Powiększone węzły chłonne pod pachą – czy przyczyny są groźne?

Czym są węzły chłonne?

Powszechne stwierdzenie powiększenie węzłów chłonnych, powiększenie węzłów chłonnych piersi czy guzek pod pachą nie są terminami ścisłymi. Sama pierś nie zawiera w sobie węzłów chłonnych, a jedynie naczynia limfatyczne, które prowadzą chłonkę z poszczególnych kwadrantów gruczołu piersiowego do różnych grup węzłów chłonnych. Najważniejszymi grupami węzłów, które mogą ulec powiększeniu w okolicy piersi to węzły pachowe, nadobojczykowe.

Węzły chłonne wraz z drogami odprowadzającymi chłonkę stanowią układ limfatyczny, którego zadaniem jest oczyszczanie poszczególnych rejonów ciała z zanieczyszczeń, ciał obcych czy patogenów.

Węzły chłonne są rozsiane w całym organizmie, mają małe wymiary. Na przebiegu dróg odprowadzających chłonkę znajduje się kilka grup węzłów chłonnych, które są kolejnymi barierami przed połączeniem w duże naczynie limfatyczne. Głównym zadaniem węzłów chłonnych jest filtracja chłonki oraz produkcja wyspecjalizowanych komórek odpornościowych, które zneutralizują szkodliwe substancje, patogeny. W przypadku nagromadzenia mikroorganizmów w węźle chłonnym staje się to sygnałem do napływu komórek odpornościowych, które mają zabić patogeny. Daje to obraz powiększonego węzła chłonnego.

Często z jego bolesnym obrzmieniem, zaczerwienieniem i cieplejszą skórą ponad zmienionym zapalnie węzłem. Także nagromadzenie komórek nowotworowych skutkuje zwiększeniem jego wymiarów, jednak bez ucieplenia czy zaczerwienienia skóry ponad.

Czytaj również: Ból pod piersiami – co może oznaczać?

Węzły chłonne pachowe filtrują chłonkę z kończyny górnej, ściany klatki piersiowej i piersi. Stąd też wynika szeroki zakres możliwych przyczyn powiększenia danego typu węzłów. Prawidłowo węzły chłonne pachy nie powinny być wyczuwalne, maja średnicę kilku milimetrów. Powiększenie węzłów chłonnych, nawet 10-krotne, wskazuje na toczącą się patologię w organizmie człowieka.

Warto wspomnieć, że powiększenie węzłów chłonnych u dzieci jest dość częstym zjawiskiem. Jest to związane z powszechnymi infekcjami w grupie najmłodszych. Z kolei pośród dorosłych, dużo częściej przyczyną są rozrosty nowotworowe, które często są wykrywane dopiero w chwili gdy dają powiększenie węzłów chłonnych. Niemniej nie można ściśle przyporządkowywać określonej grupy wiekowej do typowej przyczyny. W każdym przypadku potrzebna jest kontrola lekarska i diagnostyka.

Powiększone węzły pod pachą a infekcje

Przyczyną powiększenia węzłów chłonnych pod pachą (limfadenopatia pachowa) może być: zakażenie bakteryjne, wirusowe lub pierwotniakowe.

Przyczyny wirusowe to:

• mononukleoza zakaźna,
• zakażenie wirusem cytomegalii,
• zakażenie wirusem HIV.

Węzły mogą być tu tkliwe, zwykle są pojedynczo powiększone, raczej niebolesne.

Przyczyny bakteryjne to:

• choroba kociego pazura – nabywana wskutek zadrapania kota, które powodując mikrouszkodzenia skóry, umożliwiają przenikanie bakterii do organizmu człowieka. Dość częste jest powiększenie węzłów chłonnych okolicy pachy czy szyi w tych przypadkach, wynika to obszaru, który drenują naczynia i węzły chłonne wyżej wymienione,
• kiła,
• gruźlica,
• bruceloza.

Najbardziej charakterystyczne są w tych przypadkach zmienione zapalnie węzły – bolesne, skóra ponad nimi zaczerwieniona, ucieplona.

Zakażeniem, które wywoływane jest przez pierwotniaki to toksoplazmoza. Typowe jest tu, że powiększenie węzłów chłonnych może być rozsiane. Zwykle są niebolesne.

