Discektomia szyjna, lędźwiowa – usunięcie dysku – rehabilitacja, powikłania

Co to jest discektomia?

Discektomia zaliczana jest do zabiegów chirurgii kręgosłupa. Jest to wycięcie uszkodzonego krążka międzykręgowego. Z języka łacińskiego odpowiednio discus oznacza krążek międzykręgowy, a ektomia to wycięcie. Wycina się jedynie część struktury dysku, mianowicie jądro miażdżyste, którego patologia powoduje ucisk na korzenie nerwów rdzeniowych.

Ból pojawiający się w wyniku ucisku korzeni nerwowych poprzez masy uszkodzonego krążka międzykręgowego zostaje wyeliminowany dzięki operacyjnemu usunięciu uszkodzonego dysku.

Miejsce występowania dolegliwości bólowych zależne jest od miejsca, w którym dojdzie do wypukliny lub przepukliny jądra miażdżystego. Proces chorobowy objąć może odcinek szyjny, piersiowy lub lędźwiowy kręgosłupa.

Zobacz też: Czym różni się wypuklina od przepukliny?

Jakie są wskazania do usunięcia dysku?

Zabieg ten polega na zmniejszeniu ciśnienia wewnątrz kanału kręgowego wywieranego przez fragmenty uszkodzonego krążka międzykręgowego. Mówimy wtedy o wypuklinie lub przepuklinie – w zależności od stopnia zaawansowania zmian. Wspomniany ucisk powoduje objawy rwy kulszowej na skutek ucisku fragmentów dysku na okoliczne nerwy rdzeniowe (jeżeli mówimy o odcinku lędźwiowym kręgosłupa, najczęściej na wysokości L5/S1 lub L4/L5).

Jeżeli proces chorobowy obejmuje odcinek szyjny kręgosłupa, wówczas w obrębie szyi, barków i ramion pojawia się ból, który promieniuje do ręki i palców.

Sam zabieg powoduje zmniejszenie bólu, ponieważ pozwala na usunięcie dysku lub jego części. Tak więc najczęstszym wskazaniem do operacji jest zgłaszany przez pacjenta ból i – co się z tym wiąże – postępujące ograniczenia w ruchomości i normalnym funkcjonowaniu.

Jedną z potencjalnych korzyści usunięcia dysku jest szybka redukcja bólu korzeniowego w przypadku braku skuteczności zachowawczych form leczenia (tabletki, maść, plastry, nagrzewanie itp.), co stanowi jednocześnie wskazanie do zabiegu. Wskazania do zabiegu stanowią także silne dolegliwości bólowe spowodowane uciskiem fragmentów krążka międzykręgowego (z promieniowaniem do kończyny dolnej), brak skuteczności leczenia zachowawczego takich przypadłości, czas trwania bólu powyżej 3 miesięcy.

Discektomia i mikrodiscektomia

Usunięcie dysku wykonywane metodą klasyczną odbywa się w znieczuleniu ogólnym (z intubacją i zwiotczeniem). Obecnie standardem leczenia staje się jednak mikrodiscektomia wykorzystująca mikroskop operacyjny lub inne powiększenie. Metoda ta jest mniej inwazyjna niż wspomniana discektomia. Wykorzystuje się cięcie skórne mniejsze niż 2 cm.

Do nieco bardziej zaawansowanych metod należą artroskopowa mikrodiscektomia oraz transforaminalna discektomia endoskopowa. Na korzyść tej drugiej przemawia możliwość dokładnej wizualizacji korzeni nerwowych podczas wykonywania zabiegu. Dodatkowo możliwość kontaktu z pacjentem radykalnie zmniejsza ryzyko niepożądanej destrukcji elementów układu nerwowego. Zabieg jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.

Celem każdej z tych procedur jest usunięcie fragmentów uszkodzonego krążka międzykręgowego, które uciskają na korzenie nerwowe, powodują ból i utrudniają funkcjonowanie, obniżając tym samym jakość życia pacjenta.

Sam zabieg może trwać od 75 do 90 minut i nie jest bolesny. Ból może pojawić się po operacji.

Discektomia – ile czasu trwa powrót do zdrowia?

Pacjent najczęściej zostaje wypisany do szpitala na drugi dzień po zabiegu. Po skutecznej próbie oddania moczu może udać się do domu jeszcze tego samego dnia przy asekuracji drugiej osoby. Szwy stosowane podczas zabiegu są rozpuszczalne, więc nie ma konieczności ich usuwania. Przez około 3 tygodnie pacjent może odczuwać ból po operacji usunięcia krążka międzykręgowego. Towarzyszyć może także sztywność pleców. Efekty po zabiegu to złagodzenie nerwobólu, a w miarę upływu czasu – słabnięcie mrowienia, a finalnie – zmniejszenie drętwienia. Na całkowite ustąpienie objawów trzeba jednak zaczekać nawet kilka miesięcy. Zależy to od stopnia zaawansowania uszkodzenia dysku.

