Laminektomia szyjna i lędźwiowa – co to jest, jak wygląda zabieg?

Co to jest laminektomia?

Laminektomia (ang. laminectomy) to operacja neurochirurgiczna polegająca na usunięciu części kręgów, m.in. wyrostków kolczystych, łuków kręgów oraz więzadeł żółtych. Zabieg jest jedną z metod inwazyjnego leczenia choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, jak również zapewnia dostęp chirurgiczny do zmian znajdujących się wewnątrz kanału kręgowego, np. guzów. Ma ona na celu dekompresje kanału kręgowego i zmniejszenie bólu wynikającego z jego zwężenia.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Stenoza kanału kręgowego

Stenoza kanału kręgowego może być wrodzona lub wywołana przerostem powierzchni stawowych, więzadeł uciskających korzenie nerwowe czy przepukliną krążka międzykręgowego (tzw. dyskopatia). Choroba zwyrodnieniowa dotyczy najczęściej odcinka lędźwiowego, rzadziej szyjnego, a tylko w nielicznych przypadkach piersiowego. Wypadnięcie krążków międzykręgowych dotyczy w 95 proc. poziomów L4/L5 oraz L5/S1. Pacjenci skarżą się głównie na ból pleców (lub szyi), często promieniujący do kończyn dolnych lub górnych (obszar zależy od poziomu ucisku).

Charakterystyczne jest pojawiania się dolegliwości bólowych podczas chodzenia i ustępowanie po zatrzymaniu się i pochyleniu do przodu: jest to tzw. chromanie neurogenne. Przy ucisku powodującym poważne uszkodzenie korzenia mogą pojawić się objawy neurologiczne, tj. osłabienie siły mięśniowej aż do niedowładu czy zaburzenia czucia. Objawy neurologiczne zależą od poziomu, na którym doszło do ucisku:

• L4: zanik i osłabienie mięśnia czworogłowego uda, zaburzenia czucia na przyśrodkowej powierzchni łydki, osłabiony odruch kolanowy, dodatni objaw Mackiewicza (wskazuje na rwę udową),
• L5: zaburzenia czucia na bocznej powierzchni łydki i grzbiecie stopy, dodatni objaw Laseque’a,
• S1: zaburzenia czucia na bocznej stronie stopy i na podeszwie, osłabiony odruch skokowy, dodatni objaw Laseque’a.

Ponadto, u niektórych pacjentów dochodzi do utraty kontroli nad pęcherzem z zatrzymaniem moczu oraz odczuwania parcia na stolec.

Jak się leczy stenozę kanału kręgowego?

Większość dolegliwości bólowych kręgosłupa można leczyć zachowawczo. Stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Zalecany jest oszczędzający tryb życia, w tym unikanie podnoszenia ciężkich rzeczy, schylanie się. Można również stosować fizjoterapię lub blokady, czyli iniekcje okołokorzeniowe z lekiem przeciwbólowym/przeciwzapalnym oraz sterydem.

Laminektomia kręgosłupa – wskazania i rodzaje

Istnieje kilka typów operacji kręgosłupa mających na celu obarczenie kanału kręgowego:

• Laminektomia to usunięcie w całości łuku kręgu, części przerośniętych powierzchni stawowych i pogrubiałych więzadeł. Zapewnia szeroki dostęp do kanału kręgowego, dzięki czemu możliwe jest obustronne poszerzenie otworów międzykręgowych czy usunięcie wypukliny krążka międzykręgowego.
• Pojęcie hemilaminektomia odnosi się do zabiegu usunięcia tylko połowy łuków kręgów, po stronie dominującego zwężenia kanału kręgowego.
• Laminotomia to nacięcie łuku kręgu.
• Foraminotomia to usunięcie fragmentów kości wokół otworów międzykręgowych, w miejscu, gdzie korzenie nerwowe wychodzą z kanału kręgowego.
• Laminoplastyka to metoda stosowana wyłącznie w odcinku szyjnych kręgosłupa, polegająca na bocznym nacięciu łuku kręgu, a następnie na jego rozchyleniu.

Laminektomia odbarczająca

Nie każdy pacjent z bólem pleców powinien być od razu zakwalifikowany do laminektomi obarczającej. Wskazaniami do operacji obarczającej są:

• silny ból lędźwi lub odcinka szyjnego, osłabienie lub drętwienie w kończynie dolnej;
• ból kończyny dolnej bardziej nasilony niż ból kręgosłupa;
• brak poprawy po leczeniu zachowawczym, w tym fizjoterapii;
• problemy z chodzeniem lub staniem, które obniżają jakość życia;
• stenoza kanału kręgowego uwidoczniona w badaniu obrazowym (MRI, TK, mielogram).

Zabieg laminektomii przeprowadzany jest w trybie planowym. Wyjątkiem jest pojawienie się zespołu ogona końskiego (utrata czucia w okolicy pośladków, krocza, narządów płciowych zewnętrznych; nieprawidłowe funkcjonowanie zwieraczy) lub gwałtownie narastające deficyty neurologiczne. Należy pamiętać, że zabieg ten nie leczy samej stenozy czy zwyrodnienia kręgosłupa, a jedynie łagodzi objawy. Niestety, objawy mogą nawrócić wraz z progresją choroby podstawowej.

Zabieg ten jest refundowany i można go wykonać na NFZ. Istnieje również możliwość zoperowania się w prywatnie w klinice specjalizującej się w chirurgii kręgosłupa. Cena takiego zabiegu oscyluje ok. 10 000 złotych, w zależności od rozległości. Dodatkowo płatne są procedur tj. discektomia czy stabilizacja.

