Woreczek żółciowy – dieta w chorobach pęcherzyka żółciowego

Choroby woreczka żółciowego

Choroby przewodu pokarmowego są powszechnie diagnozowanymi schorzeniami, które niejednokrotnie są dla pacjentów wyjątkowo uciążliwe. Stosunkowo częstymi schorzeniami przewodu pokarmowego są choroby pęcherzyka żółciowego, zwłaszcza kamica żółciowa. Bardzo istotnym elementem leczenia takich chorób jest postępowanie dietetyczne. Niewłaściwa dieta może prowadzić do nasilenia dolegliwości lub nawet groźnego pogorszenia stanu, z zagrożeniem życia włącznie.

Pęcherzyk żółciowy jest niewielkim narządem położonym w sąsiedztwie wątroby, który ma połączenie z jednej strony z drogami żółciowymi wątroby, a z drugiej z przewodem pokarmowym. Funkcją pęcherzyka żółciowego jest magazynowanie żółci – mieszaniny specjalnych substancji, które dostając się do dwunastnicy pełnią szczególną rolę w trawieniu dostarczanych z pokarmem tłuszczów. Po każdym posiłku pęcherzyk żółciowy kurczy się, dostarczając porcje żółci do światła przewodu pokarmowego. Żółć jest mieszaniną głównie kwasów żółciowych, cholesterolu oraz lecytyny, jednak znajdują się w niej także leki oraz toksyny, dlatego żółć ma swój udział w eliminacji szkodliwych substancji z organizmu. Właściwa dieta w chorobach woreczka żółciowego to jeden z ważniejszych elementów terapii.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Kamica woreczka żółciowego – przyczyny i objawy

Jedną z najczęstszych chorób pęcherzyka żółciowego jest kamica żółciowa, czyli powstawanie kamieni (złogów) wewnątrz pęcherzyka. Inne choroby pęcherzyka żółciowego to jego zapalenie oraz rak pęcherzyka żółciowego. Kamienie mogą być cholesterolowe lub barwnikowe, w zależności od dominującego składnika. Do powstawania kamieni w drogach żółciowych, w tym w pęcherzyku, przyczynia się:

• otyłość,
• cukrzyca,
• podeszły wiek,
• stosowanie niektórych leków,
• hiperlipidemia,
• choroby wątroby,
• niewłaściwa dieta na pęcherzyk żółciowy.

Do najczęstszych objawów kamicy pęcherzyka żółciowego należą:

• ból w prawej okolicy podżebrowej, tak zwana kolka żółciowa, nasilający się po tłustych posiłkach i po alkoholu, promieniujący do pleców,
• nudności i wymioty,
• zgaga,
• wzdęcie brzucha.

Woreczek żółciowy – jaka dieta jest prawidłowa?

Właściwa dieta ma podstawowe znaczenie w zapobieganiu powstawaniu złogów w drogach żółciowych, ponieważ od diety zależy w dużym stopniu skład żółci oraz prawidłowe funkcjonowanie pęcherzyka żółciowego. Duża ilość słodyczy oraz cukrów prostych, a także pokarmów tłustych i zawierających duże ilości cholesterolu powoduje nieprawidłowy skład żółci i może być przyczyną wytrącenia kamieni.

Podobne znaczenia ma zbyt mała ilość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (a więc niedobór lecytyny) – co także wywołuje zaburzenie ilościowe składników żółci. Do powstawania kamieni przyczyniają się także zaburzenia obkurczania pęcherzyka żółciowego, co ma miejsce w przypadku nieregularnych posiłków, niedoboru błonnika w diecie, a także w przebiegu wieloletniej cukrzycy.

Prawidłowa dieta na pęcherzyk żółciowy ma znaczenie zarówno jako profilaktyka kamicy pęcherzyka żółciowego, jak i postępowanie w przypadku istniejących złogów. Ma to szczególne znaczenie, ponieważ nieleczona kamica żółciowa może prowadzić do groźnych powikłań:

• zapalenia pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych;
• zatkania przewodu trzustkowego i rozwoju ostrego zapalenia trzustki.

Zapalenie pęcherzyka żółciowego jest groźnym powikłaniem, które może doprowadzić do ogólnoustrojowej reakcji zapalnej i zgonu. Objawy to – oprócz objawów kamicy – wysoka gorączka z dreszczami, żółtaczka oraz zaburzenia świadomości. Ostre zapalenie trzustki to groźne schorzenie, w którym w wyniku zablokowania odpływu soku trzustkowego dochodzi do aktywacji enzymów trzustkowych i samostrawienia trzustki z odczynem zapalnym.

Jaka dieta na woreczek żółciowy? Co jeść, a czego unikać?

Dieta w chorobach pęcherzyka żółciowego powinna być przede wszystkim nastawiona na unikanie produktów, które mogą wywoływać powstawanie kamieni lub nasilać objawy istniejącej kamicy żółciowej. Podobnie jak w chorobach wątroby, dieta ta powinna być lekkostrawna, z ograniczeniem tłuszczów zwierzęcych.

Należy przede wszystkim zrezygnować z pokarmów tłustych, smażonych – duża zawartość tłuszczu zaburzy skład żółci, prowadząc do wytrącania złogów oraz będzie powodować nadmierne skurcze pęcherzyka żółciowego, co przy istniejącej kamicy może wywołać ostry napad kolki żółciowej lub sprowokować ostre zapalenie trzustki.

• Nie wolno używać tłuszczów zwierzęcych, smalcu, boczku czy słoniny.
• Należy jeść często, ale niewielkie porcje, co reguluje pracę pęcherzyka żółciowego.
• Należy unikać nadmiernego spożywania alkoholu, zwłaszcza piwa oraz alkoholi wysokoprocentowych.
• Najlepiej przygotowywać potrawy poprzez ich gotowanie w wodzie, na parze lub pieczenie w folii aluminiowej bez tłuszczu.
• Wskazane jest, by unikać słodyczy oraz nie słodzić napojów cukrem.
• Zaleca się, by z diety na woreczek żółciowy eliminować ostre przyprawy, takie jak pieprz, papryka, chilli.
• W chorobach pęcherzyka żółciowego nie są wskazane pokarmy wzdymające – groch, fasola, gazowane napoje, duże ilości kawy.

Istotnym elementem diety w chorobach pęcherzyka żółciowego jest błonnik, który pobudza pasaż jelitowy oraz zapobiega zastojowi żółci w pęcherzyku. Należy więc wzbogacać pokarmy na przykład otrębami. Ponieważ długotrwałe stosowanie diety ubogiej w tłuszcze może powodować niedobór witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (witaminy A, D, E, K), należy zadbać o ich suplementację w diecie – spożywać pomarańczowe i zielone warzywa oraz wielonienasycone tłuszcze roślinne, na przykład oliwę z oliwek lub ryby. Dodatkowo w okresie letnim należy zadbać o dostateczne nasłonecznienie skóry, co sprzyja skórnej syntezie witaminy D.