Zespół trzaskającej łopatki – przyczyny, objawy, leczenie

Trzaski i przeskakiwanie w łopatce

Niektórzy z nas słyszą oraz odczuwają trzaski, przeskakiwania lub chrobotania w okolicy łopatki. Dlaczego tak się dzieje? Łopatka jest trójkątną kością płaską znajdującą się na tylnej części klatki piersiowej oraz łączącą się z tułowiem jedynie za pomocą obojczyka. Pozostałymi elementami utrzymującymi jej pozycję są tylko mięśnie. Łopatka podczas ruchów ślizga się po powierzchni klatki piersiowej, czyli po żebrach, od których oddzielona jest jedynie dwoma mięśniami. Jeśli dochodzi do zaburzenia tego "ślizgu", towarzyszy temu wyczuwalne oraz słyszalne tarcie, zwykle niebolesne.

Określamy go potocznie zespołem trzaskającej łopatki, którego przyczyn należy upatrywać w zaburzeniach przestrzeni łopatkowo-żebrowej oraz biomechaniki ruchu łopatki. Ma to najczęściej miejsce przy aktywnościach sportowych, w których powtarzane są często gwałtowne ruchy rzucania np. w piłce ręcznej, siatkówce, tenisie czy rzucie kulą. Dysfunkcja ta powstaje również podczas aktywności zawodowych, najczęściej związanych z pracami budowlanymi, takich jak kładzenie tynków lub malowanie sufitów. Głownie powtarzalność tych ruchów doprowadza do podrażnień okolicy łopatki.

Pacjenci zgłaszają dolegliwości najczęściej przy wykonywaniu czynności ponad głową, w ostrzejszych stanach może pojawiać się również ból. Jeśli dolegliwości trwają dłużej, może dojść do znacznego ograniczenia czynności kończyny górnej, dlatego pilna konsultacja z lekarzem jest konieczna.

Przeczytaj też: Ból pod lewą łopatką – przyczyny, jak leczyć?

Jakie są przyczyny trzasków w łopatce

Przyczyna trzaskającej łopatki nie jest do końca wyjaśniona, ale wiadomo, że związana jest z zaburzeniami biomechaniki łopatki. Czynnikami mogącymi się do tego schorzenia przyczyniać są:

• zaburzona budowa kostna łopatki,
• zapalenie kaletki,
• zaburzenia mięśniowe (zwłóknienia, zaniki, nadmierne napięcie, nadmierna ruchomość),
• ciała wolne w przestrzeni łopatkowo-żebrowej,
• przeciążenia,
• urazy obręczy barkowej.

Trzaskająca łopatka

Objawy zespołu trzaskającej łopatki obejmują:

• chrobotania, trzaski lub przeskakiwania w łopatce,
• pojawianie się trzasków w łopatce, strzelania w łopatce, najczęściej przy czynnościach wykonywanych kończyną górną ponad głową oraz przy ruchach obręczy barkowej (wzruszanie ramionami),
• może pojawiać się lekki ból podczas trzasków (zlokalizowany głównie w okolicy kąta dolnego i górnego łopatki),
• w zaawansowanych przypadkach ból pojawia się nawet w spoczynku,
• promieniowanie bólu do barku lub kręgosłupa szyjnego,
• ograniczenie czynności kończyny górnej.

Zespół trzaskającej łopatki – leczenie

Z wyżej wymienionymi objawami należy zgłosić się do lekarza ortopedy. Badanie wykonuje się palpacyjnie lub przy użyciu stetoskopu. Lekarz może nasilić odgłos trzeszczenia w łopatce lub wzbudzić tkliwość przez nacisk na daną okolicę. Podczas obserwacji ruchu wznosu kończyn górnych, lekarz może zaobserwować odstawanie łopatki jako wynik konfliktu z inną strukturą. Lekarze często obserwują zaburzenia posturalne takie jak zwiększenie kifozy piersiowej, czy skoliozę.

Często uzupełniają badanie zdjęciem RTG lub tomografią komputerową w celu wykluczenia patologii kostnej. Często ze względu na promieniowanie objawów bólowych schorzenie to mylone jest z patologią barku lub odcinka szyjnego kręgosłupa. Zwykle pierwszym etapem leczenia zespołu trzaskającej łopatki jest postępowanie zachowawcze, które obejmuje farmakoterapię oraz rehabilitację. Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi efektów lub występują ciała wolne w przestrzenie łopatkowo-żebrowej oraz anomalia anatomiczne łopatki wskazane jest leczenie operacyjne. Wykonuje się je metodą otwartą lub za pomocą artroskopii przestrzeni łopatkowo-żebrowej.