Co to jest discektomia i kiedy się ją wykonuje?

Jak wygląda laminektomia szyjna i lędźwiowa?

Zabieg obarczający kanał kręgowy może dotyczyć każdego odcinka kręgosłupa, od odcinka szyjnego (laminektomia szyjna), przez piersiowy, aż po lędźwiowy (laminektomia lędźwiowa). Operację kręgosłupa wykonuje lekarz specjalista neurochirurg lub ortopeda. Przed zabiegiem należy wykonać podstawowe badania, tj. morfologia, EKG, zdjęcie klatki piersiowej. Na ok. tydzień przed powinno się odstawić leki przeciwzapalne oraz leki przeciwkrzepliwe. W dniu zabiegu nie należy nic jeść ani pić. Operacja przeprowadzana jest znieczuleniu ogólnym, w pozycji na brzuchu. Pole operacyjne na początki jest myte, a następnie wykonuje się małe nacięcie na plecach, w linii pośrodkowej. Długość nacięcia zależy od ilości poziomów, na których przeprowadzona będzie klasyczna laminektomia. Kolejnym krokiem jest rozsunięcie mięśni grzbietu i uwidocznienie kręgów.

Podczas zabiegu możliwe jest wykonanie zdjęcia RTG kręgosłupa, aby precyzyjnie określić poziom kręgosłupa. Kluczowym momentem jest usunięcie wyrostka kolczystego wraz z pogrubiałym więzadłem żółtym, które łączy sąsiadujące łuku kręgów. Po usunięciu łuku kręgu i uwidocznieniu opony twardej pokrywającej rdzeń kręgowy, lekarz może dodatkowo usunąć wyrośla kostne, pogrubiałe więzadła, które uciskają rdzeń kręgowy lub korzenie nerwów. Jest to również moment, w którym możliwe jest usunięcie wypadniętego dysku, (czyli wykonanie discektomi). W przypadku występowania niestabilności kręgosłupa lub wykonania laminektomi na wielu poziomach, wykonuje się także stabilizację. Do wykonania stabilizacji wykorzystuje się kości (własne lub od dawcy) oraz specjalne instrumentarium, m.in. śruby czy płytki. Ostatnim krokiem jest założenie szwów warstwowych na mięśnie i skórę. Zabieg trwa ok 1–2 godzin.

Zabieg może być również wykonany jako procedura małoinwazyjna. Specjalistyczne narzędzia chirurgiczne umożliwiają wykonanie operacji bez dużych nacięć. Plusem takich zabiegów jest mała traumatyzacja tkanek, krótszy czas trwania, minimalna utrata krwi, mniejszy ból po zabiegu, szybszy powrót do zdrowia.

Laminektomia – fizjoterapia

Większość pacjentów zostaje wypisanych do domu w 1–3 dobie po zabiegu. Szwy usuwa się po ok. 7 dniach. Powrót do normalnej aktywności zajmuje kilka tygodni. Na początku konieczna będzie pomoc w wykonywaniu podstawowych czynności. Wstawanie i chodzenie możliwe jest bezpośrednio po zabiegu. Pierwszy prysznic można wziąć ok. 4 dnia po zabiegu. Fizjoterapeuta na oddziale instruuje jak poprawnie wstawać z leżenia. Zaleca się stopniowy powrót do aktywności fizycznej, szczególnie pod postacią marszu oraz unikanie długiego siedzenia, zginania, noszenia ciężkich rzeczy. Prowadzenie samochodu możliwe jest po 1–2 tygodniach, a powrót do wykonywania lekkich prac po 4 tygodniach. Dodatkowo, można stosować fizjoterapię po konsultacji ze specjalistą. Nie należy palić papierosów, ze względu na opóźnienie gojenia rany i wzrost ryzyka powikłań pooperacyjnych.

Jakie są skutki i efekty laminektomii?

Ustąpienie objawów bólowych notuje się u ok. 70–80 proc. pacjentów po laminektomi, a poprawę w kwestii chodzenia nawet u u 88 proc. Skutkuje to w poprawie codziennego funkcjonowania chorych oraz podnosi jakość życia. Niestety, ból pleców może nie zniknąć, a część pacjentów może wymagać dodatkowej operacji. Należy również pamiętać, że objawy mogą pojawić się ponownie, po kilku latach, wraz z progresją choroby podstawowej. Ostateczny wynik operacji w dużej mierze zależy od samego pacjenta, od stopnia przestrzegania przez niego zaleceń, tj. regularna umiarkowana aktywność fizyczna czy kontrola masy ciała.

Powikłania po laminektomii

Niestety, laminektomia wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań po operacji. Należą do nich:

• ogólne powikłania chirurgiczne, tj. krwawienie krwiak w kanale kręgowym lub przykręgosłupowo, infekcja miejsca operowanego czy reakcja uczuleniowa na środki znieczulenia;
• uszkodzenie narządów sąsiadujących;
• wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego;
• niestabilność kręgosłupa;
• zakrzepica żył głębokich;
• uszkodzenie nerwów lub rdzenia kręgowego, powodując zaburzenia czucia lub porażenie;
• przewlekły ból, który można leczyć m.in. poprzez wszczepienie stymulatorów rdzenia.

Czytaj również: Nacięcie krocza – wskazania, jak go uniknąć, jak dbać o nacięte krocze?