Kapoplastyka – co to jest, dla kogo, przygotowanie, przebieg, zalety

Co to jest i na czym polega kapoplastyka stawu biodrowego?

Kapoplastyka jest rodzajem oszczędnej alloplastyki stawów. Inaczej kapoplastykę określa się mianem endoprotezy powierzchniowej. W trakcie operacji przeprowadza się wymianę dotkniętych chorobą zwyrodnieniową powierzchni stawowych. W przypadku stawu biodrowego wymienia się powierzchnię głowy kości udowej oraz panewkę z pozostawieniem głowy oraz szyjki kości udowej.

Kapoplastyka jest poważną operacją biodra, ale jest to zabieg mniej inwazyjny niż alloplastyka całkowita. Zastosowanie tego rozwiązana pozwala na wykonanie kolejnej operacji w przypadku zniszczenia lub zużycia sztucznych elementów tworzących staw, czyli operacji rewizyjnej stawu.

BHR, czyli kapoplastyka metodą Birmigham Hip Resurfacing (kapoplastyka całkowita) jest obecnie uznawana za najlepszy system endoprotez stawu biodrowego. Metoda ta polega na zastąpieniu powierzchni stawowych biodra z zachowaniem głowy i szyjki kości udowej. Endoprotezoplastykę BHR charakteryzuje zastosowanie najlepszego stopu metali poddawanych odpowiedniej obróbce. Dzięki temu elementy tworzące nowy staw są mniej podatne na zniszczenia i ścierania podczas używania niż standardowe endoprotezy. Endoproteza BHR uznawana jest obecnie za najlepszy rodzaj protezy stawu biodrowego.

Kapoplastyka biodra – wskazania

Najważniejszym wskazaniem do kapoplastyki jest rozwijająca się choroba zwyrodnieniowa stawu lub stawów. Zabieg wymiany stawu biodrowego na sztuczny wykonywany jest u osób z zaznaczoną chorobą zwyrodnieniową, zarówno klinicznie – dokuczliwy ból biodra, ograniczenie ruchomości stawu, oraz w badaniach obrazowych – zmiany zwyrodnieniowe na zdjęciach RTG.

Proteza kapoplastyczna przeznaczona jest dla osób młodych i w średnim wieku (mniej niż 55 lat) z wcześnie rozwiniętą chorobą zwyrodnieniową lub po urazie stawu biodrowego, który doprowadził do zniszczenia powierzchni stawowych. U osób starszych również można rozważyć wykonanie kapoplastyki. Muszą to być osoby aktywne, nie leczące się z powodu osteoporozy. U starszych kobiet występuje zwiększone ryzyko złamania szyjki kości udowej, dlatego częściej do zabiegu kapoplastyki w starszym wieku planowani są mężczyźni. Do zabiegu kapoplastyki struktura kostna szyjki i głowy kości udowej musi być w dobrej kondycji.

Kapoplastyka cze endoproteza całkowita?

Kapoplastyka jest mniej inwazyjną metodą wymiany stawu biodrowego w porównaniu z endoprotezą całkowitą. Po zabiegu kapoplastyki pacjenci szybciej wracają do aktywności fizycznej. W przypadku zniszczenia lub zużycia implantów stawu biodrowego zastosowanych przy kapoplastyce można je usunąć podczas operacji rewizyjnej i założyć elementy endoprotezy całkowitej.

Innym wariatem operacji rewizyjnej jest wymiana głowy i szyjki kości udowej na implancie krótko- lub długotrzpieniowym z pozostawieniem sztucznej panewki wymienionej podczas zabiegu kapoplastyki, o ile ta nie uległa zniszczeniu.

Kapoplastyka – zalety i wady endoprotezy stawu biodrowego

Zalety kapoplastyki mogą jednocześnie określać różnice pomiędzy kapoplastyką a alloplastyką całkowitą:

• mniejszy zakres operacji – wymiana powierzchni stawowych głowy kości udowej i panewki,
• krótszy pobyt w szpitalu i szybszy powrót do aktywności fizycznej, zawodowej,
• większy zakres ruchomości w porównaniu z aloplastyką całkowitą,
• mniej przypadków zwichnięć oraz obluzowania protezy,
• dłuższy okres pracy implantów biodra ze względu na zastosowanie wytrzymałego materiału metalowego,
• możliwości wykonania reoperacji i wymiana głowy i szyjki kości udowej na endoprotezę krótko- lub długotrzpieniową,
• mniejsze ryzyko stanów zapalnych,
• mniejsze ryzyko powstania dysproporcji długości kończyn po zabiegu operacyjnym.

