Chlor – właściwości pierwiastka. Jakie funkcje pełni w organizmie?

Czym jest chlor?

Chlor to pierwiastek mineralny, należący do elektrolitów. Naturalnie występuje w słonych wodach – morzach, oceanach, a także podziemnych solankach. Duże jego ilości znajdziemy w soli kamiennej. To mikroelement, który w organizmie człowieka występuje w postaci anionu chlorkowego. Znajdziemy go w płynach pozakomórkowych, żołądku i ślinie. Odkłada się w kościach i tkance podskórnej. Choć wiele osób zmaga się z alergią na chlor, to jego niedobór (ale również i nadmiar) w organizmie może przynieść negatywne konsekwencje.

Chlor – funkcje w organizmie

Odpowiedni poziom chloru w organizmie człowieka warunkuje zachowanie prawidłowej równowagi kwasowo-zasadowej. Odpowiada za zachowanie odpowiedniego stosunku kationów do anionów w płynach ustrojowych, co warunkuje odczyn pH krwi i prawidłowy przebieg wszystkich życiowych procesów. Zaburzenia równowagi mogą doprowadzić do pojawienia się kwasicy lub zasadowicy. Chlor, tak jak sód i potas, reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu, dzięki której wewnątrz komórek występuje prawidłowy poziom płynów. Ponadto chlor aktywuje enzymy trawienne śliny, np. amylazę i uczestniczy w produkcji kwasu solnego w żołądku. Odgrywa również istotną rolę przy wchłanianiu witaminy B12.

Zobacz też: Homeostaza organizmu – dlaczego jest tak ważna?

Gdzie występuje chlor?

Chlor znajdziemy w różnego rodzaju produktach spożywczych, jednak największe jego ilości zawiera sól kuchenna. Ponadto występuje w mięsach, wędlinach, rybach, serach żółtych, chlebie, wodzie mineralnej czy mieszankach przypraw. Tym samym jego niedobór w organizmie można uzupełnić w łatwy sposób. Należy jednak mieć na uwadze, że nie powinniśmy spożywać go zbyt wiele.

Dziennie zapotrzebowanie na chlor, które uzależnione jest głównie od wieku i płci, przedstawia się następująco:

• dzieci do 6. miesiąca życia – do 280 mg,
• dzieci od 7. do 12. miesiąca życia – 570 mg,
• dzieci od 1. do 3. r.ż. – 1150 mg,
• dzieci od 4. do 6. r.ż. – 1550 mg,
• dzieci od 7. do 9. r.ż. – 1850 mg,
• dzieci od 10. do 12. r.ż. – 2000 mg,
• młodzież od 13. do 18. r.ż. – 2300 mg,
• dorośli – 2300 mg.

Niedobór chloru – objawy i skutki

Choć zawartość chloru w organizmie jest niewielka, jego niedobór prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Do obniżenia poziomu chloru w organizmie, czyli hipochloremii może dojść w wyniku intensywnego pocenia się, wymiotów czy biegunek. Stosowanie leków moczopędnych prowadzi do nadmiernej utraty wspomnianego elektrolitu wraz z moczem.

Zbyt niski poziom chloru w organizmie objawia się:

• bólem i zawrotami głowy,
• osłabieniem mięśni,
• skurczem mięśni,
• drgawkami,
• osłabieniem pamięci i koncentracji.

Skutkiem niedoboru chloru może być zasadowica metaboliczna.

Nadmiar chloru – objawy i skutki

Zbyt wysoki poziom chloru w organizmie, czyli hiperchloremia powstaje zazwyczaj w wyniku stosowania diety wysokosodowej. Nadmiar chloru towarzyszy odwodnieniu, utracie węglowodanów, jak również chorobom nerek. Do jego podwyższenia może dojść w przebiegu cukrzycy, zespołu nerczycowego, kłębuszkowego zapalenia nerek, zespołu Cushinga.

Zbyt wysoki poziom chloru w organizmie objawia się:

• nudnościami,
• wymiotami,
• zaburzeniem równowagi,
• nadciśnieniem,
• zaburzeniem pracy nerek.

Skutkiem nadmiaru chloru w organizmie może być rozwój kwasicy metabolicznej.

Badanie stężenia chloru w organizmie

Badanie mające na celu określenie stężenia jonów chlorkowych w surowicy krwi odgrywa kluczową rolę w diagnozowaniu zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej. Krew pobierana jest z żyły łokciowej. Test należy wykonać na czczo, a co najmniej dwa dni przed badaniem należy powstrzymać się od spożywania alkoholu i wykonywania intensywnych treningów fizycznych. Prawidłowe stężenie chlorków we krwi powinno mieścić się w przedziale od 95 do 105 mmo l/l.

