Rak pęcherzyka żółciowego – jakie objawy daje nowotwór złośliwy?

Rola pęcherzyka żółciowego

Pęcherzyk żółciowy jest narządem przylegającym do wątroby i łączącym się z dwunastnicą (czyli pierwszym odcinkiem jelita cienkiego) za pomocą przewodów żółciowych. W pęcherzyku gromadzona jest żółć, ułatwiająca trawienie tłuszczu znajdującego się w przyjmowanym pokarmie. Żółć produkowana jest w komórkach wątroby i odprowadzana z niej przewodami żółciowymi. W trakcie posiłku pęcherzyk kurczy się i żółć wydzielana jest do dwunastnicy. Dzieje się tak, ponieważ w przewodzie pokarmowym pod wpływem przyjmowania pokarmu uwalniana jest substancja – cholecystokinina, której zadaniem jest pobudzenie wydzielania żółci.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Rak pęcherzyka żółciowego a wiek i płeć

Rak pęcherzyka żółciowego jest najczęstszy spośród wszystkich raków rozwijających się w przewodach żółciowych i piątym pod względem częstości rakiem przewodu pokarmowego na świecie. W Polsce obserwuje się wysoką liczbę zachorowań na tę chorobę. Nowotwór ten częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet, a ryzyko jego wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem. Rak dotyka najczęściej osoby, które przekroczyły 60 rok życia.

Rak pęcherzyka żółciowego rozwija się bardzo szybko, dlatego u większości chorych wykrywany jest późno, gdy osiągnie już duży stopień zaawansowania. Bardzo rzadko wykrywany jest we wczesnym etapie rozwoju, a przypadki wczesnego wykrycia wiążą się głównie z usunięciem pęcherzyka żółciowego w trakcie operacji z powodu innych chorób dróg żółciowych (np. kamica żółciowa) i badaniem usuniętego pęcherzyka pod mikroskopem. Rokowanie jest złe. Chorzy przeżywają średnio pół roku od momentu wykrycia nowotworu.

Rak pęcherzyka żółciowego – objawy

Objawy raka pęcherzyka żółciowego nie są charakterystyczne. Pojawia się ból w prawej górnej części brzucha, który może promieniować do pleców, w okolicę kręgosłupa i łopatek. Jest to początkowy objaw, z którym pacjenci z reguły nie zgłaszają się do lekarza. Gdy rak osiągnie bardziej zaawansowane stadium, zaczyna naciekać struktury położone w bezpośrednim sąsiedztwie. Gdy wzrastający guz zaczyna naciekać drogi żółciowe, zaczynają się one stopniowo zwężać, co doprowadza w konsekwencji do zamknięcia dróg i zahamowania odpływu żółci.

Zespół zaburzeń związanych z zatrzymaniem wydalania żółci przez drogi żółciowe nazywamy cholestazą. Obejmuje ona występowanie żółtaczki, świąd skóry, oddawanie stolców tłuszczowych, zaburzenia trawienia, niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, zwłaszcza witamin A, D i K. W przebiegu raka chorzy mogą skarżyć się także na nudności, wymioty i utratę masy ciała. Niekiedy wyczuwalny jest guz w prawym podżebrzu, świadczący o zaawansowaniu choroby.

Rak pęcherzyka żółciowego – przyczyny

Najczęstszą przyczyną raka pęcherzyka żółciowego jest kamica pęcherzyka żółciowego, choroba polegająca na gromadzeniu się w pęcherzyku kamieni powstałych z wytrącania składników żółci. Im dłużej trwa kamica, tym większe ryzyko rozwoju raka pęcherzyka żółciowego. Kamica powstaje najczęściej u otyłych kobiet po 40 roku życia, które jeszcze miesiączkują. U tych kobiet zatem częstość występowania raka jest większa.

