Badanie krwi na czczo – przed którymi nie wolność jeść i ile godzin?

Ile godzin przed badaniem krwi nie można jeść, pić?

Większość badań krwi powinna być wykonana na czczo, czyli po dłuższej przerwie w przyjmowaniu posiłków. Ile nie jeść przed badaniem krwi? Oznacza to, że przed badaniem krwi należy zachować post przez 10–12 godzin. Dotyczy to zakazu spożywania posiłków, niewskazana jest ponadto kawa i słodzona herbata. ile godzin przed badaniem krwi nie można pić alkoholu? Przed badaniem bezwzględnie zakazany alkohol i papierosy. Najlepiej ograniczyć jego spożycie do całego dnia poprzedzającego diagnostykę.

Dopuszczalne jest jedynie wypicie niewielkich ilości wody lub gorzkiej herbaty; jest to szczególnie zalecane latem, gdyż nawet minimalne odwodnienie spowodowane upałem może utrudnić wkłucie się do żyły. Przed pobraniem krwi nie należy ponadto żuć gumy ani spożywać cukierków odświeżających. Przeciwwskazane może być też stosowanie płynów do płukania ust. Część z nich zawiera alkohol.

Czytaj również: Niska hemoglobina – przyczyny

Oddanie krwi na czczo – jak się przygotować?

Poza ograniczeniem spożywania posiłków i przyjmowania większości płynów, istnieją także inne zalecenia przed pobraniem krwi. Mowa o:

• stosowaniu lekkostrawnej diety w dniu poprzedzającym badanie;
• unikaniu intensywnej aktywności fizycznej;
• powstrzymaniu się od zażycia ziół, suplementów diety czy leków po pobraniu krwi (o ile jest to możliwe i nie ma przeciwwskazań lekarskich to przesunięcia zażycia leku na trochę późniejszą godzinę).

Pobranie krwi na czczo jest możliwe we wszystkich laboratoriach już od wczesnych godzin porannych.

Przeczytaj też: Co oznacza wysoki poziom hemoglobiny?

Dlaczego bycie na czczo przed badaniem krwi jest tak ważne?

Spożycie posiłku przed badaniem krwi może wpływać na wyniki badań, stanowiąc źródło wyników fałszywie dodatnich lub fałszywie ujemnych. Najbardziej oczywisty jest wpływ posiłku na wyniki pomiaru stężenia glukozy, trójglicerydów lub aminokwasów. Są to podstawowe makroskładniki diety, które zostają przyswojone z posiłku i przedostają się do krwi. Prowadzi to do zawyżenia wyników badań. Kolejny mechanizm zmian w wynikach badań krwi wynika z jelitowego lub wątrobowego metabolizmu wchłoniętych z przewodu pokarmowego składników, co ingeruje w oznaczanie poziomu amoniaku czy mocznika.

Niekiedy wpływ przyjęcia posiłku przed badaniem krwi nie wynika z bezpośredniej ingerencji w poziom oznaczanych parametrów, a związany jest z niepożądaną interferencją w przebieg metody analitycznej. Przykładem może być wpływ poposiłkowej lipemii (wysokiego poziomu trójglicerydów we krwi) na oznaczanie poziomu leukocytów czy hemoglobiny w próbce krwi. Podobne zależności dotyczą wyników morfologii na czczo względem wyników po spożyciu posiłku.

Przeczytaj też: Grupa krwi – od czego zależy, jakie są grupy krwi i jak się je oznacza?

Morfologia na czczo

Brak jest ścisłego wymogu dotyczącego wykonywania morfologii krwi na czczo, jednak każde laboratorium zaleca takie rozwiązanie. Oczywiście od tej reguły można odstąpić w przypadku np. małych dzieci, które muszą rano spożyć posiłek, a także w przypadku badań wykonywanych w trybie pilnym. W każdej innej sytuacji warto pojawić się na badania morfologii krwi na czczo. Spożycie posiłku może bowiem zwiększać poziom leukocytów we krwi (leukocytoza), a poposiłkowa obecność trójglicerydów w próbce krwi może powodować hemolizę erytrocytów. Wówczas w badaniu krwi uzyskamy fałszywie zaniżony wynik liczby krwinek czerwonych RBC, a w biochemii krwi – zawyżony wynik potasu czy dehydrogenazy mleczanowej.

Jakie badania muszą być wykonane na czczo?

Istnieją takie badania krwi, które bezwzględnie muszą być wykonane na czczo. W przypadku wielu innych bycie na czczo nie jest wymagane, ale jest zalecane. Jeśli wyniki tych badań przyjmą wartości ujemne lub wynik jest niezgodny z objawami klinicznymi, wówczas wymagane jest powtórzenie badania na czczo.

Badania krwi na czczo, które wymagają co najmniej 10-godzinnej przerwy od spożywania posiłków to:

• oznaczanie poziomu glukozy na czczo (Glu) – poziom cukru we krwi podnosi się bardzo szybko po posiłku,
• doustny test tolerancji glukozy (obciążenia glukozą), czyli krzywa cukrowa (OGTT),
• poziom żelaza (Fe),
• lipidogram (poziom trójglicerydów, cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i cholesterolu HDL),
• prolaktyna (PRL),
• białko,
• badanie całkowitej zdolności wiązania żelaza (TIBC),
• aminotransferaza alaninowa (AlAt) i aminotransferaza asparaginianowa (AspAt),
• potas (K),
• witamina B₁₂,
• czas krzepnięcia INR,
• mocznik, kreatynina, kwas moczowy.

Przed którymi badaniami krwi nie trzeba być na czczo?

Badania laboratoryjne, które nie muszą być bezwzględnie wykonywane na czczo to m. in.: CRP czyli białko C – reaktywne, grupa krwi, immunoglobuliny, hemoglobina glikowana (HbA1c), hormony tarczycy – tyroksyna T₄, trójjodotyronina T₃, hormon tyreotropowy TSH. Inne badania kiedy nie jest jest niezbędne oddawanie krwi na czczo to: ASO czyli antystreptolizyna, a także antygeny HBs, HCV czy HIV.

Nie trzeba być na czczo przed badaniem krwi na Helicobacter pylori. Nie jest konieczne bycie na czczo do badania krwi na boreliozę, ponieważ posiłek nie ma wpływu na obecność swoistych przeciwciał.