U osób pracujących przy biurku powrót do pracy będzie możliwy po około 6 tygodniach. Osoby przebywające w pracy w pozycji stojącej okres rekonwalescencji mogą skrócić do 3 tygodni. Należy pamiętać, że przedwczesny powrót do pełnowymiarowego czasu pracy grozi nasileniem bólu i sztywności pleców, a także możliwym przeistoczeniem się w dolegliwość o charakterze przewlekłym.

Nie można zapomnieć także o zakazie dźwigania. Czas powrotu do uprawiania sportu orientacyjnie określa się na 10 tygodni, przy czym każdy, ze względu na rodzaj uprawianego sportu, powinien zostać poddany indywidualnej ocenie. Tylko na tej podstawie można określić bezpieczny okres powrotu do wykonywanej aktywności fizycznej.

Discektomia szyjna i lędźwiowa – powikłania

Powikłania po zabiegu możemy podzielić na dwie kategorie. Te występujące bezpośrednio podczas zabiegu oraz pozabiegowe, które najczęściej są konsekwencją tych pierwszych. Podczas zabiegu może dojść do:

• zakażenia miejsca zabiegowego,
• wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego,
• braku poprawy.

Powikłania po zabiegu discektomii w odcinku lędźwiowym to:

• nawrót dolegliwości lub ich pogorszenie,
• uszkodzenia korzeni nerwów rdzeniowych,
• nietrzymanie moczu i/lub stolca,
• zaparcia,
• zatrzymanie mikcji,
• opadanie stopy,
• dolegliwości bólowe łydki oraz okolicy uda,
• miejscowe cechy stanu zapalnego (obrzęk, zaczerwienienie, podniesienie ciepłoty ciała, ból).

Powikłania po zabiegu discektomii w odcinku szyjnym:

• chrypka,
• ból przy połykaniu,
• krwotok z tętnicy szyjnej,
• porażenie kończyn górnych,
• miejscowe cechy stanu zapalnego (obrzęk, zaczerwienienie, podniesienie ciepłoty ciała, ból).

Discektomia – rehabilitacja i ćwiczenia

Do zaleceń po operacji kręgosłupa lędźwiowego, poza odpoczynkiem, obowiązkowo zaliczana jest rehabilitacja. Zabiegi z zakresu fizykoterapii powinny być ukierunkowane na działanie regeneracyjne, analgetyczne i przeciwzapalne. W tym celu można zastosować krioterapię miejscową, laseroterapię, prądy lecznicze oraz ekspozycję na zmienne pole magnetyczne – Viofor (niezależnie od tego, czy była to discektomia w odcinku szyjnym czy lędźwiowym).

Już w pierwszych dniach po powrocie do domu należy rozpocząć współpracę z fizjoterapeutą. W domu pacjent może samodzielnie stosować okłady z lodu owiniętego w ręcznik (nigdy bezpośrednio na skórę), co obkurczy naczynia krwionośne i zredukuje dolegliwości pooperacyjne.

Przy doborze odpowiedniej pozycji należy pamiętać o stosowaniu zwiniętych wałków ręczników, aby zmniejszyć ucisk na miejsce pozabiegowe i jednocześnie zapewnić możliwie największy komfort. Początkowo pozycja siedząca powinna trwać nie dłużej niż 30 minut. Następnie należy się przejść i wykonać kilka ćwiczeń rozluźniających zaleconych przez terapeutę.

Po zabiegu należy unikać schylania i dźwigania ciężkich przedmiotów. Fizjoterapeuta po zdjęciu szwów może rozpocząć intensywne wzmacnianie właściwych mięśni. Działania fizjoterapeutyczne powinny obejmować indywidualnie dobrany zestaw ćwiczeń ukierunkowanych na poprawę stabilizacji oraz wzmacnianie dolnej części pleców w przypadku discektomii lędźwiowej.

Discektomia szyjna to – odpowiednio – ćwiczenia zorientowane na stabilizację kręgosłupa szyjnego. Stosuje się ćwiczenia rozciągające, poprawiające zakres ruchu (krążenia głową, odchylanie głowy w przód, tył i na boki) oraz ćwiczenia izometryczne. W późniejszym etapie, jeśli pacjent jest zmuszony schylać się, należy przykucnąć, zabrać przedmiot z podłogi i trzymać go blisko, przy klatce piersiowej – tak, aby zadbać o ergonomię kręgosłupa. Warto pamiętać o wyposażeniu łazienki w maty antypoślizgowe oraz uchwyty (przy toalecie i wannie), które ułatwią korzystanie z łazienki.