Do innych przyczyn raka pęcherzyka żółciowego zaliczamy tzw. pęcherzyk,,porcelanowy’’, czyli wysycony solami wapnia. Nazwa ta wywodzi się od charakterystycznego wyglądu takiego pęcherzyka, przypominającego porcelanę.

Czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia raka są także torbiele dróg żółciowych czy przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego. Zwiększone ryzyko zachorowania na tę chorobę obserwuje się u osób zatrudnionych w przemyśle gumiarskim, w miejscach produkcji obuwia gumowego czy wulkanizacji opon. Badania pokazują, że ryzyko wystąpienia raka pęcherzyka żółciowego u pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych wydzielanych w trakcie produkcji lub wulkanizacji gumy jest wyższe u kobiet niż u mężczyzn.

Rak pęcherzyka żółciowego – diagnostyka

Obecność raka pęcherzyka żółciowego można podejrzewać na podstawie wyników badań obrazowych. Lekarz ustala rozpoznanie najczęściej na podstawie badania USG jamy brzusznej. W trakcie badania można uwidocznić pogrubienie ścian pęcherzyka, guz w świetle lub na zewnątrz pęcherzyka.
Jeśli w USG widoczna jest mała zmiana, nieprzekraczająca 1 cm, istnieje duże prawdopodobieństwo, że nie jest to rak. Jeśli natomiast w USG widoczna jest zmiana o większym rozmiarze, zawsze należy brać pod uwagę zmianę złośliwą.

Aby uwidocznić dokładne położenie zmiany, jej wielkość i określić, czy rak nacieka sąsiednie narządy, wykonuje się tomografię komputerową.

Ponadto w badaniach laboratoryjnych stwierdza się:

• wzrost aktywności ALP i GGTP,
• wzrost bilirubiny,
• wzrost aktywności aminotransferaz ALT, AST,
• zwiększenie stężenia CEA i CA19-9.

W przypadku znacznego zaawansowania choroby występuje wzrost stężenia bilirubiny oraz podwyższenie aktywności enzymów wskazujących na zwężenie dróg żółciowych (GGTP i ALP) spowodowane wzrostem guza do wewnątrz dróg albo uciskaniem ich od zewnątrz przez rosnący nowotwór. Obserwuje się też zwiększenie stężenia wskaźników nowotworowych w surowicy: CEA i CA19-9.

Rak pęcherzyka żółciowego – diagnostyka

Cholecystektomia, czyli zabieg operacyjny polegający na usunięciu pęcherzyka żółciowego jest jedyną skuteczną metodą leczenia raka pęcherzyka żółciowego. Operację przeprowadza się metodą klasyczną, czyli z chirurgicznym otwarciem jamy brzusznej. Można ją jednak przeprowadzić tylko u chorych w początkowym stadium choroby.

Jeśli rak nacieka wątrobę, w trakcie operacji usuwa się też fragment wątroby i regionalne węzły chłonne. Niekiedy konieczne jest też usunięcie trzustki i dwunastnicy. Naciekanie przez raka innych narządów wskazuje na duże zaawansowanie choroby i zmniejsza szanse na wydłużenie życia chorego po operacji.

Niestety u większości chorych operacja nie jest możliwa z racji dużego stopnia zaawansowania choroby. Można wówczas wykonać zabieg, w trakcie którego do zwężonych przez nowotwór dróg żółciowych wprowadzana jest proteza, mająca za zadanie rozszerzenie ich i złagodzenie objawów choroby, takich jak żółtaczka czy świąd skóry. Chorzy otrzymują również środki przeciwbólowe.

Rak pęcherzyka żółciowego – rokowanie

Rokowanie w raku pęcherzyka żółciowego jest złe. Czas przeżycia pacjenta od momentu wykrycia raka to około 6 miesięcy. Operowani z powodu raka pęcherzyka żółciowego, u których nowotwór ten wykryto w początkowym stadium zaawansowania, mają znacznie wyższe szanse na przeżycie – ponad 90% tych osób będzie żyło 5 lat od momentu operacji.