Triada Becka – co to jest, jakie są przyczyny i objawy, czy można leczyć?

Triada Becka – co to jest, jakie są objawy?

Hipotonia (obniżone ciśnienie tętnicze), stłumienie tonów serca oraz nadmierne wypełnienie żył szyjnych to objawy określane w diagnostyce klinicznej jako triada Becka. Zazwyczaj towarzyszy im również tamponada serca, czyli przedostanie się płynu do worka osierdziowego (czyli worka otaczającego mięsień sercowy). Należy pamiętać, że płyn ten nie zawsze jest krwią, jak się powszechnie przyjęło uważać.

Objawy triady Becka, czyli hipotensja, stłumione tony serca i nadmierne wypełnienie żył to stan wskazujący na płyn znajdujący się w osierdziu. Zazwyczaj obserwowane jest również powiększenie serca (w badaniach obrazowych, np. w ultrasonografii mięśnia sercowego, czyli UKG, a także podczas badania tomografii komputerowej klatki piersiowej).

Zobacz też: Niskie ciśnienie krwi – przyczyny, objawy, leczenie

Triada Becka – przyczyny występowania

Tamponada worka osierdziowego to główna przyczyna występowania triady Becka. Gromadzący się w osierdziu płyn jest powodem obniżonej kurczliwości mięśnia sercowego, a także prowadzi do jego niedokrwienia. Stan ten może być przyczyną objawu, takiego jak ból w klatce piersiowej oraz tachykardii, czyli podwyższonej akcji serca.

Do najczęstszych przyczyn opisanego powyżej stanu zaliczyć możemy:

• urazy klatki piersiowej,
• nowotwory,
• powikłania po zabiegach kardiochirurgicznych i zabiegach inwazyjnych,
• mocznicę (rzadko),
• rozwarstwienie aorty (rzadko),
• zakażenia bakteryjne, rzadziej wirusowe.

Gromadzenie się płynu w worku osierdziowym może postępować powoli i wówczas nagromadzenie to może sięgać nawet 2–2,5 l płynu. Objawy w postaci triady Becka pojawiają się wówczas później i są mniej nasilone. Stan taki nazywany jest tamponadą podostrą.

Zgoła odmiennym przebiegiem charakteryzuje się tamponada ostra. Szybkie narastanie objawów związane jest wówczas z brakiem przystosowania mięśnia sercowego do zwiększającej się ilości płynu w otaczającym go worku osierdziowym. Objawy mogą pojawić się już w przypadku 50–80 ml płynu.

Triada Becka – obniżone ciśnienie tętnicze (hipotensja)

Hipotensja to jeden z głównych objawów triady Becka. Należy jednak pamiętać, że niedociśnienie może nie być obserwowane u osób cierpiących z powodu nadciśnienia tętniczego. Przedostanie się płynu do worka osierdziowego jest główną przyczyną występowania charakterystycznych objawów, znanych jako triada Becka. Zmniejszony napływ krwi do mięśnia sercowego powoduje zmniejszenie rzutu serca. Fakt ten jest klinicznie manifestowany jako niskie ciśnienie skurczowe.

Obniżone ciśnienie tętnicze w początkowej fazie choroby może ujawniać się pod postacią omdleń, zawrotów głowy, a także nadmiernej senności. Są to tzw. maski, które mogą opóźniać rozpoznanie pierwotnej przyczyny za niskiego ciśnienia skurczowego.

Triada Becka – nadmierne wypełnienie żył szyjnych

Zmniejszona kurczliwość mięśnia sercowego jest przyczyną nie tylko niskiego ciśnienia skurczowego, ale również nadmiernego wypełnienia żył. W przypadku obniżonego ciśnienia tętniczego, a także zmniejszonej kurczliwości serca dochodzi również do nadmiernego wypełnienia żyły szyjnej zewnętrznej. Poszerzenie to może nie być widoczne u osób odwodnionych (z hipowolemią).

W niektórych przypadkach poszerzenie żył może być niewidoczne, ale jest wówczas wyczuwalne palpacyjnie (dotykiem). U osób otyłych poszerzenie to może być wynikiem patologii innych niż płyn w osierdziu.

Ponadto nadmiernemu wypełnieniu żył szyjnych oraz hipotensji może towarzyszyć tzw. tętno paradoksalne. Tętno dziwaczne (nazywane również tętnem zanikającym) jest wynikiem zmniejszonego wypełnienia naczyń. Na tętno paradoksalne wskazuje również słyszalność wyłącznie pierwszego tonu serca podczas wydechu.

Triada Becka – stłumienie tonów serca

Triada Becka w tamponadzie serca obejmuje ponadto stłumienie tonów serca. Zmniejszona słyszalność tonów również spowodowana jest nadmiernym gromadzeniem się płynu w worku osierdziowym. Zmniejszona kurczliwość mięśnia sercowego jest bezpośrednią przyczyną osłabienia efektów akustycznych, które fizjologicznie towarzyszą pracy serca.

Upośledzenie mechanicznej pracy serca jest słyszalne zarówno podczas osłuchiwania klatki piersiowej z użyciem stetoskopu (słuchawek lekarskich), jak i mierzenia ciśnienia tętniczego za pomocą sfigmomanometru.

Tamponada serca – diagnostyka – jakie badania?

Diagnostyka gromadzącego się w worku osierdziowym płynu opiera się w większości przypadków na szczegółowym badaniu przedmiotowym i podmiotowym, jednak nie należy zapominać również o badaniach dodatkowych.

Do głównych badań dodatkowych wykonywanych w przypadku gromadzenia się płynu w worku osierdziowym zaliczyć możemy echokardiografię (UKG) oraz tomografię komputerową klatki piersiowej. Klasyczne zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej nie ma aktualnie większego znaczenia, jednak można w nim obserwować powiększenie sylwetki mięśnia sercowego. W UKG zauważalne jest nagromadzenie płynu w worku osierdziowym, poszerzenie żyły głównej dolnej oraz rozkurczowe zapadanie się prawego przedsionka serca.

W tomografii komputerowej obserwowane jest zaś powiększenie mięśnia sercowego i gromadzenie płynu w worku osierdziowym.

Triada Becka – leczenie

Aktualnie leczenie triady Becka obejmuje w większości przypadków perikardiocentezę, czyli nakłucie worka osierdziowego. Zabieg ten w bardzo wielu przypadkach uznawany jest za działanie ratujące pacjentom życie. Nakłucie wykonywane jest najczęściej z dostępu podmostkowego. Dostęp ten umożliwia ominięcie m.in. tętnicy piersiowej wewnętrznej i tętnic wieńcowych.

Nakłucie wykonywane jest każdorazowo pod kontrolą echokardiografii lub fluoroskopii (rzadziej). Jednorazowo należy upuścić mniej niż 1 litr płynu. Pozwoli to na uniknięcie wystąpienia rozstrzeni prawej komory serca.

W przypadku nawrotowego charakteru schorzenia rozważyć należy perikardiektomię, czyli usunięcie całości lub części worka osierdziowego.