Powiększone węzły chłonne u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie

Węzły chłonne – kiedy się powiększają?

Węzły chłonne to ważna część układu odpornościowego dziecka. To tutaj dochodzi do konfrontacji organizmu z antygenami drobnoustrojów, jest to swego rodzaju centrum dowodzeniowe w walce z infekcjami. Węzły stanowią skupisko limfocytów, tutaj ma miejsce tzw. prezentacja antygenu limfocytom i produkcja przeciwciał.

Węzły chłonne wraz ze śledzioną czy migdałkami współtworzą układ odpornościowy. Rozlokowane są one po całym ciele, największe ich skupiska znajdują się w okolicy szyi, uszu, pach i pachwin. Węzeł chłonny stanowi skupisko różnych komórek: limfocytów T, limfocytów B, makrofagów i komórek prezentujących antygen. Ma tu miejsce między innymi namnażanie się limfocytów i produkcja immunoglobulin (czyli przeciwciał) przeciwko antygenom, które dopłynęły do węzła wraz z limfą.

Węzły chłonne u dziecka mają zdolność zmiany swoich rozmiarów. Rozmiar węzła zależy od wieku, od jego lokalizacji i ilości przebytych infekcji.

Zobacz też: Opuchlizna od zęba – jakie są przyczyny?

Powiększenie węzłów chłonnych u dziecka

Powiększone węzły chłonne u dziecka (limfadenopatia) są przejawem toczącego się w organizmie procesu chorobowego angażującego limfocyty czy makrofagi, które namnażają się wskutek np. pojawienia się w organizmie antygenu drobnoustroju chorobotwórczego. Najczęściej jest to efekt zwykłych, łagodnych infekcji, np. wirusowych. Inne, rzadsze przyczyny to np. zapalenie węzła chłonnego, proces nowotworowy (chłoniaki, białaczki) czy choroby spichrzeniowe, jak choroba Gauchera, gdzie m.in. makrofagi obładowane są substancją niepodlegającą rozkładowi na skutek niedoboru określonego enzymu.

To też może Cię zainteresować: Spuchnięte dziąsła – przyczyny, objawy, leczenie

Badanie węzłów chłonnych u dziecka ma wykazać, czy są one:

• bolesne czy nie,
• miękkie czy twarde,
• pojedyncze czy może łączą się w pakiety,
• przesuwalne względem podłoża czy nieruchome.

Należy także obejrzeć skórę nad powiększonym węzłem chłonnym, czy nie jest np. zaczerwieniona i bardziej ucieplona (co sugeruje zapalenie węzła chłonnego). Przyjmuje się, że węzeł chłonny, który boli, jest miękki i można go przesunąć, nie jest powodem do niepokoju i najczęściej jest efektem zwykłej infekcji przeziębieniowej.

Węzły chłonne, które są twarde, niebolesne i słabo przesuwalne budzą już większy niepokój. Jest to jednak bardzo pobieżne i ogólnikowe rozgraniczenie, stąd powiększone węzły chłonne u dziecka należy pokazać lekarzowi.

To też może Cię zainteresować: Guzek na szyi – co może oznaczać?

Większość dzieci (średnio do 8–12 roku życia) ma wyczuwalne węzły chłonne w przedniej okolicy szyi, pachwinowe czy pachowe. Do tego momentu węzły rosną, później będą powoli maleć i zanikać. Węzły chłonne na szyi nie powinny przekraczać wielkości 2 cm, pachwinowe 1,5 cm, a pachowe 1 cm.

Natomiast pewne lokalizacje powinny zapalać czerwone światło bez względu na średnicę wyczuwanego tam węzła. Każdy wyczuwalny węzeł w okolicy nadobojczykowej, bez względu na jego rozmiar, powinien budzić niepokój.

Powiększenie węzłów chłonnych u dziecka – przyczyny

Aby znaleźć przyczyny powiększonych węzłów chłonnych u dziecka, należy odnaleźć potencjalne źródło infekcji w jego okolicy. Cenna jest także wiedza jaki obszar drenuje określona grupa węzłów. Przykładowo, infekcja bakteryjna gardła zwykle w swoim obrazie ma powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych i podbródkowych (są to tzw. węzły szyjne przednie), zmiany skórne które uległy nadkażeniu bakteryjnemu także mogą być przyczyną powiększenia węzłów chłonnych w okolicy tych zmian.

