Więzozrost barkowo-obojczykowy – co to jest, zerwanie, stopnie uszkodzenia, leczenie i fizjoterapia

Więzozrost barkowo-obojczykowy

Staw barkowo-obojczykowy łączy łopatkę z obojczykiem i znajduje się ponad stawem ramiennym. Z racji swojego powierzchownego położenia oraz małej ruchomości narażony jest na częste przeciążenia oraz urazy, zarówno u osób młodych, aktywnych fizycznie, jak i w średnim wieku. Czynności dnia codziennego z udziałem ręki mogą wzmagać dolegliwości bólowe oraz stan zapalny, dlatego tylko dokładna diagnoza oraz właściwa fizjoterapia są w stanie odbudować funkcję stawu barkowo-obojczykowego oraz opóźnić jego zmiany degeneracyjne.

Staw barkowo-obojczykowy określany jest – z racji swojej nietypowej budowy – więzozrostem. Zamiast mocnej torebki stawowej zabezpieczają go trzy więzadła (barkowo-obojczykowe, czworoboczne oraz stożkowate). Dodatkowo, pomiędzy powierzchniami stawowymi znajduje się chrzęstny krążek stawowy, który wypełnia staw. Ruchomość stawu barkowo-obojczykowego jest niewielka, aczkolwiek uczestniczy on w unoszeniu i opuszczaniu łopatki oraz w ruchach stawu barkowego.

Staw barkowo-obojczykowego – przyczyny urazów

Z racji swojego położenia oraz małej ruchomości więzozrost barkowo-obojczykowy często ulega uszkodzeniom. Najczęściej dochodzi do jego zwichnięcia lub do uszkodzenia więzadeł. Urazy stawu barkowo-obojczykowego to częste kontuzje, które są efektem upadków na ramię, staw łokciowy lub nadgarstek (najczęściej podczas aktywności fizycznej). Podobne zagrożenia niosą również sporty kontaktowe. Oceny uszkodzenia więzozrostu barkowo-obojczykowego dokonuje się na podstawie poniższej 6-stopniowej skali.

• Uszkodzenie 1. stopnia – oznacza naciągnięcie więzadła barkowo-obojczykowego.
• Uszkodzenie 2. stopnia – zerwanie więzadła barkowo-obojczykowego, czego skutkiem jest poszerzenie szpary stawowej, a także naciągnięcie więzadła kruczo-obojczykowego.
• Uszkodzenie 3. stopnia – oznacza zerwanie obu więzadeł i przemieszczenie dalszego końca obojczyka ku górze.
• Uraz 4. stopnia – zerwanie obu więzadeł, przemieszczenie obojczyka do tyłu oraz oddzielenie mięśni czworobocznego i naramiennego od obojczyka.
• Uszkodzenie 5. stopnia – obejmuje całkowite zerwanie więzadeł i mięśni oraz przemieszczenie dalszego końca obojczyka do góry.
• Uraz 6. stopnia – oznacza przemieszczenie obojczyka pod wyrostek kruczy.

Staw barkowo-obojczykowy jest stawem maziowym, więc podatny jest na zmiany degeneracyjne. Zwłaszcza u osób aktywnych fizycznie czy sportowców dochodzi do zmian przeciążeniowo-zwyrodnieniowych.

Uszkodzenie stawu barkowo-obojczykowego – objawy

Objawy to przede wszystkim obrzęk oraz stopniowo nasilające się dolegliwości bólowe przedniej okolicy stawu barkowo-obojczykowego. Pacjenci określają ból jako głęboki i kłujący. Może on promieniować na szyję lub dalszą część ramienia i być nasilany poprzez ruchy ramieniem, takie jak unoszenie ręki ponad głowę czy sięganie po przeciwnej stronie ciała.

Nadmierne obciążenia, takie jak pchanie czy podnoszenie ciężkich przedmiotów wzmaga dolegliwości. Ból ogranicza także ruchomość stawu. Rzadko pacjenci zgłaszają przeskakiwanie w stawie czy uczucie tarcia. Skarżą się natomiast na tkliwość okolicy stawu oraz osłabienie całego kompleksu barkowo-ramiennego.

