Tryptaza – badanie, wyniki, norma, cena

Tryptaza – co to jest, funkcje, rola w organizmie

Tryptaza to enzym z rodzaju proteinaz, który skumulowany jest w ziarnistościach komórek tucznych (mastocytów). Komórki tuczne powstają w szpiku kostnym, po czym wraz z krwią docierają do tkanek obwodowych, głównie błony śluzowej jelit, płuc i skóry. Aktywacja mastocytów odbywa się na drodze działania wielu różnorodnych czynników:

• swoistej aktywacji IgE-zależnej,
• pod wpływem bodźców fizycznych (wysoka temperatura, światło, wibracje),
• pod wpływem leków (zwłaszcza znieczulających),
• pod wpływem jadu owadów czy węży.

Dochodzi wówczas do uwalniania tryptazy z ziarnistości mastocytów. Poza tryptazą uwalniana jest także histamina, cytokiny oraz inne enzymy proteolityczne. Tryptaza wraz z innymi uwalnianymi mediatorami odpowiada za rozwój reakcji alergicznej.

W związku z odpornością tryptazy na działanie inhibitorów proteaz oraz długi czas półtrwania, badanie osoczowego stężenia tryptazy jest dobrym wskaźnikiem aktywacji komórek tucznych.

Badanie tryptazy

Stężenie tryptazy we krwi (rzadziej w innym materiale pobranym od pacjenta) oznaczane jest przede wszystkim w podejrzeniu mastocytozy. Mastocytoza to rzadka choroba występująca w każdym wieku, choć najwięcej zachorowań stwierdzanych jest w dzieciństwie oraz w 3. i 4. dekadzie życia. Mastocytozy dzielą się na skórne i układowe. Objawy sugerujące mastocytozę oraz wymagające oznaczenia poziomu tryptazy to:

• zmiany skórne o charakterze plamisto-grudkowym,
• świąd skóry,
• spadek ciśnienia krwi,
• uderzenia gorąca,
• bóle głowy i brzucha,
• biegunki.

Jakie są wskazania do oznaczania poziomu tryptazy?

Badanie tryptazy wykonywane jest także:

• w diagnostyce reakcji alergicznych typu natychmiastowego,
• w diagnostyce wstrząsu anafilaktycznego,
• przed podjęciem decyzji o wprowadzeniu immunoterapii na jad owadów,
• przy wystąpieniu ciężkich reakcji alergicznych.

Jak wygląda badanie tryptazy?

Najczęściej zlecane jest oznaczanie poziomu tryptazy w surowicy, rzadziej w popłuczynach oskrzelowo-pęcherzykowych lub popłuczynach nosowych (po prowokacji ze swoistym alergenem). W przypadku oznaczania poziomu bazowego tryptazy nie jest wymagane żadne przygotowanie. Próbka krwi może być pobrana o dowolnej porze dnia. Nieco inaczej wygląda badanie tryptazy w przebiegu wystąpienia aktywacji komórek tucznych (np. podczas wstrząsu anafilaktycznego). Wymagane jest wówczas trzykrotne oznaczenie poziomu tryptazy:

• bezpośrednio po wystąpieniu objawów lub po rozpoczęciu leczenia,
• 1–2 godziny po wystąpieniu objawów,
• po upływie 6–24 godzin.

Metodą referencyjną jest test ImmunoCAP. Czas oczekiwania na wynik badania tryptazy to kilkanaście dni, a cena badania wynosi około 150 zł.

Norma tryptazy i interpretacja wyniku badania

Prawidłowy poziom tryptazy we krwi nie powinien przekraczać 10 ng/ml. W przebiegu reakcji alergicznych czy anafilaktycznych poziom tryptazy w surowicy wzrasta, osiągając maksimum stężenia po 60–90 minutach. Normalizacja poziomu tryptazy powinna nastąpić około 24 godziny po ustąpieniu objawów klinicznych.

Jednym z kryteriów diagnostycznych mastocytozy jest podwyższony poziom tryptazy. Wtedy poziom tryptazy mastocytowej przekracza 20 ng/ml. Poza mastocytozą wysoki poziom tryptazy stwierdzany jest w przebiegu reakcji anafilaktycznych, reakcji alergicznych typu natychmiastowego. Ponadto poziom tryptazy w surowicy krwi może ulec podwyższeniu w przebiegu procesu zapalnego w blaszce miażdżycowej, co może czynić z tryptazy marker stabilności choroby wieńcowej.

Podwyższona tryptaza u dzieci towarzyszy mastocytozie skórnej, alergiom o znacznym nasileniu oraz reakcji anafilaktycznej po ukąszeniu owadów.

Czytaj również: Kreatynina – badanie, normy, interpretacja wyniku