Psychobiotyki – czym są i jak działają? Rodzaje, wskazania, przeciwwskazania, efekty, skutki uboczne

Mikroflora jelitowa – co to właściwie jest?

Zanim przejdziemy do wyjaśnienia czym są i jak działają psychobiotyki, warto przypomnieć co to jest mikroflora jelitowa . Najprościej rzecz ujmując jest to ogół drobnoustrojów zasiedlających nasze jelita, który umożliwia zachowanie homeostazy naszego organizmu. Skład mikroflory jelitowej jest unikalny dla każdego z nas, a co więcej, może dynamicznie zmieniać się pod wpływem różnego rodzaju czynników, takich jak:

• wiek;
• aktywność fizyczna;
• stosowana dieta;
• warunki środowiskowe;
• stosowane leki.

Jaką funkcję pełni nasza mikrobiota jelitowa? Drobnoustroje wchodzące w jej skład biorą udział między innymi w:

• prawidłowym funkcjonowaniu układu pokarmowego,
• walce naszego układu odpornościowego z patogenami (między innymi przez produkcję kwasu mlekowego),
• syntezie witaminy K oraz witamin z grupy B.
• prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego.

Rozregulowanie naszej mikrobioty jelitowej, zarówno pod względem jakościowym jak i ilościowym to stan dysbiozy, który może prowadzić do pojawienia się różnego rodzaju schorzeń.

Psychobiotyki i ich wpływ na zdrowie

Psychobiotyki to żywe bakterie probiotyczne zamieszkujące nasze jelita, których obecność w odpowiedniej ilości wywołuje korzystny wpływ na stan zdrowia psychicznego człowieka, w tym również osób cierpiących na choroby psychiczne. Jak psychobiotyki wpływają na oś jelita-mózg? Między innymi poprzez oddziaływanie na:

• układ nerwowy (stymulują syntezę różnego rodzaju neuroprzekaźników, takich jak GABA, serotonina czy acetylocholina);
• układ hormonalny dokrewny (pozwalają na obniżenie poziomu kortyzolu, określanego jako hormon stresu);
• układ immunologiczny.

Dzięki temu wywołują one między innymi działanie:

• przeciwlękowe;
• przeciwdepresyjne (pobudza syntezę serotoniny);
• poprawiające funkcje poznawcze;
• przeciwzapalne;
• przeciwutleniające.

Psychobiotyki w leczeniu chorób

Dbanie o barierę jelitową ma ogromny wpływ w leczeniu różnego rodzaju schorzeń, takich jak zaburzenia lękowe, depresja czy choroba Alzheimera lub Parkinsona. U osób bez większych zaburzeń psychicznych obecność odpowiedniej ilości psychobiotyków w jelitach, zwłaszcza w połączeniu z odpowiednią dietą, wpływa natomiast korzystnie na nastrój i łagodzi objawy stresu, który towarzyszy nam każdego dnia.

Depresja i choroba Alzheimera

U pacjentów cierpiących na depresję odkryto między innymi, że w ich organizmie doszło do zmniejszenia ilości bakterii z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium oraz zwiększenia przepuszczalności bariery jelitowej. Podobnie wygląda to w przypadku choroby Alzheimera, jednak tu dobroczynny wpływ psychobiotyków na oś mózgowo-jelitową widoczny jest wyłącznie u pacjentów z łagodną postacią choroby.

Choroba Parkinsona

Zaburzenia mikroflory jelitowej (zwłaszcza niedobór szczepów biorących udział w produkcji witamin z grupy B) stwierdzono również u pacjentów z chorobą Parkinsona, jedną z najczęstszych chorób zwyrodnieniowych układu nerwowego, w przebiegu której obserwuje się niekontrolowane drżenia kończyn, spowolnienia ruchu oraz charakterystyczną sztywność mięśniową. Oprócz korzystnego wpływu psychobiotyków na funkcjonowanie układu nerwowego, w przypadku pacjentów z chorobą Parkinsona mogą one złagodzić również, często występujące w tej grupie chorych, dolegliwości żołądkowo-jelitowe.

Autyzm

Niedobór bakterii jelitowych z rodzaju Bifidobacterium stwierdzono również u pacjentów z takimi chorobami jak autyzm, przy jednoczesnym zwiększeniu ilości bakterii z rodzaju Clostridium czy grzybów z rodzaju Candida. Z dużym prawdopodobieństwem taka dysbioza jelitowa niekorzystnie wpływa u tych osób na prawidłową pracę mózgu.

Warto jednak pamiętać, że w przypadku poważnych schorzeń neurologicznych i zaburzeń psychicznych przyjmowanie psychobiotyków ma wyłącznie charakter wspierający terapię właściwą.

Kto powinien sięgnąć po psychobiotyki?

Z dobroczynnych właściwości psychobiotyków może korzystać właściwie każdy z nas, chociażby w celu złagodzenia objawów stresu. Jednak ich regularną suplementację powinny rozważyć zwłaszcza osoby cierpiące na wspomniane wcześniej jednostki chorobowe (depresja, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, spektrum autyzmu) jak również pacjenci u których stwierdzono:

• zaburzenia nerwicowo-lękowe;
• ADHD;
• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne;
• łagodne postacie choroby afektywnej dwubiegunowej;
• zaburzenia funkcji poznawczych;
• anoreksję.

Jakie szczepy należą do psychobiotyków?

Psychobiotyki to bakterie probiotyczne o udowodnionym, dobroczynnym działaniu na oś jelito-mózg i zdrowie psychiczne człowieka. Właściwości takie wykazują:

• Lactobacillus reuteri;
• Lactobacillus helveticus;
• Lactobacillus rhamnosus;
• Lactobacillus casei;
• Lactobacillus fermentum;
• Lactobacillus plantarum;
• Bifidobacterium infantis;
• Bifidobacterium longum;
• Bifidobactrium breve.

Za najlepiej przebadane pod kątem dobroczynnego wpływu na zdrowie psychiczne człowieka psychobiotyki uznaje się Lactobacillus helveticus Rosell-52 i Bifidobacterium longum Rosell-175.

Jak wybrać najlepszy psychobiotyk?

Psychobiotyki od paru lat cieszą się stale rosnącą popularnością. Są dostępne głównie w aptekach i sklepach zielarskich jako suplementy diety, w formie wygodnych w stosowaniu kapsułek dojelitowych. Jak wybrać najlepszy produkt? Przed dokonaniem zakupu zwróćmy uwagę na skład preparatu, tak by zawierał probiotyki o udowodnionym naukowo działaniu. Ich ceny wahają się w zależności od ilości szczepów bakterii wchodzących w ich skład i ilości kapsułek od kilkudziesięciu do nawet kilkuset złotych.

Naturalne psychobiotyki

Psychobiotyki możemy znaleźć również w niektórych produktach spożywczych. Dobroczynne szczepy bakterii są obecne między innymi w jogurtach, kefirach, chlebie na zakwasie oraz różnego rodzaju kiszonkach.

By umożliwić mikroorganizmom działającym pozytywnie na nasze zdrowie psychiczne prawidłowe funkcjonowanie, warto zadbać o to by w naszej diecie znalazła się odpowiednia ilość błonnika pokarmowego, magnezu, cynku oraz witamin A i D.