencje zdrowotne, przyczynia się do skrócenia długości życia i znacznego upośledzenia funkcjonowania w społeczeństwie.

Uzależnienie od alkoholu jest jednym z najsilniejszych nałogów, przez co powrót do normalnego funkcjonowania może wydawać się prawie niemożliwy. Walka z alkoholizmem wymaga pomocy specjalisty, gdyż na drodze do wolności czeka wiele trudności.

Alkohol, gdy jest nadużywany, wpływa na procesy metaboliczne i z czasem staje się niezbędny do funkcjonowania. Samodzielne próby odstawienia alkoholu przez osoby z chorobą alkoholową mogą wiązać się z bardzo poważnym, zagrażającym życiu stanem znanym jako delirium tremens.

Delirium tremens – czym jest?

Delirium tremens, czyli majaczenie drżenne lub biała gorączka, to choroba, a raczej stan, do którego dochodzi, gdy osoba przez dłuższy czas nadużywająca alkoholu nagle zaprzestanie picia lub znacznie ograniczy jego ilość.

„Delira” alkoholowa charakteryzuje się występowaniem zaburzeń świadomości, którym towarzyszą: omamy, urojenia i iluzje o przeważnie bardzo negatywnym wydźwięku. Zwidy alkoholowe rozwijają się najczęściej od 48 do 72 godzin po odstawieniu etanolu i mogą trwać nawet do tygodnia.

Do nasilenia objawów dochodzi zazwyczaj w godzinach nocnych. Delirium jest to poważny stan dotykający około 10% alkoholików. Omamy alkoholowe są sytuacją, która wymaga hospitalizacji pacjenta, gdyż śmiertelność w jej przebiegu wynosi około 4%. Śmierć w przebiegu majaczenia jest spowodowana silnym pobudzeniem układu autonomicznego.

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 oznaczyła delirium tremens kodem F10.4.

Kto najczęściej doświadcza majaczenia alkoholowego (biała gorączka alkoholowa)? Do grupy tej należą osoby, które:

• w ostatnim czasie całkowicie zrezygnowały z picia alkoholu,
• w znacznym stopniu zmniejszyły ilość wypijanego alkoholu,
• w przeszłości doświadczyły już epizodów delirium,
• są obciążone poważnymi schorzeniami ogólnoustrojowymi.

Na wystąpienie delirium tremens narażone są również osoby starsze oraz te, które zerwały z uzależnieniem od benzodiazepin lub barbituranów.

Majaczenie alkoholowe – jakie są przyczyny?

Jak wspomniano na początku, alkoholizm i delirium są ze sobą bezpośrednio związane. Praca mózgu nie opiera się wyłącznie na przepływie sygnału elektrycznego w neuronie. W ośrodkowym układzie nerwowym znajduje się wiele rodzajów receptorów dla przeróżnych substancji chemicznych, które regulują pracę mózgu. Jedną z takich substancji jest kwas gamma-aminomasłowy (γ-aminomasłowy). Wywiera on hamujący wpływ na ośrodkowy układ nerwowy poprzez łączenie się z receptorami GABA-A, B i C.

Odkryto, że alkohol ma zdolność do wiązania się z receptorem GABA-A, wywołując bardzo podobne efekty działania do kwasu gamma-aminomasłowego.

Przewlekłe spożywanie alkoholu „przyzwyczaja” mózg do ciągłego działania substancji hamującej. W przypadku nagłego zaprzestania picia dochodzi do zachwiania tej równowagi, zaczynają wówczas dominować neuroprzekaźniki o działaniu pobudzającym, co powoduje charakterystyczne dla delirium objawy. W ten sposób alkoholizm, a raczej próba wyjścia z niego prowokuje omamy.

Delirium tremens – objawy

„Delirka alkoholowa” wraz z towarzyszącymi jej objawami pojawia się najczęściej 2–3 dni po ograniczeniu lub całkowitym odstawieniu spożywanego alkoholu i utrzymywać się może do około tygodnia.

