Upuszczanie krwi (flebotomia) – czym jest, na co pomaga, kiedy się stosuje?

Co to jest flebotomia?

Flebotomia to fachowa nazwa procedury terapeutycznych upustów krwi. Praktykowana powszechnie zarówno w starożytności jak i w wiekach średnich, miała na celu poprawę stanu klinicznego pacjenta, jednak często była nadużywana co przynosiło więcej szkody niż pożytku. Wraz z postępem wiedzy na temat funkcjonowania organizmu człowieka została zastąpiona innymi zabiegami medycznymi i obecnie jest wykonywana w medycynie oficjalnej jedynie w kilku określonych przypadkach.

W zależności od jednostki chorobowej upust krwi może mieć na celu między innymi:

• usunięcie nadmiaru żelaza z organizmu;
• obniżenie poziomu ferrytyny;
• rozrzedzenie krwi przy zawyżonym hematokrycie, wynikającym z nadprodukcji erytrocytów;
• wyciszenie objawów występujących w chorobach metabolicznych takich jak porfiria;
• pobudzenie organizmu do produkcji nowych krwinek czerwonych.

Na czym polega flebotomia?

Na czym polegają upusty krwi? To procedura, której celem jest usunięcie jednorazowo określonej ilości krwi, od około 200 do 500ml. Ilość ta każdorazowo ustalana jest w oparciu o stan zdrowia pacjenta, wyniki morfologii krwi, cel terapeutyczny i wywiad lekarski.

Przeprowadzana jest przez nakłucie jednej z dużych żył obwodowych (najczęściej w pobliżu zgięcia łokciowego), po uprzedniej dezynfekcji skóry. Urządzenie ekstrakcyjne wyposażone jest w igłę i butelkę próżniową lub worek, do którego zbierana jest krew. Powinien on znajdować się poniżej wkłucia, tak by krew spływała grawitacyjne. Średnica igły zazwyczaj jest nieco większa niż ta powszechnie wykorzystywana do pobierania krwi w laboratoriach medycznych. Ilość upuszczanej krwi monitorowana jest na bieżąco przy pomocy specjalnej wagi.

Puszczanie krwi przebiega pod ścisłym nadzorem personelu medycznego, zazwyczaj w pozycji półsiedzącej i trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. Jednorazowe upuszczenie z organizmu 500 ml krwi pozwala usunąć około 250 mg żelaza.

Na co pomaga upuszczanie krwi?

Wiele osób zastanawia się w jakim celu wykonywane są terapeutyczne upusty krwi. W dawnych wiekach wierzono, że usunięcie określonej ilości krwi pozwala wyeliminować przyczynę choroby, na którą cierpiał pacjent.

Współcześnie istnieje kilka stanów klinicznych, w przypadku których flebotomia uważana jest za jedną z bardziej skutecznych form terapii. Są to:

• hemochromatoza – związana z wchłanianiem nadmiaru żelaza z przewodu pokarmowego, co może prowadzić do uszkodzenia narządów. Może mieć charakter wrodzony lub nabyty;
• porfiria – choroba metaboliczna objawiająca się zaburzeniami przetwarzania hemoglobiny;
• czerwienica prawdziwa – objawiająca się nadmierną produkcją erytrocytów i zwiększonym zagęszczeniem krwi. W jej przebiegu obserwowana jest często także nadmierna ilość leukocytów.

Jak upuścić sobie krew? Kto robi flebotomię?

W dzisiejszych czasach flebotomia wykonywana jest w wyspecjalizowanych do tego ośrodkach medycznych, z zachowaniem pełnych standardów medycznych i sanitarnych. Przeprowadzana jest przez specjalnie przeszkolony do upuszczania krwi personel medyczny. Warunkiem zakwalifikowania do zabiegu są nie tylko rozpoznanie określonej jednostki chorobowej, ale również każdorazowe odbycie konsultacji z lekarzem (np. hematologiem).

Jak często wykonuje się flebotomię? Częstotliwość upuszczania krwi zależna jest od jednostki chorobowej i objawów pacjenta. Przykładowo w przebiegu hemochromatozy zaleca się wykonywanie upustów krwi nawet 2x w tygodniu w początkowej fazie, a następnie kilka razy do roku w celu podtrzymania uzyskanych efektów terapeutycznych.

Flebotomia – czy jest bezpieczna? Przeciwwskazania do upuszczania krwi

W ludzkim krwioobiegu, w zależności od wieku i płci pacjenta krąży od 5 do 6 litrów krwi. W trakcie jednorazowego upustu krwi pacjent traci od 200 do 500 ml, co nie powinno powodować żadnych długotrwałych skutków ubocznych, a sam organizm w krótkim czasie powinien kompensować braki w krwioobiegu. Jednakże pobieranie krwi w trakcie flebotomii może powodować chwilowe osłabienie lub zawroty głowy. Z tego względu pacjentom poddającym się zabiegowi zaleca się spożycie większej ilości wody i innych płynów. Wskazane jest także wykonywanie kontrolnej morfologii, w celu wczesnego wykrycia ewentualnej anemii.

Częste zabiegi upuszczania krwi mogą prowadzić także do zmniejszenia odporności organizmu i zwiększonej podatności na różnego rodzaju infekcje.

Obecny stan wiedzy medycznej sprawia, że zabieg ten jest uznawany za w pełni bezpieczny. Wyjątek stanowi samodzielne upuszczanie krwi lub wykonywanie zabiegu przez niewykwalifikowane osoby, w ramach tzw. medycyny niekonwencjonalnej. Korzystanie z tego rodzaju upustu krwi może stanowić zagrożenie dla naszego zdrowia, a nawet i życia.

Przeciwwskazania do upuszczania krwi

Warto również pamiętać, że terapeutyczne upuszczanie krwi, pomimo istnienia ku temu wskazań medycznych, nie może być przeprowadzane u pacjentów:

• z anemią;
• cierpiących na chorobę niedokrwienną serca lub zastoinową niewydolność serca;
• w zaawansowanym wieku.

Ile kosztuje upuszczanie krwi?

Zabieg upuszczania krwi w zależności od ośrodka, w którym jest wykonywany, może kosztować jednorazowo od 300 do nawet 500 złotych. Cena zależna jest najczęściej od ilości upuszczanej krwi.