Jak zadbać o odpowiednie stężenie chloru?

Aby utrzymać odpowiedni poziom chloru w organizmie, powinniśmy dostosować dzienne spożycie soli kuchennej i innych produktów go zawierających do norm zalecanych przez dietetyków. Warto zwrócić uwagą na prawidłowe nawodnienie organizmu. W przypadku pojawienia się wymiotów czy biegunek należy zadbać o uzupełnienie poziomu elektrolitów.

Dieta czy suplementy diety – co lepsze?

W przypadku, gdy w organizmie pojawił się niewielki niedobór chloru, nie ma konieczności uzupełniania go suplementami. Czasami wystarczy wzbogacić dietę o produkty go zawierające, np. zwiększyć spożycie soli kuchennej. Jednak jeśli niedobór chloru jest większy, warto rozpocząć jego suplementację. Zawsze w takim przypadku należy zasięgnąć konsultacji lekarskiej. Suplementacja często zalecana jest kobietom w ciąży i matkom karmiącym, a także sportowcom i osobom nadużywającym alkohol.

Zastosowanie – dodaj chlor do dezynfekcji wody

Chlor jest najczęściej stosowanym środkiem do dezynfekcji wody, np. w basenie. Skuteczność dezynfekcji jest silnie uzależniona od pH dezynfekowanej wody. Produkty z chlorem dostępne są w różnych postaciach: jako granulat, tabletki, proszek lub płyn. Na każdym znajdują się informacje, jakie związki chemiczne znajdują się w ich składzie i jak należy czyścić nimi basen. Dla przykładu, tabletki używane do chlorowania wody należy włożyć do specjalnego dozownika – by nie uszkodzić powierzchni chlorowanego miejsca. Ilość chloru, jaką należy dodać do wody, uzależniona jest od powierzchni czyszczonego miejsca. Wszystkie te informacje znajdują się w treści ulotki dołączonej do preparatu.

Po rozpuszczeniu chloru w wodzie powstaje kwas podchlorawy, który dezynfekuje i utlenia substancje nieorganiczne i organiczne. Jednak w wyniku dezynfekcji wody chlorem powstają toksyczne trihalometany i kwas halooctowy. Ponadto chlor dodawany do wody w basenie przyczynia się do swędzenia skóry i pieczenia oczu, a jego zapach utrzymuje się na ciele i włosach. Chlor stosowany jest również do dezynfekcji wody pitnej, jednak jego dawka jest niewielka, a tym samym nie wykazuje szkodliwego działania. Chlor, dwutlenek chloru lub inne związki chloru w dawkach stosowanych do dezynfekcji nie są szkodliwe dla zdrowia.

Uczulenie na chlor

U niektórych osób bezpośredni kontakt z substancjami chemicznymi lub drażniącymi może przyczynić się do wystąpienia niepożądanej reakcji. Chlor to substancja używana na basenach do dezynfekcji wody, która pomaga w pozbyciu się bakterii, wirusów i grzybów. Kontakt skóry z wodą chlorowaną może doprowadzić do rozwoju alergii na chlor. Wówczas skóra staje się zaczerwieniona, może wystąpić wysypka, świąd, uczucie pieczenia, łuszczenie. Z kolei kontakt ze śluzówką może doprowadzić do łzawienia oczu, kaszlu, kataru, świądu i pieczenia. Niekiedy, po napiciu się chlorowanej wody, pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego – biegunki, wymioty, ból brzucha. Nie zapominajmy o zatruciu, które dotyczy wdychania chloru w postaci gazowej. Do objawów zatrucia zaliczymy: kaszel, trudności w oddychaniu i duszności czego konsekwencją może być obrzęk płuc.

Jak leczyć uczulenie na chlor?

Uczulenie na chlor nie jest alergią, a tym samym nie ma możliwości stosowania immunoterapii, czyli odczulania polegającego na przyzwyczajaniu organizmu do coraz to większych dawek danej substancji. Leczenie należy rozpocząć po kontakcie z lekarzem. W przypadku pojawienia się zmian skórnych najlepiej zastosować leki przeciwhistaminowe, które łagodzą objawy, jednak nie zwalczają przyczyny. Leczenie uczulenia chlor w głównej mierze opiera się na profilaktyce i unikaniu kontaktu z chlorowaną wodą na basenie. W zamian można skorzystać z basenu z wodą ozonowaną.