Stan zapalny zęba – przyczyny, objawy, leczenie zapalenia zęba

Stan zapalny zęba – co to znaczy?

Przez stan zapalny zęba należy rozumieć zapalenie miazgi zęba (tzw. pulpitis), czyli najbardziej wewnętrznej struktury zęba, w której znajdują się m.in. naczynia krwionośne i nerwy. Najczęstszą przyczyną, potocznie, "zapalenia zęba” są bakterie lub produkty metabolizmu bakteryjnego, które są odpowiedzialne za drażnienie miazgi.

Miazga zęba broni się, wchodząc w stan zapalny. Zapalenie miazgi może być zarówno odwracalne jak i nieodwracalne, w zależności od czasu i siły działania bodźców drażniących. Może przebiegać bez symptomów lub z bardzo silnymi i nieprzyjemnymi dla pacjenta objawami zapalenia zęba.

Przeczytaj: Usuwanie korzenia zęba – kiedy jest konieczne?

Zapalenie zęba – jakie są przyczyny?

Przyczyny stanu zapalnego zęba możemy podzielić na zakaźne i niezakaźne. Zakaźne związane są z bakteriami i produktami ich metabolizmu. Wpływają one na ząb w następujących sytuacjach: przez głęboką próchnicę, nieszczelne wypełnienia, ubytki niepróchnicowego pochodzenia (starcie zębów, erozje), w wyniku urazowego odsłonięcia miazgi (zapalenie pojawia się już w ciągu 2 dni od złamania zęba) czy w wyniku chorób przyzębia (bakterie dostają się wtedy do miazgi przez ujścia kanałów).

Wśród najczęstszych niezakaźnych przyczyn zapalenia zęba możemy wyróżnić przyczyny mechaniczne (np. ucisk przez zbyt wysokie wypełnienie), bodźce termiczne (przegrzanie miazgi w wyniku niedostatecznego chłodzenia wierteł) czy bodźce chemiczne (niektóre materiały stosowane do wypełnień działają drażniąco na miazgę).

Zobacz też: Ból po wyrwaniu zęba – ile trwa, jak się go pozbyć?

Stan zapalny zęba – objawy

Podstawowym i często jedynym objawem zapalenia miazgi odczuwanym przez pacjenta jest ból zęba o różnym stopniu nasilenia. Należy przypomnieć, że wiele stanów zapalnych przebiega bezobjawowo, dlatego tak ważne są regularne wizyty kontrolne u dentysty.

O zapaleniu początkowym, odwracalnym, obejmującym często tylko część miazgi zęba świadczą bóle o małym nasileniu, łagodne, krótko trwające (maksymalnie 2–3 dni) o długich przerwach pomiędzy atakami bólu. Często występuje nasilenie bólu zęba na zimne, gorące lub słodkie. Najczęściej zażycie leków przeciwbólowych całkowicie pomaga wyeliminować objawy (jednak nie leczy ich przyczyny).

To też może Cię zainteresować: Jakie powikłania mogą wystąpić po usunięciu zęba?

Gdy stan taki się przedłuża rozpoczyna się zapalenie nieodwracalne. Początkowo miazga jest jeszcze żywa. Ból staje się silniejszy, długotrwały, z krótkimi przerwami pomiędzy napadami bólu lub nawet ich brakiem. Ból zęba podczas jedzenia i picia nasila się.

Charakterystycznym objawem staje się nasilanie bólu na ciepło, a łagodzenie na zimno. Często pojawia się także ból zęba w nocy lub ból tętniący świadczący o zaawansowanym stanie zapalnym lub nawet ogniskach ropnych. Ból może promieniować do oka, ucha lub skroni. Leki przeciwbólowe często nie pomagają. Stan zapalny może rozszerzyć się na okolicę korzenia, co skutkuje bólem zęba przy nagryzaniu, a w trakcie badania przez dentystę bólem przy opukiwaniu.

Sprawdź również: Przetoka zębowa – przyczyny, objawy, leczenie

Stan zapalny w zębie a zgorzel zęba

Jeśli nie zostanie wdrożone leczenie, dochodzi do obumarcia miazgi. Martwa miazga zęba może nie dawać żadnych objawów, dlatego często ból znacznie łagodnieje, a nawet znika. Jednak martwica miazgi szybko przekształca się w zgorzel miazgi. Ząb może przybrać wtedy ciemniejszy kolor.

