Grelina – co wiemy o hormonie głodu? Czy można go regulować?

Grelina (hormon głodu) – co to jest?

Grelina została odkryta dopiero w 1999 r. przez japońskiego endokrynologa M. Kojimę i jego zespół. Naukowcy ci pozyskali ją z błony śluzowej żołądka w trakcie badań nad wydzielaniem hormonu wzrostu. W tamtych czasach wyizolowanie greliny było uznawane za jedno z najważniejszych wydarzeń w świecie endokrynologii.

Około 80% tego hormonu jest produkowane w żołądku. Wobec tego u osób po operacji jego usunięcia obserwuje się znaczne spadki stężenia greliny we krwi. Ponadto grelina wytwarzana jest także w przysadce mózgowej, podwzgórzu, dwunastnicy, jelicie czczym i krętym, trzustce, nerkach, korze nadnerczy oraz komórkach układu immunologicznego.

Wydzielanie greliny do krwiobiegu odbywa się na zasadzie rytmu dobowego. Największe jej stężenie odnotowuje się między godziną 20:00 a 4:00. Wpływ na wytwarzanie greliny ma również stan odżywienia organizmu, rodzaj przyjmowanych posiłków, styl życia, a także poziom cukru i insuliny we krwi.

Za co odpowiada hormon głodu?

Głównym zadaniem greliny jest utrzymanie równowagi energetycznej organizmu i prawidłowej masy ciała. Działa ona pobudzająco na ośrodki głodu zlokalizowane w podwzgórzu, zawiadamiając tym samym organizm o konieczności spożycia pokarmu. Właśnie dlatego grelina jest nazywana również hormonem głodu.

Poza pobudzaniem apetytu wpływa na motorykę układu pokarmowego, wydzielanie kwasu solnego w żołądku i utrzymanie odpowiedniego poziomu tkanki tłuszczowej. Ponadto grelina zmniejsza wydzielanie insuliny. Potwierdzono również jej udział w stymulowaniu wytwarzania hormonu wzrostu, glukagonu, adrenaliny i kortyzolu.

Jaka powinna być norma greliny u człowieka?

Poziom greliny we krwi zmienia się kilkukrotnie w ciągu dnia m.in. ze względu na spożywane pokarmy oraz jej wewnętrzny rytm dobowy. Badania wykazały, iż prawidłowy poziom greliny u dorosłego człowieka powinien wynosić ok. 650 pg/ml. Po posiłku poziom ten spada do wartości ok. 400 pg/dl.

Czy można zbadać poziom greliny w organizmie?

Obecnie w polskich laboratoriach nie ma możliwości zbadania poziomu greliny we krwi. Pacjenci, u których lekarze podejrzewają zaburzenia pracy gospodarki hormonalnej, mogą wykonać badanie poziomu leptyny.

Wpływ poziomu greliny na poziom leptyny

Mechanizmy regulacji łaknienia są zależne od wzajemnej pracy układu nerwowego i hormonów. Jednym z nich jest właśnie grelina, która odpowiada za odczuwanie głodu. Hormonem działającym antagonistycznie do greliny jest leptyna , znana również jako hormon sytości.

Leptyna jest hormonem wydzielanym przez adipocyty, czyli komórki tkanki tłuszczowej. Odpowiada za kontrolę łaknienia, metabolizm węglowodanów, obniżanie stężenia glukozy, zmniejszenie poziomu kortyzolu i wsparcie produkcji hormonów tarczycy.

Podczas spożywania pokarmu komórki tkanki tłuszczowej pobudzają wydzielanie leptyny, która informuje ośrodki sytości zlokalizowane w podwzgórzu, że rezerwy energetyczne organizmu zostały uzupełnione. Wobec tego uczucie głodu maleje, a zwiększa się uczucie sytości. Wzrost poziomu leptyny po posiłku oznacza spadek stężenie greliny we krwi.

Jak regulować poziom greliny?

Zarówno wysoki, jak i niski poziom greliny w organizmie jest niekorzystny dla naszego zdrowia. Wahania w jej wytwarzaniu są spowodowane kilkoma czynnikami takimi jak:

• niedobór snu;
• zwiększony stres;
• zespół metaboliczny;
• nieodpowiednia dieta;
• zaburzenia odżywiania;
• brak aktywności fizycznej;
• choroby o podłożu hormonalnym;
• za niska lub za wysoka podaż energii.

Zaburzenia te najczęściej będą wymagały wdrożenia odpowiedniego planu dietetycznego, a w niektórych przypadkach również farmakologicznego. Istotne jest też zadbanie o prozdrowotne nawyki związane z dietą i stylem życia.

Jak obniżyć poziom greliny w organizmie?

Wysoki poziom greliny występuje na skutek zmniejszonej podaży kalorii i u osób z niskim wskaźnikiem BMI. Co więcej, jest on konsekwencją niektórych chorób takich jak m.in.:

• bulimia;
• celiakia;
• anoreksja;
• choroby wątroby;
• choroby nowotworowe;
• nieswoiste zapalenia jelit.

W tym przypadku poziom greliny wyrównuje się w momencie wprowadzenia odpowiedniej terapii leczniczej i indywidualnie dopasowanego jadłospisu.

Jak podnieść poziom greliny w organizmie?

Obniżone stężenie greliny w ludzkim organizmie obserwuje się w przypadku:

• otyłości;
• nadwagi;
• cukrzycy typu I i II;
• chorób reumatycznych;
• zespołu policystycznych jajników;
• niealkoholowego stłuszczenie wątroby.

Niski poziom hormonu głodu można regulować na kilka sposobów. Przede wszystkim kluczowe znaczenie ma tutaj dieta. Przy obniżonym poziomie greliny zaleca się spożywać pokarmy bogate w błonnik pokarmowy, kwasy tłuszczowe omega-3, oraz te o niskim stopniu przetworzenia. Istotne jest też o zadbanie o jakość snu i regularną aktywność fizyczną.

Czy niedobór greliny powoduje tycie?

Osoby z nadmierną masą ciała wykazują niższe stężenie greliny we krwi w porównaniu z osobami z prawidłową masą ciała. W tym przypadku sposobem na uregulowanie poziomu greliny jest wprowadzenie diety odchudzającej. Jednakże okazuje się, że wzrost poziomu tego hormonu wiąże się ze zwiększonym apetytem. W tej sytuacji częstą konsekwencją jest spożywanie zbyt dużej ilości pokarmu, co skutkuje efektem jo-jo .