Najczęstsze objawy delirium tremens to:

• zaburzona orientacja allopsychiczna – czyli dotycząca miejsca i czasu, w jakim znajduje się aktualnie pacjent;
• zachowana orientacja autopsychiczna – dotycząca własnej osoby;
• duże nasilenie lęku;
• silne pobudzenie;
• wahania nastrojów;
• urojenia;
• zaburzenia świadomości;
• omamy wzrokowe i słuchowe (halucynacje alkoholowe) – zwidy i omamy po odstawieniu alkoholu są najczęściej nieprzyjemne, pacjent widzi potwory, demony, ludzi chcących zrobić mu krzywdę, czasami białe myszki; omamy po alkoholu mogą także dotyczyć okoliczności picia – choremu wydaje się, że uczestniczy w libacji alkoholowej, może zwracać się do swoich towarzyszy;
• majaczenie po alkoholu przez sen;
• sny alkoholowe – nie są charakterystyczne dla klasycznego obrazu delirium i są od niego niezależne; są to sny związane ze spożywaniem alkoholu występujące u byłych alkoholików;
• objaw Liepmanna – omamy wzrokowe pojawiają się po uciśnięciu gałek ocznych;
• objaw Reichardta – pacjent potrafi „przeczytać” tekst z pustej kartki;
• objaw Aschaffenburga – chory zaczyna rozmawiać przez wyłączony telefon;
• objaw nawlekania nitki – pod wpływem sugestii chory będzie próbował nawlec nieistniejącą nić na nieistniejącą igłę;
• podwyższenie temperatury ciała;
• nudności i wymioty;
• obfite pocenie się;
• przyspieszenie akcji serca;
• wzrost ciśnienia;
• przyspieszenie oddechu;
• drgawki i drżenia mięśniowe – delirium tremors .

W przypadku delirium alkoholowego do nasilenia objawów dochodzi w nocy.

Delirium tremens – jak leczyć i co robić?

Majaki alkoholowe i związane z nimi objawy bez wątpienia mogą budzić strach nie tylko u chorego, ale także u osób, które znajdują się w jego pobliżu. Jeśli ocenia się, że dana osoba może mieć objawy delirium, nie wolno zwlekać – należy jak najszybciej zadzwonić na pogotowie. W ten sposób można choremu uratować życie. Nie należy jednak przy tym zapominać o własnym bezpieczeństwie.

W pierwszym etapie należy dokładnie ocenić stan pacjenta, ocenić stan układu krążenia i oddechowego, a także przeprowadzić badania laboratoryjne w celu ustalenia czy nie doszło do zaburzeń równowagi gospodarki wodno-elektrolitowej oraz spadku poziomu glukozy.

Bardzo ważne jest także sprawdzenie, czy u pacjenta nie doszło do urazów, których objawy mogą być maskowane przez delirium. Następnie wdraża się odpowiednie leczenie farmakologiczne.

Objawy i delirium alkoholowe – jakie leki?

Biała gorączka związana z odstawieniem alkoholu wymaga farmakoterapii opierającej się na zwalczaniu nieprzyjemnych stanów psychotycznych i przywróceniu równowagi wodno-elektrolitowej i cukrowej pacjenta. Lekami pierwszego rzutu są benzodiazepiny podawane doustnie lub domięśniowo (w przypadku kiedy nie dają one spodziewanych efektów włącza się haloperidol).

Zalecane jest także uzupełnianie niedoborów witaminy B₁ i B₆, a w razie podejrzenia padaczki – leków przeciwpadaczkowych. Bardzo ważne jest także odpowiednie nawodnienie pacjenta.

Leczenie delirium alkoholowego odbywa się na oddziałach psychiatrycznych. Inne przyczyny majaczenia powinny być kierowane na oddziały internistyczne.

Delirka alkoholowa – powikłania

W przebiegu majaczenia alkoholowego może dochodzić do różnych ciężkich powikłań, w tym również do zgonu pacjenta.

Przyspieszenie akcji serca u osób dodatkowo obciążonych długotrwałym piciem alkoholu może prowadzić do poważnych zaburzeń jego rytmu.

Obfite poty, wymioty i nieprzyjmowanie płynów powoduje silne odwodnienie i – w rezultacie – zaburzenia przepływu jonów w komórkach nerwowych. Jeśli stan ten nie zostanie odpowiednio szybko wyrównany, może dojść do centralnej mielinolizy mostu, w której śmiertelność w ciągu pierwszego miesiąca dochodzi do 50%.