Operacja stawu biodrowego metodą kapoplastyki, jak każdy zabieg operacyjny, obarczona jest ryzykiem powikłań. W porównaniu z endoprotezą całkowitą, zabieg kapoplastyki ma podobne powikłania. Do najważniejszych z nich zalicza się:

• chorobę zakrzepowo-atorową,
• zapalenie tkanek miękkich w miejscu operacji drążące do stawu,
• uszkodzenie nerwów,
• uszkodzenie naczyń krwionośnych,
• krwawienie w czasie i po zabiegu,
• niewydolność krążeniowo oddechowa.

Implanty kapoplastyki wyróżniają się tym, że dwie części wykonane są z metalu. Podczas ich pracy dochodzi do wzajemnego tarcia, w wyniku czego produkują się drobne opiłki metalu uwalniające jony. Te z kolei mogą ściągać w miejsce wszczepu czynniki prozapalne, prowadzące do zaawansowanego stanu zapalnego.

Kapoplastyka jest refundowana przez NFZ. Z uwagi na często długi czas oczekiwania, operację można przeprowadzić w klinice prywatnej. Koszty są jednak znaczne. Cena kapoplastyki waha się od 20. do nawet 30. tysięcy złotych.

Implant biodra – jak przygotować się do kapoplastyki?

Planowy zabieg operacyjny, jakim jest endoproteza lub kapoplastyka stawu, wymaga odpowiedniego przygotowania przez pacjenta. Oprócz kontroli u swojego lekarza ortopedy pacjenci na 2 miesiące wcześniej powinni zorganizować zaświadczenia lekarskie o braku przeciwwskazań od swojego lekarza rodzinnego, przejść kontrolę stomatologiczną, zdobyć zaświadczania od specjalistów innych dziedzin medycyny, jeśli leczą się na jakieś poważne choroby przewlekłe.

Pacjenci planowani do operacji wymiany stawu powinny rozpocząć odpowiedni plan dietetyczny, aby utrzymywać odpowiednią masę ciała. Osoby z nadwagą, otyłe powinny zrzucić zbędne kilogramy do czasu operacji. Przed zabiegiem istotne jest przejście szczepienia przeciwko żółtaczce (osoby nieszczepione lub z niskim mianem przeciwciał). Osoby palące, powinny rzucić palenie przynajmniej 2 miesiące przed zabiegiem.

Jeszcze przed operacją plastyki stawu biodrowego należy zaopatrzyć się w balkonik lub kule, które pomogą w stawianiu pierwszych kroków po. Warto przed zabiegiem nauczyć się chodzić o kulach. Zdolność ta na pewno będzie przydatna w pierwszych dniach po wprowadzenia implantu biodra.

Kapoplastyka – rehabilitacja i postępowanie po zabiegu

Pacjenci po kapoplastyce z reguły wracają szybciej do aktywności fizycznej niż pacjenci po zabiegu endoprotezoplastyki. Na drugi dzień po wykonanym zdjęciu kontrolnym pacjenci są stopniowo sadzani, a następnie stawiani na kończynach dolnych. Stopniowo zaczynają chodzenie przy zastosowaniu kul lub balkonika.

W przypadku tego rodzaju zabiegu ryzyko zwichnięcia stawu jest niskie dlatego z reguły nie stosuje się ograniczeń typu klina do rozchylania kończyn. Przez pierwsze 2–3 tygodnie pacjenci są w stanie osiągnąć spore postępy w ruchomości stawu, należy jednak uważać na przeciążenia stawu, dając odpowiedni czas na przyrośnięcie implantu do głowy kości udowej.

Przez pierwsze 6 miesięcy zaleca się pacjentom korzystanie z aktywności, które ograniczają przeciążenie stawu, typu jazda na rowerze, pływanie, chodzenie. Oszczędzanie operowanej kończyny pozwoli na pełną przebudowę szyjki i głowy kości udowej, a tym samym stabilizację stawu, oraz ułatwi gojenie rany pooperacyjnej. Po tym czasie zakres aktywności można zwiększać, ale należy mieć na uwadze dobro swojego nowego sztucznego stawu, ważne jest, aby go nie przeciążyć i nie wywołać jego zniszczenia.