Trądzik a antybiotyki – co warto wiedzieć?

Leki przeciwtrądzikowe

Trądzik pospolity , w mniejszym lub większym stopniu, dotyka praktycznie każdego nastolatka. Zaburzenia hormonalne, niewłaściwa, pełna sztucznych barwników i konserwantów dieta, zanieczyszczenia środowiska oraz niehigieniczny tryb życia sprawia, że coraz częściej cierpią na niego także osoby dorosłe.

Patomechanizmów trądziku jest wiele, dlatego też istnieje szeroka gama dostępnych leków przeciwtrądzikowych . Mają one za zadanie:

• złuszczać martwy naskórek,
• hamować nadmierne wydzielanie łoju,
• minimalizować stan zapalny,
• eliminować bakterie, które go wywołują.

Antybiotyki mają od dawna duże znaczenie w leczeniu trądziku . Stosuje się je miejscowo lub doustnie, a ich skuteczność uwarunkowana jest doborem odpowiedniego preparatu oraz wrażliwością bakterii.

Przeczytaj: Krostki na twarzy – co może je powodować?

W wielu przypadkach mamy do czynienia z trądzikiem łagodnym, dlatego leczenie rozpoczyna się od terapii miejscowej, dopiero w przypadku braku jej skuteczności sięga się po bardziej agresywne leczenie ogólne.

Cel leczenia antybiotykami w trądziku

Chociaż antybiotyki większości społeczeństwa kojarzą się z leczeniem poważnych infekcji bakteryjnych, mają one swoje ważne miejsce w leczeniu trądziku .

Jednym z istotnych przyczyn powstawania trądziku jest kolonizacja skóry przez bakterie, głównie beztlenowe Propionibacterium acnes oraz Staphylococcus epidermidis. Powodują one stan zapalny skóry oraz gruczołów łojowych. To przez ich działanie powstają ropne krosty i zaskórniki. Wydzielana przez bakterie Propionibacterium acne wydzielina – biofilm – umożliwia im przyleganie do skóry i mieszków łojowych oraz utrudnia ich usunięcie.

Wydzielane enzymy potrafią zniszczyć ściany przewodów gruczołów łojowych, powodując powstawanie przetok i cyst między gruczołami oraz nasilając stan zapalny. W skład łoju wchodzą trójglicerydy , które P. acnes potrafi rozkładać do wolnych kwasów tłuszczowych. Wolne kwasy tłuszczowe z kolei to silny czynnik zapalny i komedotwórczy (zaskórnikotwórczy). Udowodniono, że bakterie te zwiększają łojotok , a także powodują nadmierną keratynizację (rogowacenie) gruczołów łojowych. Prawdopodobnie jest to reakcja na obecność drobnoustrojów, traktowanych jako ciało obce. Skuteczna eradykacja, czyli zlikwidowanie bakterii, znacząco poprawia wygląd skóry i hamuje odczyn zapalny.

Antybiotyki stosowane w trądziku

Antybiotyki w leczeniu trądziku można stosować zarówno miejscowo na skórę, jak i ogólnie – w postaci doustnej.

Istnieją różne schematy leczenia - przeważnie antybiotyk łączy się z innym lekiem, ponieważ przyczyna trądziku jest wieloczynnikowa, a najskuteczniejsza jest właśnie terapia skojarzona. Stąd częste łączenie np. antybiotyków miejscowych z retinoidami lub ogólnie zażywanych z miejscowymi środkami złuszczającymi skórę (kwas azalainowy, nadtlenek benzoilu).

Powszechne stosowanie na szeroką skalę antybiotyków sprawiło, że bakterie uniewrażliwiły się na liczne grupy antybiotyków. Dotyczy to przede wszystkim erytromycyny i klindamycyny, których skuteczność istotnie zmalała. Lekooporność bakterii koreluje z częstością i rodzajem najczęściej przepisywanych przez lekarzy antybiotyków. W związku z tym poszukuje się innych leków, które byłyby bardziej efektywne w walce z trądzikiem .

Oprócz standardowych w leczeniu miejscowym preparatów metronidazolu, erytromycyny czy klindamycyny, stosowany jest też cykliczny węglan erytromycyny. Jest kilka razy bardziej skuteczny i wystarcza stosowanie go w mniejszych stężeniach niż „czysta” postać antybiotyku. Zaletą cytrynianu jest też jego dłuższy okres półtrwania, czyli czas, w jakim jest on aktywny w organizmie. Dlatego też przyjmuje się go rzadziej niż pozostałe antybiotyki.

Do leczenia ogólnego stosuje się także antybiotyki makrolidowe oraz tetracykliny . Nowym lekiem, o póki co mniejszej lekooporności, który można stosować także w ciąży, jest azytromycyna . Wykazuje ona mniej interakcji lekowych, co jest ważne chociażby w przypadku osób zażywających leki na inne schorzenia lub u kobiet stosujących doustną antykoncepcję. Azytromycyna nie spowoduje spadku jej skuteczności.

Jak stosować antybiotyki w trądziku?

Większość antybiotyków, w mniejszym lub większym stopniu, powoduje objawy uboczne.

Objawy uboczne stosowania antybiotyków

Do najczęstszych efektów ubocznych stosowania antybiotykoterapii w uczeniu trądziku należą:

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• przejściowe zaburzenia pracy wątroby,
• alergia w postaci wysypki skórnej,
• zwiększone ryzyko grzybicy przewodu pokarmowego i grzybicy pochwy .

Z leczeniem tetracyklinami wiąże się fototoksyczność, dlatego ich stosowanie w miesiącach letnich jest ograniczone. Nie powinny ich stosować kobiety w ciąży i dzieci do lat 12 – mogą one zaburzyć procesy kościotworzenia i rozwój zębów. Na szczęście powyższe efekty uboczne nie są zbyt częste.

Antybiotyki a trądzik - ważne zasady

Antybiotykoterpia w trądziku wymaga przestrzegania regularnego przyjmowania leku. Omijanie dawek antybiotyku lub skracanie kuracji może przyczynić się do braku skuteczności leczenia oraz wytworzenia oporności bakterii na tenże lek.

Obecnie nie zaleca się jednoczesnego leczenia antybiotykiem miejscowym i doustnym. Nie zalecana jest też monoterapia (terapia jednym rodzajem leku), która ma mniejszą skuteczność i przyczynia się do szybszego pojawienia się lekooporności bakterii.