Wrzodziejące zapalenie jelita grubego u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego u dzieci i młodzieży

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa) to choroba przewlekła zaliczana do nieswoistych zapaleń jelit. Choroba charakteryzuje się naprzemiennymi okresami zaostrzeń i remisji (okresów bezobjawowych). Istotą choroby jest zajęcie procesem zapalnym błony śluzowej i podśluzowej jelita grubego (najczęściej w obrębie odbytnicy, esicy i okrężnicy zstępującej, rzadko całego jelita grubego). W przeciwieństwie do choroby Leśniowskiego-Crohna, zmiany mają charakter ciągły, a nie skokowy (w chorobie Leśniowskiego-Crohna charakterystyczne jest naprzemienne występowanie odcinków zdrowego i chorego jelita). Przyczyny WZGJ nie są znane, dlatego nie jest możliwe leczenie przyczynowe.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego często daje pierwsze objawy w drugiej dekadzie życia – u nastolatków i młodych dorosłych. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego u dzieci charakteryzuje się tendencją do zajmowania rozleglejszych odcinków jelita. To sprawia, że dzieci, częściej niż dorośli, wymagają operacyjnego usunięcia całego jelita grubego. Szczyt zachorowań stwierdzany jest w wieku 20–30 lat, ale często choroba zaczyna się w wieku nastoletnim, przed ukończeniem 18 roku życia. Zdarza się także, że colitis ulcerosa jest rozpoznawane u młodszych dzieci, także u niemowląt.

Przyczyny wrzodziejącego zapalenia jelita grubego nie są do końca poznane. Przypuszcza się, że w patogenezie choroby nakładają się na siebie czynniki immunologiczne, genetyczne i środowiskowe.

Objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego u dziecka

Objawami colitis ulcerosa u dziecka są:

• biegunka – zwykle pacjenci oddają liczne luźne stolce o niewielkiej objętości,
• silne parcie na stolec, czasem nietrzymanie stolca,
• obecność krwi w stolcu,
• bóle brzucha – zwykle zlokalizowanej po lewej stronie podbrzusza,
• stany podgorączkowe i gorączka bez innej przyczyny,
• utrata masy ciała, w zaawansowanych stadiach wyniszczenie,
• osłabienie,
• niedokrwistość,
• skłonność do rozwoju aft w jamie ustnej.

Nierzadko w przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego obserwuje się objawy pozajelitowe, takie jak: zmiany skórne (rumień guzowaty, piodermia zgorzelinowa), stawowe, zapalenie błony naczyniowej oka, rozwój autoimmunologicznego zapalenia wątroby czy pierwotnie stwardniającego zapalenia dróg żółciowych.

Poważnym powikłaniem colitis ulcerosa może być rozwój raka jelita grubego.

Nieswoiste zapalenie jelit u dziecka – badania i diagnostyka

Stwierdzenie wyżej wymienionych objawów wymaga konsultacji lekarskiej i wykonania badań, które mają na celu wykluczenie bądź potwierdzenie choroby. Pierwszym krokiem powinno być wykonanie badań podstawowych (morfologia – czasem obserwuje się obniżone stężenie hemoglobiny, OB, wykładniki stanu zapalnego - mogą być podwyższone, stężenie żelaza - może być obniżone, stężenie białka całkowitego – może być obniżone) oraz wykluczenie infekcyjnych przyczyn powyższych objawów (wykluczenie obecności wirusów i bakterii wywołujących nieżyt żołądkowo-jelitowy oraz biegunki krwiste).

Podstawą rozpoznania colitis ulcerosa jest kolonoskopia (badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego) z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego. W badaniu kolonoskopowym obserwuje się przekrwioną, obrzękniętą błonę śluzową jelit, owrzodzenia (czasem pokryte ropą albo śluzem), czasem polipy rzekome. Decydujące znaczenie ma wynik badania histopatologicznego pobranych wycinków. Pomocniczo, w celu oceny ewentualnych powikłań choroby, wykonuje się badania obrazowe (RTG przeglądowe jamy brzusznej, USG jamy brzusznej, TK jamy brzusznej).

Jak leczy się wrzodziejące zapalenie jelita grubego u dziecka?

Dziecko z rozpoznanym wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego powinno zostać objęte specjalistyczną opieką gastroenterologiczną. W leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego u dzieci stosuje się:

• preparaty kwasu 5-ASA (mesalazyna, sulfasalazyna) – stosowane zwykle w łagodnych i umiarkowanych postaciach choroby, dostępne w formie doustnej oraz doodbytniczej,
• glikokortykosteroidy – w umiarkowanych rzutach choroby mogą być stosowane doustnie, w ciężkich rzutach konieczne jest leczenie dożylne,
• leki immunosupresyjne – przeznaczone m.in. do leczenia postaci opornych na leczenie glikokortykosteroidami,
• leki biologiczne (np. infliksimab),
• leczenie chirurgiczne – usunięcie części jelita grubego. Stosowane jako ostateczność, w postaciach z ciężkimi rzutami opornymi na leczenie chirurgiczne lub w leczeniu powikłań choroby,
• leczenie dietetyczne – dieta we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego powinna być uboga w produkty wzdymające, a także w produkty bogatoresztkowe. Istotne znaczenie ma uzupełnianie niedoborów składników pokarmowych (głównie białek), witamin, minerałów – jest to warunek konieczny dla prawidłowego rozwoju dziecka. Posiłki powinny być regularne, jedzone 5–6 razy na dobę. Część dzieci wymaga specjalistycznego leczenia żywieniowego i podaży specjalnych preparatów żywieniowych (wysokoenergetycznych i wysokobiałkowych).
• probiotyki – mają działanie wspomagające w indukcji remisji i utrzymaniu stanu remisji.

Rokowanie co do wyleczenia choroby jest złe. Celem leczenia jest wprowadzenie pacjenta w stan remisji i utrzymanie tego stanu.