Oznaczanie przeciwciał EBV IgG a mononukleoza

Wirus Epsteina-Barr a mononukleoza

Wirus Epsteina-Barr to szeroko rozpowszechniony w populacji czynnik etiologiczny mononukleozy zakaźnej (nazywanej także chorobą pocałunków).

W odpowiedzi na kontakt z wirusem EBV organizm syntetyzuje przeciwciała EBV, których oznaczanie jest podstawą testów serologicznych w kierunku infekcji EBV. Oznaczane przeciwciała to: VCA IgG, VCA IgM, EA IgG oraz EBNAs.

Kiedy oznaczać przeciwciała EBV? Najistotniejsze wskazania to:

• objawy mononukleozy występujące przy ujemnym teście przesiewowym, tj.: bóle głowy, bóle gardła, gorączka, powiększone węzły chłonne, przewlekłe zmęczenie, niekiedy także wysypka, ból brzucha czy powiększenie wątroby lub śledziony;
• objawy grypopodobne u kobiet w ciąży, mogące sugerować, że ich przyczyną jest mononukleoza zakaźna;
• podejrzewana mononukleoza u dzieci;
• różnicowanie z innymi infekcjami o podobnym przebiegu (CMV, toksoplazmoza).

Oznaczanie przeciwciał EBV

Podstawowe znaczenie w diagnostyce pierwotnej i wtórnej infekcji wirusem EBV mają badania serologiczne, czyli oznaczanie przeciwciał EBV.

Pierwsze w przebiegu infekcji pojawiają się przeciwciała IgM przeciwko antygenowi kapsydu wirusa Epsteina-Barr (EBV), czyli EBV VCA-IgM Ab. Osiągają najwyższy poziom w 2–3 tygodniu od zakażenia i utrzymują się przez 3–4 miesiące. Następnie pojawiają się EBV VCA- IgG Ab, które wykrywane są przez całe życie osoby zainfekowanej EBV. Najwyższy poziom przypada na okres 2–3 miesięcy od zakażenia.

Kolejne są przeciwciała IgG przeciwko białkom fazy wczesnej EA świadczące o replikacji wirusa między 3 tygodniem a 3–4 miesiącem od zakażenia. Potem EA IgG zanikają.

Z kolei przeciwciała EBN-1 wytwarzane są w późniejszym okresie infekcji i wykrywane są przez całe życie.

Zanikanie VCA IgM i pojawienie się EBNA-1 wskazuje na proces rekonwalescencji. Reaktywacja wirusa EBV może powodować ponowne pojawienie się EBV VCA-IgM Ab.

Mononukleoza zakaźna a test jakościowy EBV

Na początku infekcji wirusem EBV dochodzi do syntezy niespecyficznych przeciwciał heterofilnych. Pojawiają się one w pierwszym tygodniu zakażenia i mogą utrzymywać się do dwóch lat.

Te przeciwciała przeciwko EBV mogą reagować z szeregiem innych antygenów, stąd ich oznaczanie jest testem mało czułym i swoistym. Taki test jakościowy EBV polegający na aglutynacji końskich erytrocytów nie jest miarodajny, zwłaszcza u małych pacjentów (mononukleoza zakaźna), dlatego wskazane są swoiste testy serologiczne EBV.

Badanie przeciwciał EBV – na czym polega?

Oznaczanie przeciwciał EBV odbywa się najczęściej techniką immunoenzymatyczną. Antygen wirusowy związany jest z płytką testową, do niego przyłączane są przeciwciała EBV zawarte w badanym materiale. Ten powstały kompleks antygen-przeciwciało wykrywany jest po dodaniu enzymu katalizującego reakcję barwną. Intensywność zabarwienia skorelowana jest z ilością przeciwciał.

• EBV VCA- IgM Ab – przeciwciała te wskazują na ostre lub świeżo przebyte zakażenie; badanie to umożliwia różnicowanie infekcji pierwotnej od reaktywacji wirusa (co ma znaczenie u dorosłych z zaburzeniami odporności), wynik dodatni EBV VCA-IgM świadczy o zakażeniu pierwotnym, wynik ujemny – o reaktywacji wirusa.
• EBV VCA-IgG Ab – ujemny wynik skorelowany z ujemnymi przeciwciałami IgM wyklucza zakażenie.
• Przeciwciała EA i EBNA jako pojedyncze testy nie są oznaczane rutynowo; wchodzą natomiast w skład profilu EBV: EBV IgM, EBV IgG, EA, EBNA i awidności EBV.
• Awidność EBV VCA-IgG Ab – służy ustaleniu fazy zakażenia na podstawie oznaczenia siły wiązania przeciwciał z antygenami EBV; w początkowej fazie infekcji wiązanie przeciwciała z antygenem jest słabe, potem zyskuje na sile, co można zbadać przez dodanie mocznika w przebiegu testu; mała awidność przeciwciał EBV VCA IgG świadczy o świeżym zakażeniu, duża – o zakażeniu odległym lub długotrwałej ekspozycji na antygen.

Przeciwciała EBV – interpretacja testów serologicznych

Interpretacja testów serologicznych zależna jest od okresu infekcji, w którym badania są wykonane.

Wzrost miana EBV VCA IgG i IgM, EA IgG oraz niska awidność VCA IgG z brakiem obecności EBNA wskazuje na zakażenie pierwotne.

Brak przeciwciał heterofilnych, VCA IgM oraz EA IgG z wysokim mianem VCA IgG i ich wysoką awidnością wskazuje na przebytą w przeszłości infekcję.

Na reaktywację wirusa EBV wskazuje obecność wszystkich wymienionych przeciwciał i wysoka awidność.

Badanie przeciwciał EBV – jak się przygotować? Ile kosztuje?

Badanie serologiczne przeciwciał EBV wykonywane jest z krwi pochodzącej z żyły łokciowej (badanie krwi). Nie jest wymagane żadne przygotowanie do oznaczania przeciwciał EBV, pacjent nie musi być na czczo. Cena oznaczania EBV VCA IgG lub IgM to około 30 zł, podobna jest cena badania EBV EBNA oraz EBV EA. Koszt pełnego zestawu badań wynosi około 70–80 zł.