Tymozyna – działanie, objawy niedoboru, badanie

Co to jest tymozyna?

Tymozyna to hormon grasiczy. Grasica to niewielki gruczoł wchodzący w skład układu immunologicznego, który zlokalizowany jest za mostkiem. Grasica to narząd wyjątkowy, który wraz z wiekiem podlega fizjologicznemu zanikowi. Funkcje grasicy są szczególnie istotne u dzieci, gdy narząd ten odpowiada za rozwój układu odpornościowego. Maksymalną objętość grasica osiąga około 2.–3. roku życia, gdy waży około 30–40 gramów.

Natomiast po okresie dojrzewania narząd zaczyna stopniowo zanikać. Ma to związek z wystąpieniem charakterystycznych zmian hormonalnych. Zwiększenie poziomu hormonów płciowych (steroidowych) sprzyja inwolucji grasicy. Gdy grasica zanika, zastępowana jest tkanką tłuszczową, tworząc zamostkowe ciało tłuszczowe.

Jakie hormony wydziela grasica?

Grasica wydziela szereg hormonów, z których najważniejsze to:

• tymozyna,
• tymulina warunkująca dojrzewanie limfocytów T,
• grasiczy czynnik humoralny,
• tymopoetyna, która przyspiesza dojrzewanie limfocytów T oraz blokuje receptory nikotynowe dla acetylocholiny, zapobiegając nużliwości mięśni,
• tymostymulina pobudzająca syntezę interferonu.

Ponadto grasica wydziela niektóre interleukiny, czynnik stymulujący tworzenie kolonii makrofagów i granulocytów czy czynnik martwicy nowotworów TNF-α.

Tymozyna to hormon peptydowy, który w rzeczywistości obejmuje szereg związków o działaniu immunomodulującym. Najliczniej reprezentowane związki to tymozyna α1, tymozyna α7 oraz tymozyna β4. Jakie są funkcje tymozyny w organizmie? Tymozyna alfa 1 stymuluje powstawanie limfocytów T pomocniczych, a tymozyna alfa 7 – dojrzewanie limfocytów T regulatorowych. Z kolei tymozyna beta 4 reguluje produkcję aktyny, czyli białka uczestniczącego w procesach podziałów komórkowych. Tymozyna β4 wspomaga procesy regeneracyjne organizmu oraz wykazuje działanie przeciwzapalne.

Niedobór tymozyny – przyczyny

Niski poziom tymozyny jest najczęściej wynikiem przedwczesnego zaniku gruczołu grasiczego lub jego nieprawidłowego rozwoju. Brak tymozyny towarzyszy zespołowi DiGeorge’a. Zespół DiGeorge’a to choroba genetyczna wynikająca z delecji fragmentu chromosomu 22. W przebiegu tego schorzenia dochodzi do zaniku grasicy już na etapie życia płodowego, co prowadzi do pierwotnego niedoboru odporności. Także w przebiegu zespołu SCID dochodzi do przedwczesnego zaniku grasicy. Obniżony poziom tymozyny towarzyszy także uszkodzeniu grasicy na skutek: urazu, chemioterapii, nowotworu (grasiczaka).

Ponadto niekorzystnie na funkcjonowanie grasicy, a tym samym na syntezę tymozyny, wpływają takie czynniki jak stres, używki, stosowanie glikokortykosteroidów oraz antybiotyków.

Niski poziom tymozyny – objawy

Zbyt niski poziom tymozyny w organizmie objawia się zaburzeniami odporności. Objawem niedoboru tymozyny jest zatem zwiększona zapadalność na infekcje. Jeśli przyczyną niedoboru tymozyny jest grasiczak, wówczas zauważyć można takie objawy dodatkowe jak:

• uczucie ucisku i bólu w klatce piersiowej,
• duszności,
• kaszel,
• nudności,
• zespoły paraneoplastyczne, np. toczeń układowy lub reumatoidalne zapalenie stawów.

Z kolei w przebiegu zespołu DiGeorge’a zaobserwować można rozszczep podniebienia, anomalie w budowie gardła i krtani, ulewanie przez nos i problemy podczas karmienia niemowlaka, niski przyrost masy ciała, wady serca (tetralogia Fallota), dysmorfię twarzy, deformacje kończyn oraz zaburzenia mowy i słuchu.

Nadmiar tymozyny – przyczyny i objawy

Wysoki poziom tymozyny odnotowywany jest u pacjentów onkologicznych, np. w przebiegu raka płuc. Ponadto niekiedy może dojść do patologicznego rozrostu grasicy. Jakie są wówczas skutki nadmiaru tymozyny? Sprzyja to rozwojowi miastenii. Jest to choroba autoimmunologiczna, która prowadzi do osłabienia mięśni. Początkowo dochodzi do zaburzenia pracy mięśni mimicznych twarzy, z czasem osłabione zostają mięśnie przełyku, mięśnie kończyn, a nawet mięśnie oddechowe.

Badanie tymozyny

Pomiar stężenia tymozyny we krwi nie jest wykonywany rutynowo. W badaniach klinicznych wykazano, że podwyższony poziom tymozyny we krwi występuje u pacjentów chorych na raka płuca, natomiast w przebiegu przewlekłych chorób autoimmunologicznych i zapalnych poziom hormonu jest niższy. Być może w przyszłości oznaczanie tymozyny we krwi metodą ELISA stanowić będzie uzupełnienie diagnostyki wspomnianych schorzeń lub znajdzie zastosowanie w monitorowaniu ich terapii.

Preparaty zawierające tymozynę – zastosowanie

Tabletki z tymozyną i inne preparaty zawierające wyciąg z grasicy mogą być stosowane w celu wspomagania pracy układu immunologicznego w przebiegu pierwotnych i wtórnych niedoborów odporności, układowych chorób tkanki łącznej, a także podczas terapii cytostatykami. Takie środki wpływają pozytywnie na funkcjonowanie układu immunologicznego na drodze pobudzenia erytropoezy, limfopoezy oraz granulopoezy, a także osłabiając procesy autoimmunologiczne. Ponadto tego typu preparaty wspomagają odnowę komórkową – z tego względu preparaty z wyciągiem z grasicy coraz częściej stosowane są przez sportowców jako środek dopingujący.