Zwichnięcie stawu barkowo-obojczykowego

Zwichnięcie stawu barkowo-obojczykowego oznacza 5. lub 6. stopień uszkodzenia stawu. Przesunięciu dalszego końca obojczyka może towarzyszyć naderwanie lub zerwanie więzozrostu barkowo-obojczykowego, oderwanie przyczepów mięśni naramiennego lub czworobocznego czy złamanie wyrostka barkowego, wyrostka kruczego lub samego obojczyka. O zwichnięciu świadczy objaw klawiszowy, czyli uniesienie obojczyka względem wyrostka barkowego tak, że dalszy koniec obojczyka można wcisnąć na miejsce, ale po zwolnieniu ucisku ponownie odstaje. Objawami zwichnięcia są również:

• ból i obrzęk stawu,
• tkliwość przy dotykaniu,
• dolegliwości nasilające się podczas ruchów stawu ramiennego.

Więzozrost barkowo-obojczykowy – leczenie

Właściwe badanie pacjenta i odróżnienie dolegliwości stawu barkowo-obojczykowego od patologii stawu ramiennego czy odcinka szyjnego kręgosłupa to podstawa jego leczenia. Badanie obejmuje testy funkcjonalne oraz ocenę mobilności stawu barkowo-obojczykowego. Warto również sprawdzić siłę oraz rozciągnięcie górnej części mięśnia czworobocznego. Badanie RTG potwierdzi zmiany degeneracyjne stawu pod postacią osteofitów czy zwężenia szczeliny stawowej. Badanie USG z kolei ukaże stopień uszkodzenia więzozrostu barkowo-obojczykowego. Leczenie uzależnione jest od przyczyny oraz stopnia uszkodzenia stawu.

W okresie ostrych dolegliwości bólowych, przy przeciążeniach zaleca się odpoczynek, można ograniczyć ruchy kończyną górną albo je zmodyfikować tak, aby nie przeciążać struktur stawu barkowo-obojczykowego. Warto chłodzić bolesne miejsca, aby zmniejszyć obrzęk oraz stan zapalny. Można sięgnąć po żele przeciwbólowe oraz przeciwzapalne i regularnie, parę razy dziennie, smarować bolesne miejsce.

Przy naciągnięciu lub naderwaniu więzadeł warto odciążyć staw ramienny chustą trójkątną lub temblakiem. W zależności od stopnia naderwania ortezę nosi się od kilku dni do nawet 12 tygodni. Niektórzy specjaliści zalecają ostrzykiwanie stawu (pod kontrolą USG) lekiem przeciwzapalnym. Po okresie unieruchomienia wskazana jest fizjoterapia, której celem jest przywrócenie ruchomości, siły oraz stabilizacji stawu barkowo-obojczykowego.

Jeśli chodzi o rozleglejsze uszkodzenia stawu barkowo-obojczykowego z rozerwaniem więzadeł i przemieszczeniem obojczyka, stosowane jest leczenie operacyjne. Lekarz może zdecydować o zespoleniu obojczyka płytką hakową, drutami lub śrubami. Przynosi ono dobre rezultaty, aczkolwiek obarczone jest powikłaniami, m.in. ponowną niestabilnością stawu.

Uszkodzenie więzozrostu barkowo-obojczykowego – fizjoterapia

Po zdjęciu ortezy wskazana jest natychmiastowa rehabilitacja. Obejmuje ona przede wszystkim ćwiczenia, których celem jest odzyskanie pełnej siły oraz ruchomości stawu barkowo-obojczykowego.

Wykonujemy ćwiczenia wzmacniające oraz rozciągające tkanki miękkie. Zwłaszcza rozciąganie górnej części mięśnia czworobocznego może wspomóc powrót funkcji uszkodzonego stawu. Ważne są również ćwiczenia poprawiające stabilizację oraz czucie głębokie całego kompleksu barkowo-ramiennego. Terapię może uzupełnić masaż poprzeczny szczeliny stawowej, mobilizacja stawu barkowo-obojczykowego albo terapia tkanek miękkich. W trakcie terapii zaleca się stosowanie kinesiotapingu , aby ustabilizować i zabezpieczyć bolący staw oraz wspomóc regenerację tkanek miękkich.

Dostępne są również zabiegi fizykoterapeutyczne, które działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie (krioterapia), przyspieszają gojenie i regenerację (magnetoterapia, laseroterapia) oraz rozluźniają bolesne tkanki miękkie (prądy TENS).