Strumektomia tarczycy – co to jest, subtotalna, totalna, powikłania

Co to jest strumektomia?

Strumektomia to zabieg usunięcia tarczycy. W odróżnieniu od tyreoidektomii, podczas strumektomii usuwa się częściowo tarczycę, z pozostawieniem jej czynnego fragmentu.

Wskazania do usunięcia tarczycy to stany kliniczne, takie jak:

• guzki tarczycy,
• nadczynność tarczycy,
• wole zamostkowe lub duże wole powodujące ucisk na sąsiadujące narządy, np. tchawicę,
• rak tarczycy,
• chłoniak tarczycy – rola chirurgii w tym przypadku ograniczona jest do pobrania materiału do badania histopatologicznego, ponieważ główną metodą leczenia jest radiochemioterapia,
• przerzuty do tarczycy – są niezmiernie rzadkie, najczęściej dotyczą raka nerki i płuca.

Strumektomia subtotalna i totalna

W zależności od rozpoznania, wykonuje się różne zakresy operacji.

• Całkowita tyreoidektomia – metoda z wyboru w przypadku choroby Gravesa-Basedowa, raka rdzeniastego tarczycy oraz zróżnicowanych raków tarczycy wysokiego ryzyka.
• Subtotalna strumektomia (częściowa) – wykonuje się ją jako standardową procedurę u pacjentów ze zróżnicowanym rakiem tarczycy niskiego ryzyka (1–4 cm wielkości, z dobrze zaznaczonymi granicami, bez cech przerzutów do węzłów chłonnych oraz naciekania okolicznych tkanek).
• Hemistrumektomia (resekcja płata tarczycy) lub wycięcie guzka z marginesem – możliwa u pacjentów z guzkami < 1 cm, bez cech przerzutów w węzłach chłonnych, którzy rozumieją i akceptują, że w przyszłości może być konieczna reoperacja.

Jak należy się przygotować do zabiegu?

Wszyscy pacjenci zakwalifikowani do strumektomii mają pewne określone wymogi.

• Kompleksowa diagnostyka obrazowa – podstawowym badaniem jest USG tarczycy oraz węzłów chłonnych szyjnych. W przypadku podejrzenia zaawansowanej choroby nowotworowej wykonuje się także tomografię komputerową (TK), pozytonową tomografię emisyjną (PET) oraz rezonans magnetyczny (MRI).
• Wykonanie badań laboratoryjnych – ocena stężenia TSH oraz poziomu wapnia w surowicy. Dodatkowo u pacjentów z podejrzeniem raka rdzeniastego tarczycy wykonuje się badanie stężenia kalcytoniny, CEA oraz badania w kierunku mutacji genu RET i współwystępujących endokrynopatii (m.in. nadczynności przytarczyc czy guza chromochłonnego).
• Konsultacja laryngologiczna – jej celem jest ocena strun głosowych u pacjentów z wysokim ryzykiem ich uszkodzenia podczas zabiegu (m.in. pacjenci z przewlekłą chrypą, chorzy, którzy w przeszłości przeszli operację w okolicach śródpiersia, osoby ze znaczną limfadenopatią szyjną).

Pacjenci kierowani na leczenie operacyjne nadczynności tarczycy wymagają dodatkowego przygotowania do zabiegu.

• Stosowanie tyreostatyków przez około 6 tygodni – aby pacjent był w stanie eutyreozy podczas zabiegu.
• Przyjmowanie przez 7–10 dni płynu Lugola – w celu zablokowania wchłaniania jodu oraz wydzielania hormonów tarczycy. Ponadto Lugola może zmniejszyć unaczynienie tarczycy, co skutkuje zmniejszeniem krwawienia śródoperacyjnego.
• Ewentualnie dołączenie beta-blokera – na 2 tygodnie przed zabiegiem.

Jakie powikłania mogą wystąpić po zabiegu?

Powikłania operacji tarczycy dotyczą m.in. powstania krwiaka w loży operacyjnej, zakażenia rany czy problemów z gojeniem.

Typowym skutkiem ubocznym jest hipokalcemia (10–15 proc.) wynikająca z uszkodzenia lub usunięcia przytarczyc. Przejściowa niedoczynność przytarczyc występuje nawet u połowy pacjentów, a u około 13 proc. przechodzi w trwałą. Hipokalcemia objawia się parestezjami wokół ust, rąk i stóp. W trakcie zabiegu kluczowe jest uwidocznienie tych gruczołów i zachowanie ich. Jeśli jest to niemożliwe, zaleca się ich autotransplantację.

Ponadto może wystąpić chrypka, zmiany w głosie lub porażenie nerwów krtaniowych w związku z uszkodzeniem nerwu. Tymczasowa chrypka ustępuje w 24–48 godzin po zabiegu. Wynika ona z obrzęku strun głosowych. Trwała chrypka to rzadkie powikłanie wynikające z uszkodzenia nerwów krtaniowych (1–2 proc.). Obustronne uszkodzenie tych nerwów skutkuje nie tylko bezgłosem, ale także problemami z oddychaniem i połykaniem.

Do innych, rzadkich powikłań zalicza się zespół Hornera, uszkodzenie tchawicy lub przełyku oraz dysfagię czy wyciek chłonki.

Przeczytaj, czym jest zespół Hornera.

Co czeka pacjenta po zabiegu?

Po operacji należy ocenić struny głosowe oraz oznaczyć poziom wapnia we krwi. W drugim dniu usuwany jest dren, a szwy usuwa się po około tygodniu. W tym czasie pielęgnacja rany powinna polegać na przemywaniu jej środkiem odkażającym, unikaniu jej moczenia i zaklejaniu czystym opatrunkiem. Rehabilitacja standardowo nie jest potrzebna. Pacjent może samodzielnie chodzić już w pierwszej dobie po zabiegu. Należy jednak pamiętać, aby nie wykonywać gwałtownych ruchów głową czy nadmiernego wysiłku fizycznego, aby nie doszło do rozejścia się rany.

Najważniejszym elementem postępowania po operacji jest konieczność suplementacji hormonów tarczycy, pod kontrolą stężenia TSH. Ponadto, niekiedy niezbędne jest przyjmowanie wapnia oraz witaminy D.

Jeśli operacja była wykonana ze wskazań onkologicznych, po zabiegu może być konieczne dalsze leczenie, m.in. jodem radioaktywnym oraz regularne kontrole u lekarza onkologa.