HPV DNA – test na obecność wirusa brodawczaka ludzkiego

Co to jest HPV – wirus brodawczaka ludzkiego?

Wirus HPV jest powszechnie obecny w światowej populacji, zwłaszcza wśród ludzi młodych. Wg szacunków Światowej Organizacji Zdrowia, ok. 80 proc.ludzi w grupie wiekowej 19–45 lat miało kontakt z tym wirusem. Najbardziej poważnym skutkiem infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego jest nowotwór.

Niemal 100 proc. przypadków raka szyjki macicy inicjowanych jest wcześniejszą infekcją wirusem HPV. Mimo, iż o wirusie brodawczaka mówi się najczęściej w kontekście nowotworu u kobiet, także mężczyźni są zagrożeni. Nie są oni jedynie wektorami wirusa – u podłoża 90 proc. diagnoz raka odbytu i 40 proc. nowotworów prącia leży przetrwała infekcja wirusem HPV.

Jak można się zakazić wirusem HPV? Wirus ten przenosi się drogą kontaktów płciowych lub przez używanie wspólnych przedmiotów higieny osobistej. Możliwa jest transmisja wirusa z matki na dziecko podczas porodu. Spośród 200 serotypów HPV, te o charakterze nieonkogennym (6, 11, 13, 30, 40, 42, 43 i 44) powodują powstanie kłykcin kończystych. Te zmiany skórne, zlokalizowane na wargach sromowych i szyjce macicy u kobiet lub na prąciu, mosznie i odbycie u mężczyzn, przyjmują charakter pojedynczych lub zlanych form kalafiorowatych. Cześć ustępuje samoistnie, pozostałe należy jak najszybciej usunąć, gdyż są one źródłem zakażania kolejnych partnerów seksualnych.

Zobacz też: Po co się robi wymaz z odbytu?

HPV a rak – kto jest narażony na nowotwór?

Znacznie groźniejsze konsekwencje niesie ze sobą infekcja typami onkogennymi wirusa – 16, 18, 31, 33 i 45. Sam fakt zarażenia nie jest jednoznaczny z rozwojem nowotworu, zwiększa jednak ryzyko jego wystąpienia. Kluczowe znaczenie dla zainicjowania procesu nowotworzenia ma obecność tzw. kofaktorów, czyli czynników towarzyszących. Najistotniejsze z nich to:

• palenie tytoniu;
• wczesny okres inicjacji seksualnej;
• częsta zmiana partnerów;
• nie stosowanie prezerwatyw;
• stany osłabienia odporności;
• doustna antykoncepcja hormonalna;
• współistnienie infekcji intymnych: HIV, Chlamydia trachomatis i opryszczki.

Test DNA HPV – wskazania

Co roku na raka szyjki macicy zapada ponad 3500 Polek. Niestety ponad połowa z nich umiera. Obecność wirusa HPV stwierdza się w 100 proc. przypadków inwazyjnego raka szyjki macicy, w 75 proc. zmian przednowotworowych oraz w 15 proc. prawidłowych wyników cytologii. Molekularna diagnostyka infekcji może być więc bardzo skutecznym narzędziem diagnostycznym w skriningu nowotworowym. Obecnie program profilaktyczny opiera się na skriningu cytologicznym, który wykrywa jedynie zaawansowane zmiany, możliwe do wykrycia kilka- kilkanaście lat po zakażeniu.

Kiedy wykonać test na HPV? Wskazania do badania DNA HPV są następujące:

• nawracające infekcje dróg rodnych (cewki moczowej, żołędzi lub napletka) oraz nawracające kłykciny kończyste;
• planowana ciąża;
• obecność nadżerek i brodawek w narządzie rodnym;
• kilkuletnie stosowanie antykoncepcji hormonalnej;
• niejednoznaczny wynik badania cytologicznego.

Test HPV DNA powinna wykonać corocznie każda osoba aktywna seksualnie. Warto pamiętać, że wykonanie testu ma sens u osób po 30 roku życia. U młodszych osób infekcje HPV mają najczęściej charakter przejściowy. Zakażenie zanika samoistnie, nie prowadząc do poważnych konsekwencji zdrowotnych, więc badanie jest nieswoiste.

Jak wygląda test HPV DNA?

Wiele pacjentek ma wątpliwości, jak wykonać test na HPV. Pierwszym etapem testu jest odpowiednie pobranie materiału do badań. Jak przygotować się do badania HPV DNA? Pacjentka nie powinna zgłaszać się podczas krwawienia miesięcznego, optymalna pora to co najmniej dwa dni po ustaniu krwawienia. Nie należy stosować irygacji ani stosować leków dopochwowych na dwie doby przed wykonaniem badania, a na 24 h przed nim należy powstrzymać się przed współżyciem.

Pobranie materiału do badania polega na wykonaniu wymazu z szyjki macicy jałową szczoteczką, którą należy umieścić w ujściu kanału szyjki macicy i pięciokrotnie obrócić wokół własnej osi. U mężczyzn materiał pobiera się z rowka zażołędnego. Pobrany materiał umieszcza się w płynnym podłożu i wypłukuje materiał komórkowy do pojemniczka. Badanie HPV DNA nie jest bolesne. Istotą testu DNA HPV jest łańcuchowa reakcji polimerazy PCR, która polega na powielaniu dużych ilości kopii DNA, co umożliwia detekcję nawet niewielkich ilości kwasu nukleinowego.

Dla testów HPV DNA możliwa jest identyfikacja kilkudziesięciu typów wirusa; testy DNA HPV powinny wykrywać jak najwięcej z 14 genotypów najwyższego ryzyka: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 58, 59, 66, 68. Niezbędna jest identyfikacja typów HPV 16 i 18.

Jak interpretować wyniki testu DNA HPV?

Czas oczekiwania na wynik badania HPV DNA to 7–10 dni roboczych.

Dodatni wynik testu HPV DNA, czyli stwierdzenie obecności kwasu nukleinowego wirusa brodawczaka w badanym materiale nie oznacza nieuchronnego zachorowania na raka szyjki macicy, a jedynie przynależność do grupy podwyższonego ryzyka. Stwierdzenie typu 16 i 18 HPV wymaga wykonania kolposkopii, bez względu na wynik badania cytologicznego. Gdy wynik testu wskazuje na obecność innych typów onkogennych, zlecane jest wykonanie cytologii i kolejnego testu HPV DNA po upływie roku, zaś negatywny wynik HPV DNA świadczy o znikomym ryzyku zachorowania na raka szyjki macicy w ciągu kilku najbliższych lat.

Ile kosztuje HPV test? Cena badania HPV DNA zależy od ilości oznaczanych genotypów: oznaczenie dwóch najbardziej onkogennych typów to koszt ok 140 zł, 12 typów – ok. 160 zł, zaś 35 typów – 350 zł.