Transaminazy – badanie – jakie są wskazania?

Czym są transaminazy?

Pod pojęciem transaminaz kryją się dwa enzymy wątrobowe: aminotransferaza asparaginianowa oraz aminotransferaza alaninowa. Enzymy te często określane są również jako: aminotransferazy. Występują one w wątrobie, mięśniu sercowym, a także w mięśniach szkieletowych. W przypadku uszkodzenia komórek wątroby, bądź komórek mięśni, enzymy te przedostają się do surowicy. Dzięki temu możliwe jest oznaczenie ich stężenia z próbki krwi. Do uszkodzenia komórek wątrobowych oraz mięśniowych może dojść w wyniku niedotlenienia, działania toksyn.

Wartości prawidłowe dla transaminaz to:

• transaminaza asparaginianowa – AspAT<40IU/l;
• aminotransferaza alaninowa – AlAT < 40IU/l.

Aminotransferaza alaninowa

Aminotransferaza alaninowa oznaczana jest skrótem AlAT. Głównym miejscem występowania tego enzymu jest wątroba. Wzrost aktywności tego enzymu ma miejsce w przebiegu ostrego uszkodzenia miąższu wątroby. Może dochodzić do niego w wyniku zapalenia wątroby na tle wirusowym, toksycznym, bądź polekowym (np. po przedawkowaniu paracetamolu). W takim przypadku aktywność aminotransferazy alaninowej może przekraczać normę od 10 do nawet 100 razy.

Gdy wzrost AlAT przekracza normę około 2–10 razy, może mieć to związek z przewlekłymi zapaleniami wątroby, marskością, poalkoholowym zapaleniem wątroby, a także nowotworem wątroby.

Wzrost aktywności AlAT w granicach około 2 razy powyżej normy może być związany ze stłuszczeniem wątroby, bądź zapaleniem wątroby typu C.

Aminotransferaza asparaginianowa

Aminotransferaza asparaginianowa oznaczana jest skrótem AspAT. Jest enzymem o mniejszej swoistości niż AlAT, bowiem występuje w komórkach takich narządów jak: wątroba, mięsień sercowy, mięśnie szkieletowe, a także nerki oraz mózgu.

Aktywność tego enzymu znacznie wzrasta w przebiegu ostrego zapalenia wątroby na tle toksycznym. Wysokie wartości mogą również występować u pacjentów z zawałem mięśnia sercowego. Do wzrostu AspAT dochodzi także w przebiegu:

• marskości wątroby,
• nowotworów wątroby,
• zapalenia wątroby na tle wirusowym, bądź autoimmunologicznym,
• cholestazy zewnątrzwątrobowej.

Dodatkowo wzrost aktywności aminotransferazy asparaginianowej może być spowodowany zapaleniem trzustki, niewydolnością serca (dochodzi wówczas do niedotlenienia komórek wątrobowych i ich obumarcia).

Kiedy lekarz zleca oznaczenie transaminaz?

Oznaczenie aktywności tych enzymów zlecane jest przez lekarza zwykle razem. Znaczenie w diagnostyce procesu chorobowego ma określenie stosunku aktywności AspAT/AlAT. Wartość ta określana jest mianem wskaźnika de Ritisa.

Lekarz zleca oznaczenie aminotransferaz w przypadku podejrzenia choroby wątroby. Objawy, które mogą występować wówczas u pacjenta to m.in.: ból w prawym podżebrzu, żółtaczka, świąd skóry, nudności, wymioty, wzdęcia, ogólne złe samopoczucie, zaburzenia krzepnięcia krwi. U kobiet zaburzenia miesiączkowania. U mężczyzn mogą wystąpić takie zaburzenia jak utrata libido, powiększenie gruczołów piersiowych.

Oznaczenie aktywności aminotransferaz wykonuje się z próbki krwi. Pacjent na pobranie krwi powinien zgłosić się na czczo.

Wskaźnik de Ritisa

Określenie wartości współczynnika ma znaczenie, tylko wówczas, gdy aktywności aminotransferaz przekraczają granicę normy <5 krotnie. Określa on stosunek aktywności aminotransferazy asparaginianowej do aminotransferazy alaninowej – AspAT/AlAT.

Wskaźnik de Ritisa <1 może oznaczać:

• ostre wirusowe zapalenie wątroby;
• przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby;
• autoimmunologiczne zapalenie wątroby;
• niealkoholowe stłuszczenie wątroby;
• hemochromatozę;
• uszkodzenie hepatocytów przez toksyny.

Wskaźnik de Ritisa >1 może oznaczać:

• marskość wątroby;
• stłuszczenie wątroby;
• choroby wątroby, które spowodowane są przez nadmierne spożywanie alkoholu.

Z taką wartością wskaźnika de Ritisa możemy mieć do czynienia u pacjentów z zawałem mięśnia sercowego.