TSH 3. generacji – normy, niski i za wysoki wynik w badaniach – co to znaczy?

TSH a badania na tarczycę

TSH to hormon tyreotropowy, czyli hormon regulujący czynności wydzielnicze tarczycy. Hormon ten wydzielany jest przez przysadkę mózgową, a jego synteza regulowana jest na zasadzie sprzężenia zwrotnego przez poziom hormonów tarczycy. Fizjologiczne mechanizmy regulacyjne odpowiadają za powstanie tzw. osi tarczyca–przysadka.

Pod wpływem wydzielanego TSH tarczyca syntetyzuje hormony tarczycy: trójjodotyroninę T3 i tyroksynę T4. Podwyższone poziomy tych hormonów tarczycy hamują zwrotnie wydzielanie TSH przez przysadkę. Taka zależność umożliwia diagnozowanie zaburzeń pracy tarczycy – zarówno niedoczynność tarczycy, jak i nadczynność tarczycy dają charakterystyczne zmiany w poziomie T3, T4 i TSH.

Zobacz też: Niskie ciśnienie krwi – przyczyny, objawy, leczenie

TSH 3. generacji – co to znaczy?

Oznaczanie poziomu TSH to jedno z najczęściej wykonywanych oznaczeń hormonalnych. Obecnie zalecane jest badanie TSH metodą ultraczułą, czyli tzw. TSH 3. generacji. Takie oznaczenie umożliwia zbadanie poziomu TSH z dokładnością do 0,02 mIU/ml. Dzięki temu rozwiązany zostaje problem różnicowania choroby Gravesa-Basedowa, charakteryzującej się bardzo niskimi stężeniami TSH (poniżej 0,01 mIU/ml) od niskich stężeń TSH generowanych przyczynami pozatarczycowymi.

Ponadto takie czułe testy TSH 3. generacji eliminują wyniki fałszywie zawyżone reakcjami przeciwciał stosowanych podczas wykonywania oznaczenia z innymi hormonami, takimi jak FSH, LH czy beta-hCG.

Przeczytaj: Podwyższone PDW – co oznacza?

TSH 3. generacji – kiedy badać?

Wskazaniem do oznaczania TSH jest przede wszystkim diagnozowanie chorób tarczycy. Takie badania mogą być wykonywane w ramach profilaktyki u pacjentów bez objawów chorej tarczycy, np. w ramach badań okresowych, czy u kobiet w ciąży. Badanie hormonu tyreotropowego wykonywane jest także u osób, u których występują objawy niedoczynności lub nadczynności tarczycy.

Objawy niedoczynności tarczycy to przede wszystkim wzrost masy ciała, spowolniona akcja serca, senność i zmęczenie, zła tolerancja niskich temperatur czy sucha skóra. Z kolei na nadczynność tarczycy wskazywać może utrata masy ciała, przyspieszone tętno, bezsenność, nerwowość oraz nadmierna potliwość ciała.

Badanie TSH 3. generacji wykonywane jest także w celu monitorowania leczenia chorób tarczycy.

Jak wygląda badane TSH 3. generacji?

TSH 3. generacji to badanie wykonywane z próbki krwi żylnej pobranej na czczo. Nie ma potrzeby przygotowania się do badania TSH, poza spożyciem ostatniego posiłku na 12 godzin przed badaniem. Jednocześnie zalecane jest oznaczenie poziomu hormonów tarczycy – T3 i T4, gdyż tylko wykonanie pełnego profilu tarczycowego umożliwia ocenę funkcji tarczycy.

Czas oczekiwania na badanie TSH i hormony tarczycy to 1 dzień. Cena TSH 3. generacji to około 18–20 zł.

TSH 3. generacja – norma i wyniki

Bez względu na to, czy oznaczamy TSH tradycyjną metodą, czy oznaczane jest TSH 3. generacji, normy są jednakowe. Ogólnie przyjęta dla TSH 3 norma to 0,4–4 mIU/l. Każde laboratorium może ustalić natomiast własne wartości prawidłowe, nieznacznie różniące się między sobą.

Interpretacja wyniku TSH zawsze powinna obejmować także wyniki T3 i T4. Jeśli w badaniu TSH 3. generacji norma jest podwyższona, a poziom T3 i T4 jest obniżony, wtedy można podejrzewać niedoczynność tarczycy. Jeśli natomiast obniżonemu poziomowi TSH towarzyszy podwyższony poziom hormonów tarczycy – wtedy możliwym rozpoznaniem jest nadczynność tarczycy.

Nieprawidłowe wyniki badania TSH 3. generacji mogą być także wywołane przez przyczyny pozatarczycowe. W przypadku nieprawidłowego, kiedy TSH 3. generacji jest za wysokie lub za niskie, konieczna jest dalsza diagnostyka, np. USG tarczycy i oznaczanie poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych.

Bibliografia:

• Scott M., Gronowski A., Eby C., Tietz – Medycyna laboratoryjna w praktyce. MedPharm Polska, Wrocław 2014.
• Dembińska-Kieć A., Naskalski J., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2005.
• Gietka-Czernel M., Jastrzębska H., Norma TSH – czy należy ją zmienić?, Endokrynologia Polska 2007, 58, 5: 454–460.