Powiększone węzły chłonne u dziecka można podzielić na miejscowe i uogólnione – kiedy to powiększone są węzły z dwóch niezwiązanych ze sobą grup, np. szyjne i pachwinowe. Przyczyną uogólnionego powiększenia węzłów chłonnych może być:

• infekcja wirusowa (np. rumień nagły, mononukleoza zakaźna, ospa wietrzna),
• infekcja bakteryjna (Salmonella, gruźlica, uogólnione infekcje bakteryjne),
• choroby nowotworowe (białaczki i chłoniaki, tutaj poza uogólnioną limfadenopatią występują inne objawy, jak gorączka, utrata masy ciała, nocne pocenie się, różne dolegliwości bólowe),
• choroby spichrzeniowe (np. wspomniana wcześniej choroba Gauchera, choroba Niemanna-Picka, tutaj też poza limfadenopatią pojawia się szereg innych zaburzeń, np. opóźnienie rozwoju, powiększenie wątroby i śledziony),
• niepożądane reakcje polekowe (np. po lekach takich, jak fenytoina, allopurinol).

Powiększone węzły chłonne na szyi u dziecka

Regionalna limfadenopatia polega na powiększeniu jednego węzła lub węzłów z jednej grupy czy grup ze sobą powiązanych. Powiększone węzły chłonne na szyi to najczęściej węzły przedniej części szyi, natomiast powiększone węzły za mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutkowym stanowią już większy powód do niepokoju. Węzły chłonne szyjne drenują obszar języka, ucha, ślinianki przyusznej, gardła, krtani i tchawicy, a także tarczycy.

Najczęstszą przyczyną powiększonych węzłów na szyi dziecka są infekcje wirusowe, np. mononukleoza zakaźna, choroby przeziębieniowe o etiologii bardzo zróżnicowanej, również bakteryjne zapalenia gardła czy migdałków, zapalenia ucha.

Należy pamiętać także o zębach – wszelkie niedoleczone ubytki mogą być źródłem infekcji. Powiększone węzły chłonne u dziecka mogą być objawem infekcji toczącej się w okolicy przez nie drenowanej, ale infekcja może też zlokalizować się bezpośrednio w węźle, który będzie wtedy wyjątkowo bolesny, tkliwy, a skóra nad nim może być zaczerwieniona i cieplejsza.

Zdarza się także, choć rzadko, choroba kociego pazura wywołana przez bakterię z rodzaju Bartonella. Jest ona najczęściej przenoszona przez koty, po około miesiącu od zadrapania przez kota występuje m.in. gorączka, powiększone węzły chłonne i inne niespecyficzne objawy infekcji.

Przyczyny nieinfekcyjne powiększonych węzłów chłonnych szyjnych to: chłoniaki, białaczki czy inne nowotwory, również choroba Kawasaki (autoimmunologiczne zapalenie naczyń, gdzie poza powiększonymi węzłami pojawia się m.in. wysoka gorączka, rumień na wargach, zaczerwienienie dłoni, złuszczanie się naskórka opuszków palców).

Powiększone węzły chłonne w pachwinie i za uchem

Powiększone węzły chłonne u dziecka w innych lokalizacjach mogą wskazywać na obecność różnych infekcji.

Węzły podżuchwowe i podbródkowe drenują obszar jamy ustnej (czyli zęby, dziąsła, język, policzki). Często powiększają się przy infekcjach gardła i przy infekcjach dotyczących zębów, dziąseł.

Potyliczne węzły chłonne bywają macalne u zdrowych dzieci. Mogą się powiększać w sytuacji np. ukąszeń przez owady, we wszawicy, łojotokowym zapaleniu skóry okolicy skóry głowy. Ponadto różyczka i rumień nagły mogą się przyczynić do tej limfadenopatii.

Węzły chłonne pachowe powiększają się najczęściej w przebiegu choroby kociego pazura, także z powodu lokalnych zakażeń skóry czy po szczepieniu przeciwko gruźlicy.

Węzły pachwinowe są często badalne u zdrowych dzieci, ich rozmiar nie powinien przekraczać 1,5 cm. Powiększają się przykładowo po ukąszeniach owadów lub przy pieluszkowym zapaleniu skóry. W tej lokalizacji można węzeł pomylić z przepukliną, tłuszczakiem czy niezstąpionym jądrem.

Powiększone węzły chłonne u dziecka – badania

Powiększone węzły chłonne u dziecka należy pokazać lekarzowi. Ewentualne badania dodatkowe, które mogą być zalecone, to np.:

• morfologia krwi obwodowej,
• aktywność dehydrogenazy mleczanowej,
• ocena występowania stanu zapalnego w organizmie (np. stężenie białka CRP),
• badania wirusologiczne w razie podejrzenia infekcji wirusowej,
• badania bakteriologiczne w razie podejrzenia infekcji bakteryjnej (jak w diagnostyce choroby kociego pazura),
• zdjęcie radiologiczne klatki piersiowej,
• badanie ultrasonograficzne podejrzanego węzła chłonnego.

Najczęściej jednak powiększone węzły chłonne u dziecka wracają do pierwotnego rozmiaru po ustąpieniu infekcji i nie wymagają głębszej diagnostyki.