Grasiczak – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest grasiczak?

Grasica to gruczoł wydzielania wewnętrznego, który znajduje się w śródpiersiu przednim, tuż za mostkiem. Jest niezbędny dla naszego układu odpornościowego organizmu. W grasicy różnicują się białe krwinki odpowiedzialne za odporność, czyli limfocyty T. Jest ona zbudowana z nabłonka i utkania limfatycznego.

Grasiczak to stosunkowo rzadki nowotwór. Stanowi on 0,2–1,5% wszystkich nowotworów złośliwych. Jest natomiast najczęstszym nowotworem złośliwym grasicy. Grasiczak stanowi około połowy nowotworów śródpiersia przedniego. Główna grupa wiekowa, której dotyczy ta jednostka chorobowa, to pacjenci w wieku pomiędzy 40 a 60 rokiem życia. Nawet połowa przypadków grasiczaka jest rozpoznawana przypadkowo – podczas wykonywania np. zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej.

W grasiczakach (łac. thymomae) element nowotworowy wywodzi się z tkanki nabłonkowej grasicy i może zawierać dodatkowo prawidłowe elementy limfatyczne. Rozrosty limfoidalne (dotyczące limfocytów), w odróżnieniu od nowotworów pochodzących z nabłonka (grasiczak), określa się jako chłoniaki grasicy. Częściej występują postacie łagodne niż złośliwe. Obecnie stosowany jest termin grasiczak inwazyjny zamiast grasiczak złośliwy.

To też może Cię zainteresować: Guzek na szyi – co może oznaczać?

Podział i klasyfikacja grasiczaków

Na podstawie kryteriów cytologicznych i biologicznych możemy wyróżnić kilka podtypów grasiczaków. Powszechnie stosuje się następujący podział:

• grasiczak łagodny – bez cech złośliwości;
• grasiczak złośliwy (inwazyjny) – ma zdolność głównie do naciekania miejscowego i dawania ewentualnych wszczepów do tkanek sąsiadujących; ma to wpływ na leczenie (można stosować leczenie chirurgiczne).

Łagodne guzy grasicy są często otorbione, jednak niektóre z nich dają nawroty i mogą wykazywać cechy histologiczne i cytologiczne typowe dla złośliwych grasiczaków.

Podział histologiczny ma znaczenie prognostyczne, ale stopień zaawansowania jest głównym czynnikiem rokowniczym. Natomiast w przypadku raka grasicy większe znaczenie ma utkanie histologiczne.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w 1999 roku wprowadziła obecnie obowiązującą klasyfikację patologiczną grasiczaków. Zostały one podzielone na dwie grupy na podstawie zmienionych nowotworowo komórek nabłonka i ich jąder oraz zależnie od ich wyglądu:

• typ A;
• typ B.

Typ B grasiczaka podzielono na trzy podtypy – B1, B2, B3 – na podstawie atypii jąder komórek nowotworowych oraz zawartości elementu nabłonkowego. Wyróżniono także typ AB, w którym łączą się cechy obu typów, oraz typ C, do którego należą raki grasicy. Najlepsze rokowanie jest u pacjentów z typem A, AB, B1, natomiast najgorsze – u chorych z typem C.

Ocena zaawansowania guzów grasicy jest oparta przede wszystkim na ocenie chirurgicznej. Pomimo bardzo dobrych badań obrazowych, jak tomografia komputerowa, gdzie można stwierdzić część cech guza, największe znaczenie ma ocena śródoperacyjna oraz badanie mikroskopowe pobranego (wyciętego) materiału tkankowego.

Zwykle używa się klasyfikacji z 1981 roku, wprowadzonej przez Masaokę. Na podstawie obecności nacieku, wszczepów do okolicznych tkanek, zajętych węzłów chłonnych i przerzutów odległych ocenia się następujące stopnie zaawansowania klinicznego:

• stopień I: guz całkowicie otorebkowany i/lub bez cech naciekania torebki;
• stopień II: guz z naciekaniem otaczającej tkanki tłuszczowej lub opłucnej i/lub naciekający torebkę;
• stopień III: guz z naciekaniem sąsiednich narządów (osierdzie, duże naczynia, płuco);
• stopień IV A: guz z obecnością przerzutów w opłucnej i/lub osierdziu;
• stopień IV B: guz z obecnością przerzutów odległych, drogą naczyń krwionośnych lub chłonnych.