Przeczytaj: Strzelające stawy – czy wymagają leczenia?

Otwarta technika obejmuje przecięcie powłok skórnych i wycięcie przerośniętej tkanki miękkiej, zmienionej zapalnie kaletki, usunięcie zmian kostnych lub ciał wolnych. W razie potrzeby dokonuje się plastyki okolicy kostnej łopatki. To samo można również wykonać stosując technikę artroskopową. Zaletą artroskopii jest mniejsza blizna i liczba powikłań oraz krótsza rehabilitacja. Wynika to bezpośrednio z inwazyjności techniki, bez potrzeby przecinania mięśni podczas zabiegu, co umożliwia wcześniejszy powrót chorej kończyny do pełnej funkcji.

Rehabilitacja po operacji na trzaskającą łopatkę jest konieczna również po interwencji chirurgicznej, a jej czas zależy od techniki operacyjnej i od rozległości interwencji. Po artroskopii powrót sprawności obserwuje się po 2-4 tygodniach, a aktywność sportowa może zostać podjęta po 2-3 miesiącach. Powrót do zdrowia przy zabiegu otwartym wszystko znacznie się wydłuża i może trwać nawet do 3-4 miesięcy.

Rehabilitacja w zespole trzaskającej łopatki

Rehabilitacja w zespole trzaskającej łopatki jest kluczowym elementem leczenia zachowawczego oraz obejmuje działania takie jak:

• wprowadzenie okresu odciążenia obręczy barkowej oraz całej kończyny górnej, unikanie forsowania oraz wyeliminowanie czynności nasilających dolegliwości bólowe
• farmakoterapię podawanie leków przeciwbólowych, niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz rozluźniających tkanki mięśniowe, w ostrych stanach można zastosować bardziej inwazyjne metody działania, czyli wstrzyknięcie silnego leku przeciwbólowego (tzw. blokady) do obręczy barkowej, w miejsce konfliktu lub największej tkliwości uciskowej. Leki sterydowe działają bardzo szybko i dosyć długo, nawet do kilku tygodni, aczkolwiek mogą niszczyć chrząstkę stawową,
• stosowanie zabiegów fizykoterapeutycznych o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym (krioterapia), naprawiających i regenerujących uszkodzone tkanki miękkie ( pole magnetyczne, laseroterapia, ultradźwięki), zwiększających masę i siłę mięśniową (elektrostymulacja) oraz rozluźniających i poprawiających ukrwienie i odżywianie tkanek (lampa solux),
• masaż tkanek głębokich okolicy obręczy barkowej zmniejszający występujące w tych strukturach wzmożone napięcie oraz poprawiający ich ukrwienie i odżywianie,
• terapię manualną, której celem jest odblokowanie stawu i przywrócenie mu fizjologicznej biomechaniki. Dzięki odpowiedniej technice dochodzi do zmniejszenia bólu oraz napięcia mięśniowego, ustąpienia procesu zapalnego oraz poprawy ruchomości stawu,
• mobilizację łopatki,
• kinesiotaping, czyli plastrowanie łopatki, polega na oklejeniu stawu specjalnymi elastycznymi plastrami. Dzięki odpowiedniej aplikacji na obręcz barkową plastry zapewnią lepszą stabilizację, usprawnią procesy gojenia oraz zmniejszą ryzyko kontuzji podczas podejmowanej niepewnie aktywności fizycznej.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Ćwiczenia na strzelającą łopatkę

W leczeniu objawów trzaskającej łopatki stosuje się kinezyterapię, czyli wykonywanie ćwiczeń leczniczych. Początek stanowią delikatne ćwiczenia bez obciążania wykonywane pod okiem terapeuty; ćwiczenia izometryczne, rozciągające oraz pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową. Następnie, aby wzmocnić siłę mięśniową, poprawiać stabilizację, elastyczność tkanek miękkich oraz propriocepcję, czyli czucie stawu w przestrzeni wykonujemy ćwiczenia oporowe. Później w celu zwiększenia siły, poprawy kontroli ruchu, pracy oraz dynamiki ruchów stawu barkowego, wprowadzamy ćwiczenia całej kończyny górnej, najlepiej metodą PNF,

Specjaliści zalecają także wiczenia posturalne, których celem jest korekta postawy pacjenta oraz nauka prawidłowych wzorców ruchowych kończyny górnej. Stosuje się ponadto trening wytrzymałościowy mięśni obręczy barkowej, zwłaszcza u sportowców i osób aktywnych fizycznie w celu wzmocnienia siły i odporności oraz elastyczności tkanek miękkich, aby były bardziej odporne na uszkodzenia,