Obniżona odporność – przyczyny niskiej odporności i sposoby na jej wzmocnienie

Od czego zależy prawidłowa odporność organizmu?

W ciągu całego życia jesteśmy stale narażeni na kontakt z dużą ilością różnych drobnoustrojów – wirusów, bakterii, rzadziej grzybów. Jednak tylko niektóre z nich są groźne dla zdrowia. Część z nich tworzy tzw. florę saprofityczną stale bytującą na skórze i śluzówkach, inne stanowią niezbędny element potrzebny do prawidłowego funkcjonowania niektórych układów (np. flora jelitowa przewodu pokarmowego, pałeczki kwasu mlekowego w drogach rodnych kobiet).

Aby obronić się przed chorobotwórczymi patogenami, ustrój wykształcił wiele złożonych mechanizmów i struktur obronnych. Pierwszą barierą jest skóra oraz błony śluzowe – głównie układu oddechowego, pokarmowego i moczowo-płciowego. Najważniejszą rolę w utrzymaniu prawidłowej odporności organizmu odgrywają jednak wyspecjalizowane narządy układu immunologicznego, takie jak: grasica, śledziona, węzły chłonne, migdałki podniebienne, a także skupiska tkanki limfatycznej w przewodzie pokarmowym.

Czytaj również: Niska hemoglobina – przyczyny

Komórki układu odpornościowego znajdują się we wszystkich narządach, w szpiku kostnym oraz krążą we krwi i układzie chłonnym. Należą do układu białokrwinkowego złożonego z różnego rodzaju granulocytów, limfocytów typu B i T, monocytów oraz wielu innych. Poszczególne komórki wyspecjalizowały się w sposobach zwalczania drobnoustrojów. Najczęściej odbywa się to przez tak zwana fagocytozę, czyli bezpośrednie wchłanianie i trawienie chorobotwórczych drobnoustrojów. Inny mechanizm zakłada wykorzystanie udziału antygenów, a także przeciwciał.

Zobacz też: Jakie funkcje pełnią makrofagi?

Nagły kaszel, katar, bóle głowy, gardła, gorączka świadczą o rozwijającej się infekcji (najczęściej infekcji wirusowej). O tym, jak szybko ją zwalczymy decyduje kondycja układu odpornościowego, która jest cechą bardzo indywidualną. Obniżona odporność sprawia, że wspomniane objawy infekcji pojawią się szybciej oraz będą bardziej nasilone. Leczenie może okazać się złożone i długotrwałe.

Brak odporności – przyczyny

Istnieje cały szereg zaburzeń i wrodzonych defektów immunologicznych, które sprawiają, że odporność organizmu jest obniżona. Najczęściej dzieje się to na poziomie komórkowym lub enzymatycznym. Większość tych mechanizmów nie została do końca poznana. Już niewielka zmiana, np. w pojedynczym białku, może być przyczyną dużych zaburzeń odporności. Dlatego też niektóre osoby (mimo, że dbają o siebie) bardzo często chorują. Przyczynę stanowi właśnie obniżona odporność organizmu.

Na zmiany o charakterze wrodzonym oczywiście nie mamy wpływu, ale możemy znacząco poprawiać i wzmacniać odporność poprzez szereg zachowań.

Bardzo ważne jest, aby układ immunologiczny miał kontakt z jak największą ilością antygenów. Limfocyty biorące udział w reakcjach odpornościowych uczą się wówczas rozpoznawać i rozróżniać ciała obce od własnych struktur i, przy ponownym zetknięciu, są w stanie natychmiast zareagować.

• Niska odporność może być wynikiem niewystarczającej higieny. Duża ilość patogenów, szczególnie wirusów, przenosi się przez kontakt z zakażonymi powierzchniami i wydzielinami. Dlatego też bardzo ważne jest częste mycie rąk i unikanie miejsc, gdzie występuje największe ryzyko zakażenia (np. supermarkety, szpitale). Warto jednak zaznaczyć, że nadmierna sterylność (np. przy wychowywaniu dzieci) może przynieść wręcz odwrotny skutek.
• O odporności decyduje także ogólny stan zdrowia i kondycja fizyczna. Osoby podatne na zakażenia powinny starać się zahartować swoje ciało poprzez ruch na świeżym powietrzu, niezależnie od pogody. Nie powinny unikać chodzenia na boso czy kąpieli w chłodniejszej wodzie. Mieszkania zaś nie wolno przegrzewać (najlepsza temperatura to 18–20 stopni Celsjusza). Należy je często wietrzyć, szczególnie, gdy w domu są palacze.
• Nie mniej ważna jest kondycja psychiczna. Brak snu, ciągły stres, życie w pośpiechu, zaburzenia depresyjne również osłabiają odporność.
• Przyczyną obniżonej odporności jest nieprawidłowa dieta. Wszelkie nieprawidłowości w odżywianiu, otyłość ale i niedobór wagi, niedobory witaminowe (np. z grupy D, C) czy niedobór żelaza powodują, że organizm staje się podatniejszy na infekcje.
• Do wzmożonych zachorowań dochodzi głównie w sezonie jesienno-zimowym. W tym okresie należy pamiętać o odpowiednim ubieraniu, najlepiej na tak zwaną „cebulkę”. Trzeba unikać zarówno nadmiernego oziębienia, jak i przegrzania się. Obowiązkowe jest noszenie czapki, ponieważ przez głowę tracimy najwięcej ciepła.

Co na odporność? Jak wzmocnić obniżoną odporność?

Wzmacniając odporność, mamy większe szanse na uniknięcie choroby, a nawet jeżeli dojdzie do infekcji, będzie przebiegała łagodniej i krócej.

• Znanym od lat i skutecznym sposobem na wzmocnienie odporności jest przyjmowanie zwiększonych dawek witaminy C. Kwas askorbinowy stosować najlepiej w postaci świeżych, surowych owoców. Czasem to niemożliwe, dlatego też warto sięgnąć po bogate w witaminę C soki z czarnej porzeczki, dzikiej róży lub aronii. Pomocne będą także preparaty wielowitaminowe.
• Obecnie bardzo popularnym i naturalnym sposobem na obniżoną odporność jest czystek. To roślina, której olejki eteryczne wykazują działanie przeciwbakteryjne. Tabletki z czystkiem stosuje się w leczeniu grypy, przeziębienia i innych infekcji wirusowych oraz w infekcjach bakteryjnych. Czystek podnosi odporność.
• Od lat znanym sposobem na odporność jest tran – olej z wątroby rekina lub dorsza, który zawiera wielonienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy A, D, E. Zawarte w kwasach omega-3 substancje wzmacniają odporność, hamują i łagodzą intensywność reakcji zapalnych oraz alergicznych.
• Inne zioła i leki na odporność bez recepty w dużej mierze opierają się o naturalne składniki. Obecnie dostępny jest cały szereg preparatów wykorzystujących lecznicze właściwości wielu roślin, takich jak: aloes, lipa, rumianek, czarny bez, podbiał, jeżówka.
• W walce z zakażeniami ważną rolę odgrywają szczepienia ochronne mobilizujące układ odpornościowy do produkcji przeciwciał.