Amylaza we krwi – co oznacza wysoka i niska w morfologii?

Amylaza – ślinowa, w moczu, surowicy i we krwi

Amylaza (amylase enzyme) to enzym syntetyzowany przede wszystkim przez trzustkę, ale także przez jajniki, jądra, gruczoł mleczny czy ślinianki. Jej rola w organizmie to trawienie cukrów złożonych do cukrów prostych.

Enzym ten zostaje wydalany przez przewód pokarmowy oraz moczowy. Amylaza w surowicy jest głównie pochodzenia trzustkowego, zatem jej stężenie zależy bezpośrednio od funkcji trzustki, ale także nerek, które oczyszczają krew z enzymu.

Największe znaczenie diagnostyczne ma amylaza podwyższona, choć wynik badania poniżej normy także dostarcza cennych informacji o stanie zdrowia. Najczęściej oznaczane jest jej stężenie we krwi, rzadziej bada się amylazę w moczu czy ślinie.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Amylaza trzustkowa we krwi – kiedy badać?

Badanie amylazy wykonywane jest najczęściej w przypadku podejrzenia chorób trzustki. Niepokojące objawy, które powinny skłonić do oznaczenia amylazy w moczu lub we krwi to: gorączka, silny ból brzucha oraz wymioty i biegunka.

Takie symptomy mogą wskazywać na ostre zapalenie trzustki. Z kolei utrzymujące się przez dłuższy czas umiarkowane bóle brzucha z towarzyszącymi biegunkami tłuszczowymi i utratą masy ciała mogą sugerować przewlekłe zapalenie trzustki.

Inne wskazania do oznaczenia poziomu amylazy we krwi to: podejrzenie perforacji wrzodu żołądka lub dwunastnicy, niedrożność jelit (bóle brzucha, nudności i wymioty, silne wzdęcia), niedokrwienie jelit (silny ból brzucha, stolce z domieszką krwi), podejrzenie zapalenia lub nowotworu ślinianek (obrzęk policzka lub małżowiny usznej, trudności z połykaniem i towarzyszący ból suchość w jamie ustnej).

Czytaj również: Ból trzustki – gdzie boli trzustka?

Amylaza trzustkowa – badanie, norma, jak się przygotować

Amylaza we krwi oznaczana jest z próbki pobranej z żyły łokciowej. Wymagane jest, aby pacjent przybył na badanie na czczo. Gdy enzym ten oznacza się w moczu, wymagane jest przeprowadzenie jego dobowej zbiórki.

Norma amylazy wynosi 25–125 IU/ l, zaś u osób w podeszłym wieku, powyżej 70 r. ż., prawidłowa wartość w wynikach badań to 20–160 IU/ l. Aby wynik był wiarygodny, należy oznaczyć amylazę jak najszybciej po pojawieniu się charakterystycznych objawów, gdyż enzym ten osiąga maksimum stężenia we krwi w ciągu 6–12 godzin. Kiedy upłynie więcej czasu, dobrze jest oznaczyć także amylazę w moczu, gdyż jej podwyższone stężenie utrzymuje się w nim dłużej niż we krwi.

Czytaj również: Torbiel jądra – przyczyny, objawy, leczenie. Czy torbiel jądra jest groźna?

Podwyższona amylaza trzustkowa – co to znaczy?

Znacznie podwyższona amylaza, przyjmująca wartości 575–1150 U/l, towarzyszy najczęściej ostremu zapaleniu trzustki, którego najpowszechniejszymi przyczyny to: kamica żółciowa bądź nadużywanie alkoholu, rzadziej uraz czy powikłania polekowe. Wśród innych schorzeń, którym towarzyszy amylaza powyżej normy, wymienia się: zapalenie otrzewnej, perforacja wrzodu żołądka lub jelit, niedrożność jelit, kamica żółciowa, ostre zapalenie nerek, zapalenie pęcherzyka żółciowego

Amylaza przekroczona w stopniu umiarkowanym, mieszcząca się w zakresie 115–575 IU/ l, towarzyszy m.in.: zaostrzeniu przewlekłego zapalenia trzustki, spowodowanego nadużywaniem alkoholu, paleniem papierosów bądź procesami autoimmunologicznymi. Wtedy podwyższeniu ulega amylaza trzustkowa. Gdy natomiast przyczyną przekroczenia normy amylazy są choroby ślinianek i świnka, wtedy we krwi zwiększa się amylaza ślinowa.

Czytaj również: Niska kreatynina – co oznacza?

Niska i wysoka amylaza w morfologii – o czym świadczy?

Obniżona amylaza w badaniu krwi może wynikać z masywnego uszkodzenia miąższu trzustki oraz znacznego spadku sekrecji enzymu, np. w przebiegu mukowiscydozy czy zaawansowanego stanu zapalnego trzustki.

Wśród innych przyczyn niskiej amylazy wymienia się: uszkodzenie wątroby, zawał mięśnia sercowego, rozległe poparzenia, podwyższony poziom lipidów we krwi (hiperlipidemia) oraz stosowanie niektórych leków, np. wiążących wapń (cytrynianów i szczawianów).

Za wysoka amylaza może towarzyszyć natomiast: radio- i chemioterapii, przewlekłej chorobie nerek, niewydolności wątroby oraz zatruciu metanolem. Wysoka amylaza to także objaw w przypadku nowotworów tarczycy, wątroby, jelita grubego, płuc, oskrzeli, jajnika lub prostaty. Podwyższona amylaza u kobiet może świadczyć o ciąży pozamacicznej lub pęknięciu jajowodu. Wysokie stężenie tego enzymu u dzieci wynika najczęściej z chorób ślinianek lub przewlekłego stosowania glikokortykosteroidów.

Wyjątkową sytuacją jest podwyższona amylaza we krwi bez towarzyszącego podwyższonego stężenia enzymu w moczu. Taka sytuacja określana jest mianem makroamylazemii i wynika z obecności we krwi połączonych cząsteczek amylazy. Takie duże kompleksy enzymatyczne nie są usuwane z moczem, gdyż ich rozmiary uniemożliwiają ich przefiltrowanie do moczu. Takie zjawisko ma podłoże genetyczne i nie wynikają z niego żadne konsekwencje zdrowotne.

Czytaj również: Podwyższona kreatynina – co oznacza?