Rodzaje aft – Suttona, Mikulicza, Bednara – leczenie małych i dużych aft

Afty – czym są, jakie są przyczyny?

Afta (łac. aphtosis) to małe, żółtoszare owrzodzenie lub nadżerka występująca na błonie śluzowej. Jest pokryta włóknikowym nalotem, otoczona czerwonym rąbkiem zapalnym na obrzękniętym podłożu. Pojawia się najczęściej na podniebieniu twardym, dziąsłach, wargach i języku.

Owrzodzenia jamy ustnej powstają na skutek urazów termicznych, chemicznych i mechanicznych.

• Urazy termiczne to poparzenie gorącym napojem lub posiłkiem.
• Czynnik chemiczny, na przykład żrący kwas, może powodować rozległe oparzenia, na których rozwijają się afty.
• Zranienia mechaniczne są spowodowane uciskiem protezy na błonę śluzową, przygryzaniem wargi lub wkładaniem do ust ostrych przedmiotów. Afty u niemowlaka z kolei tworzą się po uszkodzeniu podniebienia podczas ssania kciuka.

Natomiast afty przewlekłe nawrotowe (afty nawracające, aftoza nawrotowa) pojawiają się u osób niedożywionych, z celiakią lub cierpiących na chorobę Leśniowskiego-Crohna. Choroby krwi mogą objawiać się aftami Suttona. Agranulocytoza wywołuje rozległe owrzodzenia jamy ustnej. Najczęstszą przyczyną aft jest jednak stres.

Zobacz też: Opuchlizna od zęba – jakie są przyczyny?

Afty w jamie ustnej – jakie są rodzaje?

Istnieje kilka rodzajów aft. Różnią się one m.in. wielkością, miejscem pojawiania się oraz czasem występowania objawów. Inne są też przyczyny powstawania poszczególnych owrzodzeń w jamie ustnej.

Afty Mikulicza to małe afty w ustach

Afta Mikulicza – afta mała – to kolista nadżerka błony śluzowej, o średnicy 2–5 mm. Towarzyszy jej ból i pieczenie. Goi się samoistnie po 7–14 dniach. Występuje najczęściej spośród wszystkich aft, zwykle na błonie śluzowej warg i policzków, rzadziej na dziąsłach i podniebieniu twardym.

Afty Mikulicza pojawiają się głównie u ludzi młodych, kobiet narażonych na duży stres, u osób o dobrym lub średnim statusie społecznym.

To też może Cię zainteresować: Ból podniebienia – przyczyny, objawy, leczenie

Duże afty, czyli afty Suttona

Afta Suttona, czyli afta duża, to owrzodzenie błony śluzowej. Osiąga rozmiar ponad 10 mm i jest głębsza niż afta Mikulicza. Zajmuje podniebienie miękkie, okolice łuków podniebienno-językowych i podniebienno-gardłowych.

Goi się ponad 14 dni, a także pozostawia blizny. Pojawia się u osób z obniżoną odpornością.

Przeczytaj też: Spuchnięte usta – jakie są przyczyny obrzęku warg?

Afta opryszczkopodobna – afta czy opryszczka?

Afta opryszczkopodobna ma postać małych nadżerek o średnicy mniejszej niż 5 mm, pogrupowanych w liczne skupiska.

Zmiana przypomina opryszczkę pierwotną. Może występować w całej jamie ustnej. Najczęściej lokuje się na koniuszku języka i błonie śluzowej warg. Goi się około 10–14 dni i nie pozostają po niej blizny.

Afta u dziecka to afta Bednara

Afta Bednara – to afta u małego dziecka, powstająca na skutek uszkodzenia podniebienia miękkiego paznokciem podczas ssania kciuka. Ulega samoistnemu wyleczeniu.

Przeczytaj też: Spuchnięte usta – jakie są przyczyny obrzęku warg?

Afty w ustach – jakie są objawy?

Zanim pojawią się widoczne zmiany na błonie śluzowej, wyczuwany jest ból i pieczenie okolicy, na której powstanie afta. Nadżerka początkowo ma postać zranienia lub zaczerwienionego punktu, który po 2–3 dniach pokrywa się szarym, włóknikowym nalotem.

Śluzówka wokół afty jest obrzęknięta, otoczona rąbkiem zapalnym. Ból utrzymuje się około 2–5 dni. Objawem towarzyszącym powstaniu małych nadżerek w ustach jest powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Duże afty po wygojeniu pozostawiają ślad w postaci blizny.

To też może Cię zainteresować: Protezy akronowe – wskazania, zalety, wady, opinie, cena

Afty – leczenie – maści, kremy, żele czy płukanki?

W gabinecie stomatologicznym dentysta przeprowadzi zabieg przyżegania afty – do zmiany na około 1 sekundę przykłada się wacik nasączony mocnym kwasem, a następnie pokrywa się ją maścią sterydową łagodzącą stan zapalny oraz preparatem izolującym ranę od środowiska zewnętrznego. Wiąże się to z chwilowym dyskomfortem, ale po zabiegu odczuwalna jest natychmiastowa ulga.

W aptekach można znaleźć wiele łatwo dostępnych środków na owrzodzenia jamy ustnej. Zwykle występują w postaci maści czy kremu na afty, którymi należy posmarować zmianę na błonie śluzowej. Zawierają one środki znieczulające powierzchniowo, na przykład lidokainę lub benzokainę.

Można stosować łagodne maści na bazie ziół, które działają przeciwzapalnie, zmniejszają ból i obrzęk. Dobrym sposobem jest również postać leku, jaką stanowi żel na afty, który pokrywa zmianę, izolując ją od czynników drażniących, co ułatwia i przyspiesza gojenie owrzodzenia.

Oprócz maści na afty polecane są również płukanki do jamy ustnej, zawierające chlorheksydynę. Zapobiegają one wtórnemu, bakteryjnemu nadkażeniu rany. Należy je stosować tylko przez 2 tygodnie, gdyż dłuższe używanie może wywołać brązowe przebarwienia zębów.

O sposobie leczenia aft u dziecka powinien zdecydować lekarz stomatolog lub pediatra, który wykluczy, czy nie są manifestacją innej choroby.

To też może Cię zainteresować: Wyrywanie ósemki – czy ekstrakcji boli?

Domowe sposoby na afty

Do naturalnych sposobów na afty należy płukanie jamy ustnej roztworem soli. W szklance wody należy rozpuścić łyżeczkę soli i wypłukać nią usta. Sól ma właściwości łagodnie dezynfekujące, zapobiega nadkażeniu się owrzodzenia w ustach.

Ulgę przyniesie picie naparu z kwiatów malwy lub wywaru z siemienia lnianego – działają one powlekająco na błonę śluzową, tworząc warstwę chroniącą ranę przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.

Należy dbać o higienę jamy ustnej, zdrowo się odżywiać, wysypiać się i unikać stresu. Odstawienie na kilka dni produktów zawierających gluten pomoże sprawdzić, czy przyczyną nawracających aft jest celiakia – odstawienie pszenicy w tym przypadku ograniczy powstawanie zmian i złagodzi dolegliwości z nimi związane.

Zmiany w ustach, które nie goją się w ciągu 2 tygodni lub pojawiają się kilka razy w roku, koniecznie powinien ocenić lekarz, aby wykluczyć nowotwór wargi.