Cholecystokinina (pankreozymina, PZ) to hormon peptydowy działający w obrębie układu pokarmowego, a także układu nerwowego. Badanie cholecystokininy nie jest wykonywane rutynowo – ten specjalistyczny test wykonywany jest w diagnostyce chorób dróg żółciowych oraz trzustki.
Cholecystokinina to hormon tkankowy, zaliczany do hormonów żołądkowo-jelitowych. W przeciwieństwie do hormonów wydzielanych przez gruczoły dokrewne, cholecystokinina nie jest wraz z krwią dystrybuowana do odległych tkanek, a działa bezpośrednio w tkankach, które syntetyzują cholecystokininę. Ten hormon peptydowy zbudowany jest z 33 aminokwasów.
Głównym miejscem syntezy cholecystokininy jest przewód pokarmowy. Pod wpływem spożycia posiłku obfitującego w tłuszcze, a także białko (głównie fenyloalaninę i tryptofan) dochodzi do syntezy cholecystokininy przez komórki dwunastnicy oraz początkowego odcinka jelita cienkiego. Najwyższy wzrost stężenia cholecystokininy we krwi obserwowany jest około 15 minut po spożyciu posiłku, a okres półtrwania hormonu trwa 1–2 minuty.
Cholecystokinina pełni także rolę neurotransmitera wydzielanego przez komórki dopaminergiczne podwzgórza.
Cholecystokinina, podobnie jak wszystkie hormony jelitowe, oddziałuje na układ pokarmowy za pośrednictwem specjalnych receptorów. Pod wpływem spożycia posiłku dochodzi do wydzielania cholecystokininy, która oddziałuje na receptory CCKA i CCKB. Działanie cholecystokininy w przewodzie pokarmowym sprowadza się do:
Z kolei wpływ cholecystokininy na układ nerwowy sprowadza się do wpływu na nerw błędny oraz ośrodek nerwów błędnych w pniu mózgowym, a także ośrodek sytości w podwzgórzu. Uwolnienie CCK jest zatem sygnałem dla organizmu, aby zaprzestać przyjmowania posiłku.
Oznaczanie poziomu cholecystokininy we krwi wykonywane jest w celu diagnozowania chorób dróg żółciowych i trzustki. Jeszcze dokładniejszym badaniem jest test sekretynowo-cholecystokininowy, polegający na ocenie czynnościowej trzustki. W badaniu tym stymuluje się czynność wydzielniczą trzustki poprzez podanie dożylnie sekretyny w dawce 1 jednostki na kg masy ciała i cholecystokininy w takiej samej dawce, a następnie odessaniu treści żołądkowej i treści dwunastniczej specjalnymi sondami. Sekretyna powinna zwiększyć objętość soku trzustkowego i stężenie wodorowęglanów, zaś cholecystokinina zwiększa wydzielanie enzymów trzustkowych, czyli trypsyny i amylazy.
Badanie cholecystokininy wykonywane jest na czczo, a materiałem do badania jest próbka krwi żylnej. Jest to badanie wykonywane tylko w niektórych laboratoriach, gdyż oznaczanie poziomu cholecystokininy jest utrudnione z racji jej niskich stężeń we krwi, a także podobieństwa strukturalnego do gastryny, która występuje we krwi w dużych stężeniach i może interferować w wynik badania. Czas oczekiwania na wynik badania cholecystokininy to kilka, kilkanaście dni.
Norma cholecystokininy we krwi wynosi poniżej 80 pg/ml. Wysoki poziom cholecystokininy we krwi może towarzyszyć diecie bogatotłuszczowej. Cholecystokinina powyżej normy może ponadto świadczyć o ostrym lub przewlekłym zapaleniu trzustki.
Bibliografia
Analityk medyczny
Absolwentka Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej Collegium Medicum na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Stale kontynuuje edukację, uczestnicząc w licznych kursach i szkoleniach z zakresu diagnostyki laboratoryjnej. Kilkuletnie doświadczenie zawodowe zapewnia jej znajomość realnych wątpliwości i obaw pacjentów związanych z wykonaniem oraz interpretacją badań laboratoryjnych.
440
Komentarze i opinie (0)