Choć często pacjent nie odczuwa żadnych dolegliwości to zgorzel zęba jest tak naprawdę "tykającą bombą”. Bakterie rozprzestrzeniają się do kości, tworzą się tzw. zmiany okołowierzchołkowe (zmiany zapalne przy korzeniu zęba), które nie tylko utrudniają i wydłużają leczenie, ale także w każdej chwili mogą dać objawy takie, jak ból czy obrzęk.

To też może Cię zainteresować: Wyrywanie ósemki – czy ekstrakcji boli?

Zapalenie zęba – zapalenie okostnej i przetoka zębowa

Tak jak wcześniej wspomniano podczas martwicy i zgorzeli zęba bakterie szybko przedostają się do kości. Początkowo występuje zapalenie okostnej (potocznie zapalenie okostnej zęba), które szybko zamienia się w zapalenie tkanek okołowierzchołkowych. Tworzące się zmiany zapalne przy korzeniu zęba mogą przekształcić się w ropień zęba.

Następnie może powstać przetoka, którą ropa wypływa do środowiska jamy ustnej (w rzadkich przypadkach przetoka może pojawić się na skórze). Wszelkie powikłania znacznie wydłużają i komplikują proces leczenia, dlatego warto udać się do dentysty już przy pierwszych niepokojących objawach.

Stan zapalny zęba – antybiotyk i domowe sposoby?

Na pytanie "co na stan zapalny zęba?” odpowiedź jest tylko jedna – jak najszybsza wizyta u dentysty. Wszelkie domowe sposoby na stan zapalny zęba, takie jak tabletki przeciwbólowe, przynoszą jedynie ulgę w objawach, nie eliminując przyczyny.

Także antybiotyk na stan zapalny zęba nie będzie skuteczny – może załagodzić stan zapalny, jednak również nie eliminuje przyczyny. W przypadku odwracalnego stanu zapalnego zęba dentysta zastosuje specjalne lekarstwo. Najczęściej stosowane są preparaty na bazie wodorotlenku wapnia lub tlenku cynku z eugenolem. Działają one odkażająco oraz pobudzają ząb do odkładania dodatkowej warstwy zębiny, która oddala miazgę od bodźców drażniących. W przypadku ubytków ząb może zostać odbudowany (założona zostaje plomba). Okresowo kontroluje się, czy ząb jest żywy i czy nie doszło do martwicy miazgi.

Zapalenie zęba – leczenie kanałowe czy usunięcie zęba?

W przypadku nieodwracalnych zapaleń zęba jedyną możliwością jest leczenie endodontyczne (potocznie leczenie kanałowe). Oznacza to usunięcie części miazgi (tzw. amputacja miazgi w przypadku zębów stałych po urazie lub zębów mlecznych) lub całości miazgi (tzw. ekstyrpacja miazgi w przypadku gdy zapalenie obejmie całą miazgę).

Następnie kanały są wypełniane materiałem, najczęściej gutaperką (w przypadku amputacji stosowane są odpowiednie lekarstwa bezpośrednio na miazgę) a ząb jest odbudowywany.

Gdy doszło do zgorzeli miazgi, konieczne jest leczenie kanałowe z usunięciem całej zgorzelinowej miazgi. Leczenie jest kilkuwizytowe. Pomiędzy wizytami do kanałów założone zostaje odkażające lekarstwo (najczęściej na bazie wodorotlenku wapnia). Na każdej wizycie wnętrze zęba jest oczyszczane i przepłukiwane płynami dezynfekującymi. Po wyleczeniu kanały są wypełniane, a ząb odbudowywany.

W przypadku współistnienia zmian w kości leczenie wydłuża się. Czasem istnieje konieczność przeprowadzenia dodatkowych zabiegów chirurgicznych, takich jak np. resekcja korzenia zęba (odcięcie wierzchołka korzenia). Ostateczną metodą leczenia zapalenia zęba jest ekstrakcja, czyli jego usunięcie.