Powiększone węzły chłonne pod pachami a choroby piersi

Przyczyną wyczuwalnego guzka pod pachą mogą być stany zapalne gruczołu piersiowego, szczególnie częste u kobiet w połogu, kiedy to zwiększonej produkcji pokarmu nie towarzyszy odpowiednie odprowadzanie pokarmu. Objawy powiększonego węzła pod pachą mogą pojawiać się tylko z jednej strony. Powoduje to zastój mleka w przewodach mlecznych i namnażanie się bakterii, które zawsze są obecne w przewodach, ale przy braku opróżniania gruczołu piersiowego, intensywnie się namnażają. Węzły o cechach jak w infekcjach bakteryjnych.

Przyczyną może być także rak piersi (rak sutka). Na jego obecność mogą wskazywać takie cechy jak jednostronne powiększenie węzłów chłonnych pachowych. Są one niebolesne, skóra ponad nimi jest niezmieniona. Mogą się grupować w pakiety i być nieprzesuwalne w stosunku do ściany klatki piersiowej. Powiększone węzły mogą także wskazywać na pojawienie się przerzutów do piersi z innego nowotworu bądź z drugiej piersi. Wtedy też węzły chłonne wyglądają podobnie jak w przypadku raka piersi.

Powiększenie węzłów chłonnych pod pachą może być reakcją na ciało obce, np. na materiał z którego wykonane są implanty silikonowe piersi, co wynika z zakresu drenażu węzłów chłonnych pachy. Dochodzi do gromadzenia mikrocząsteczek obcych substancji w węzłach chłonnych, które mają być zniszczone przez napływające komórki układu odpornościowego.

Inne przyczyny powiększenia węzłów chłonnych pachowych

Wśród innych przyczyn powiększenia węzłów pod pachą należy wymienić niżej opisane przypadki.

• Odczynowe powiększenie węzłów chłonnych – w organizmie człowieka toczy się w pewnym obszarze infekcja, a powiększają się węzły chłonne w oddalonym rejonie ciała. Wynika to z tego, że wprowadzenie patogenów do organizmu aktywuje cały układ odpornościowy organizmu, co widoczne jest jako rozsiane powiększenie węzłów chłonnych. Typowo są one tkliwe, ale bez cech zapalenia w och obrębie.
• Choroby autoimmunologiczne, w tym układowe zapalenia naczyń.
• Mamy tu na myśli najbardziej powszechne takie jak np. choroba Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń układowy. W przypadku zapaleń naczyń np. w chorobie Kawasaki mogą ulec powiększeniu węzły szyjne.
• Urazy pachy, ramienia, ściany klatki piersiowej.
• Chłoniaki i białaczki – tutaj węzły również są zwykle niebolesne, pogrupowane w pakiety, nieprzesuwalne, bez cech ich zapalenia. Często występuje powiększenie wielu grup węzłów. Warte podkreślenia jest to, że w przypadku ziarnicy złośliwej niekiedy powiększone węzły chłonne bywają bolesne, co ukierunkowuje infekcyjną przyczynę ich zmian. Jednak pomimo leczenia antybiotykiem, objawy nie ustępują i stanowi to wskazanie do poszerzenia diagnostyki.
• Choroby spichrzeniowe – takie jak glikogenozy (zaburzenia metabolizmu glikogenu), lipidozy (zaburzenia metabolizmu tłuszczów) i wiele innych.

Reakcje poszczepienne i polekowe

Reakcje polekowe

Do najczęstszych substancji powodujących reakcje nadwrażliwości, objawiającej się między innymi powiększeniem węzłów chłonnych, należą m.in. leki przeciwpadaczkowe np. fenobarbital, fenytoina, leki stosowane w terapii dny moczanowej takie jak allopurynol, antybiotyki z grupy sulfonamidów np. sulfametokasazol i inne leki np. trimetoprim, karbamazepina, izoniazyd, sole złota, dapson.

Reakcje poszczepienne

Szczególnie dotyczy to szczepień ochronnych przeciwko wirusowi różyczki odry, ospy, a także prątkom gruźlicy. Istota szczepień jest wprowadzenie cząstek lub całych patogenów, pozbawionych zdolności chorobotwórczych, do organizmu człowieka w celu wytworzenia komórek odpornościowych. Mają one oczekiwać na potencjalną inwazję danym typem mikroorganizmu w przyszłości.

W przypadku wprowadzenia cząstek drobnoustroju do organizmu dochodzi do stymulowania powstawania przeciwciał. Widoczne jest to jako powiększenie węzłów chłonnych, często w rejonie ciała, gdzie była podana szczepionka lub typowo tam, gdzie objawia się w przypadku choroby, np. wirus odry, ospy – mogą pojawić się powiększone węzły pachowe.