Podział określa podtypy guza od najlepiej do najgorzej rokującego.

Przeczytaj też: Jak leczyć ból nowotworowy?

Różnicowanie i objawy guzów grasicy

W rozpoznawaniu grasiczaka uwzględniamy różnicowanie z innymi jednostkami chorobowymi, takimi jak:

• nienabłonkowe guzy grasicy (guzy neuroendokrynne, guzy zarodkowe, chłoniaki, nowotwory pochodzenia nabłonkowego);
• guzy nienowotworowe (przerost grasicy);
• torbiele grasicy, przerzuty czy rak płuc.

Około 40% grasiczaków nie daje żadnych objawów. Wykrywane są w wyniku wykonywanych z innych przyczyn badań obrazowych klatki piersiowej. Objawy miejscowe występują w około 30–40%.

Objawy guza grasicy są niecharakterystyczne i obejmują:

• kaszel;
• duszność;
• ból w klatce piersiowej;
• objawy zwężenia dróg oddechowych;
• obrzęk twarzy i szyi;
• towarzyszące choroby układowe, tzw. zespoły paraneoplastyczne – miastenia rzekomoporaźna, zapalenie wielomięśniowe, toczeń układowy, reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie tarczycy i inne;
• autoimmunologiczna anemia aplastyczna;
• hipogammaglobulinemia (zmniejszone stężenie przeciwciał).

Zespół paraneoplastyczny (zespół paranowotworowy) to dolegliwości lub zespół objawów, których występowanie może świadczyć o towarzyszącym procesie nowotworowym. Często mogą być najwcześniejszym objawem ukrytego nowotworu.

Najczęstszym zespołem paranowotworowym jest miastenia rzekomoporaźna. Występuje u około 10–15% pacjentów z grasiczakiem. Inne zespoły paraneoplastyczne to: niedokrwistość aplastyczna oraz hipogammaglobulinemia, występujące u około 2–5% pacjentów.

Przerzuty występują rzadziej niż w innych nowotworach. Jeśli już są, to najczęściej możemy je znaleźć w osierdziu, opłucnej oraz w miąższu płuca.

Czytaj również: Zwłóknienie płuc – rodzaje, przyczyny, objawy, badania, leczenie, rokowania

Leczenie grasiczaka

Najbardziej skutecznym sposobem terapii grasiczaka jest leczenie chirurgiczne, do którego należy dążyć na każdym etapie leczenia. Celem terapii powinno być usunięcie w miarę możliwości całego guza lub ewentualnie zmniejszenie jego masy. Jednak gdy zabieg jest nieradykalny, należy zastosować uzupełnienie terapii w postaci radioterapii .

Jeśli osoba nie została zakwalifikowana do operacji z przyczyn ogólnych, należy rozważyć radykalną radioterapię. W zależności od stopnia zaawansowania klinicznego stosujemy leczenie skojarzone z udziałem wszystkich podstawowych metod leczenia przeciwnowotworowego:

• chirurgia;
• chemioterapia;
• radioterapia.

Dla zmian ograniczonych do grasicy, a także struktur śródpiersia (czyli stopnie I, II i III) terapią z wyboru jest leczenie chirurgiczne, zawsze dążące do całkowitej resekcji. W przypadku typu C, znanego również jako rak grasicy, wycięcia podejmuje się jedynie wtedy, gdy jest możliwość doszczętnego usunięcia guza.

Na leczeniu chirurgicznym, przy całkowitej resekcji guza, możemy poprzestać w przypadku grasiczaka otorebkowanego bez nacieku (stopień I). W przypadku nacieku (stopień II) należy zastosować radioterapię uzupełniającą we wszystkich podtypach.

Stopień III oraz IV A – po leczeniu chirurgicznym doszczętnym lub tylko zmniejszającym masę guza należy zastosować radioterapię uzupełniającą oraz leczenie chemioterapią. Jest ono uzasadnione w przypadku występowania przerzutów u około 30% osób ze stopniem III i niemal wszystkich ze stopniem IV. U pacjentów zakwalifikowanych na stopień IV B stosuje się jedynie leczenie paliatywne, radio- lub chemioterapię.

Czytaj również: Torbiel jądra – przyczyny, objawy, leczenie. Czy torbiel jądra jest groźna?