Niespojenie łuku S1, L5 – przyczyny, objawy, leczenie, ćwiczenia

Niespojenie łuku – co to jest i jakie są jego przyczyny?

Niespojenie łuku (niedomknięcie) to wada rozwojowa kręgosłupa, w której dochodzi do niepełnego zamknięcia kanału kręgowego. Dwa łuki kręgu, zamiast zrosnąć się, nie zrastają się i pozostawiają szczelinę. Jest to najczęstsza wada wrodzona kręgosłupa.

Wada długi czas nie daje żadnych objawów, wykrywana jest najczęściej po wykonaniu rutynowego badania RTG. Kręgosłup w miejscu niespojenia łuku jest bardziej podatny na działanie różnych sił, co zwiększa ryzyko pojawienia się dolegliwości bólowych.

Najczęściej dotyczy segmentu L5 lub S1. Powstaje we wczesnych etapach jego rozwoju, tj. około 3.–4. tygodnia życia płodowego. Charakter objawów jest zawsze związany z poziomem, na którym obserwuje się zmiany. Choć w przeważającej liczbie przypadków dotyczy kręgosłupa lędźwiowego, wada ta może dotyczyć także odcinka szyjnego na poziomie C1. Łuk tylny nie zrasta się, co daje różne objawy, mogąc odpowiadać np. za bóle głowy i karku.

Czytaj również: Naczyniak kręgosłupa: rodzaje i leczenie

Wśród przyczyn niespojenia łuku kręgu należy wymienić:

• czynniki genetyczne,
• działanie teratogennych substancji (zwłaszcza w okresie od 4. do 8. tygodnia życia płodowego), takich jak: niektóre leki przeciwdrgawkowe, mykotoksyny w ziarnach zbóż, metotreksat,
• zakażenia wirusowe,
• cukrzycę u matki w okresie ciąży,
• niedobory kwasu foliowego (witaminy B₉),
• niedobory witaminy B_12.

Opisywana wada ma różne nasilenie. Wrodzona deformacja sprzyja przeciążeniom kręgosłupa. Wywołuje nieprawidłowe napięcia mięśni. Jest ponadto jednym z czynników rozwoju choroby zwyrodnieniowej.

Niespojenie łuku – objawy

Objawy niespojenia łuku uzależnione są od miejsca występowania wady. Jej skutki będą uzależnione od stopnia zaawansowania zmian. W niektórych przypadkach zmiany nie będą dawały żadnych objawów, a w innych będą powodowały objawy typowe dla zespołów bólowych w okolicach lędźwi, choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa.

Objawy nasilają się w wyniku przeciążania kręgosłupa. Wielu pacjentów dowiaduje się o tym, że mają niespojenie łuku kręgu po wykonaniu diagnostyki obrazowej (rentgen, tomograf, rezonans magnetyczny) wykonanej, by zdiagnozować, co jest przyczyną bólu kręgosłupa lędźwiowego lub szyjnego. Najczęściej wada ta nie wymaga interwencji chirurgicznej. Wyjątkiem są sytuacje, gdzie pojawiają się nasilone objawy neurologiczne towarzyszące innym zmianom w obrębie kręgosłupa (osłabienie mięśni, przykurcze, ograniczenie zakresu ruchomości w stawach kolanowych).

Niespojenie łuku S1, L5 – leczenie, ćwiczenia, rehabilitacja

Jak już wspomniano, nasilenie objawów różni się osobniczo oraz zależy od umiejscowienia wady. Osoby, u których stwierdzono niespojenie łuku kręgu, powinny wzmacniać mięśnie brzucha, grzbietu oraz pośladków, wykonując regularnie ćwiczenia fizyczne w ramach tzw. szkoły pleców. Wzmocnienie gorsetu mięśniowego wokół kręgosłupa zapobiega typowym dolegliwościom kojarzonym ze zwyrodnieniem, takim jak: ból lędźwi w czasie poruszania się, promieniowanie bólu do kończyn, uczucie ograniczenia ruchomości, parestezje, drętwienia.

Leczeniem z wybory jest rehabilitacja, okresowe stosowanie leków przeciwbólowych i niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).

Zalecany czas kierunkowej aktywności to około 30 minut dziennie. Wzmocnienie mięśni pleców i brzucha przyczyni się do zwiększenia siły mięśniowej, lepszej stabilizacji centralnej oraz ułatwi utrzymanie odpowiedniej postawy ciała. W rehabilitacji u dorosłych wykorzystujemy ćwiczenia mające na celu stabilizację dolnego odcinka kręgosłupa, zwiększanie koordynacji mięśniowej. Ćwiczenia te można z powodzeniem wykonywać w domu.

Niespojenie łuku – jak zapobiegać?

Jako że jest to wada wrodzona, a za jedną z jej przyczyn uznaje się niską suplementację kwasu foliowego w czasie ciąży, kobietom planującym potomstwo zaleca się przyjmowanie witaminy B₉ (czyli kwasu foliowego) oraz witamin z grupy B₁₂.

Osoby dorosłe, u których występuje niespojenie łuku S1 ujawnione w badaniu obrazowym, lecz bez zbyt wielu uciążliwych objawów, powinny unikać przeciążeń kręgosłupa z powodu większej podatności na powstawanie zmian o charakterze zwyrodnieniowym.

Pacjent z objawami niedomknięcia łuku kręgu S1 nie powinien dźwigać ciężkich przedmiotów, pracować z pochyloną sylwetką, dłużej przebywać w pozycji siedzącej; powienien unikać nadmiernego wyprostu kręgosłupa. Nadwaga lub noszenie wysokich obcasów u kobiet będą nasilały dolegliwości bólowe. Bezwzględnie przeciwwskazane jest wykonywanie prac i ćwiczeń, w których dochodzi do gwałtownego pochylania sylwetki do przodu (np. próba dotknięcia palcami dłoni stóp).

Podobne zalecenia co do profilaktyki stosuje się także w przypadku lumbalizacji kręgu (sakralizacji). Jest to także wada wrodzona, polegająca na częściowym lub całkowitym zroście kręgu lędźwiowego z kością krzyżową, wskutek czego dochodzi do usztywnienia kręgosłupa oraz bólu o charakterze miejscowym.