Badanie ASO – wskazania, normy, podwyżony poziom w wynikach, leczenie

Co to jest ASO i jaka jest norma?

ASO (antystrepolizyna, odczyn antystrepolizynwoy) to przeciwciało wchodzące w reakcje ze streptolizyną O – enzymem bakterii paciorkowcowych działającym toksycznie na erytrocyty. Pojawia się w surowicy krwi w momencie zakażenia bakteriami paciorkowcowymi.

Przeciwciała ASO w warunkach fizjologicznych u osoby zdrowej nie powinny być obecne. Jednak z racji częstego kontaktu z bakteriami paciorkowców oraz nosicielstwem, najczęściej we krwi obecna jest umiarkowana ilość przeciwciał. Za wynik prawidłowy przyjmowany jest poziom ASO poniżej 200 IU/ ml.

Brak przeciwciał ASO we krwi świadczy o tym, że w ostatnim czasie pacjent nie przechodził zakażenia paciorkowcowego. Nie daje to jednak gwarancji, że jesteśmy zdrowi, gdyż około 20 proc. osób nie jest w stanie wytwarzać przeciwciał ASO w mierzalnej ilości. W wątpliwych przypadkach można wykonać oznaczenie anty-DNA-azy B.

Przeczytaj też: Tiki nerwowe – przyczyny, objawy, leczenie

Badanie ASO – kiedy wykonać?

Wskazaniem do badania ASO we krwi jest przede wszystkim odejrzenie zakażenia paciorkowcem grupy A, czyli Streptococcus pyogenes. Najczęściej bakteria ta powoduje ropne zapalenie gardła, czyli anginę, a także szkarlatynę. Znacznie poważniejsze są natomiast powikłania infekcji paciorkowcowych, w tym: zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie kłębuszków nerkowych, gorączka reumatyczna.

To właśnie podejrzenie tych powikłań po zakażeniu paciorkowcem jest głównym wskazaniem do badania ASO. Zaniepokoić mogą przede wszystkim występujące po wyleczeniu anginy następujące objawy:

• utrzymująca się gorączka,
• osłabienie,
• kołatanie serca,
• problemy z oddychaniem,
• obrzęki,
• krwiomocz,
• spadek objętości oddawanego moczu,
• bóle stawów,
• wysypki na skórze,
• mimowolne ruchy ciała (pląsawica).

Objawy wysokiego ASO tego typu nie wynikają oczywiście z samej obecności przeciwciał we krwi, a rozwoju schorzeń nerek czy serca, stanowiących powikłanie infekcji paciorkowcem. Badanie krwi ASO przeprowadzane jest także w celu potwierdzenia świeżego zakażenia bakterią Streptococcus pyogenes.

Wskazaniem do oznaczenia poziomu ASO jest sprawdzenie, czy zakażenie jest wywołane przez bakterie paciorkowcowe typu A oraz określenie genezy ewentualnych powikłań tj. zapalenia kłębuszków nerkowych oraz choroby reumatycznej (dzięki oznaczeniu można wykryć, czy sprawcą dolegliwości jest bakteria z rodzaju Streptoccoccus).

Badanie ASO (antystrepolizyny) zaleca się w przypadku utrzymującej się długo gorączki, a także w przypadku bólu stawów bez możliwości znalezienia przyczyny.

ASO – badanie – przygotowanie i przebieg testu

Test ASO wykonuje się na podstawie pobranej od pacjenta niewielkiej ilości krwi do probówki próżniowej. Materiał zbierany jest zazwyczaj z żył najlepiej widocznych i zlokalizowanych w dole łokciowym. Otrzymaną próbkę wysyła się do analizy. Szczególne przygotowanie do badania ASO nie jest konieczne, nie trzeba być na czczo.

Oznaczenie poziomu przeciwciał ASO powinno zostać wykonane dwukrotnie. Zaleca się dwutygodniowy odstęp celem określenia tendencji zakażenia. Można zdiagnozować wtedy stan ostry choroby, albo stan zdrowienia (w zależności od tego czy poziom przeciwciał rośnie czy maleje).

Przeciwciała ASO syntetyzowane są najwcześniej po tygodniu od momentu zakażenia, zaś szczyt miana antystreptolizyny we krwi przypada na 4–6 tygodni od zakażenia. Potem następuje stopniowy spadek miana przeciwciał. Dlatego właśnie w przypadku ASO badanie powinno być wykonane minimum dwukrotnie, a najlepiej kilka razy. Pozwala to ocenić dynamikę zakażenia, a także stwierdzić nosicielstwo.

Przed badaniem antystreptolizyny zalecane jest odstawienie kortykosteroidów bądź antybiotyków, które mogą zafałszować wynik badania. Ile kosztuje badanie ASO? Koszt to około 15 zł.

Podwyższone ASO – co oznacza taki wynik?

ASO podwyższone występuje, gdy wartości przekraczają 250 IU/ ml u dorosłych, zaś podwyższone ASO u dzieci stwierdzane jest powyżej 330 IU/ ml.

W interpretacji wyniku badania ASO ważne jest miano ASO, a także dynamika zmian jego poziomu. Lekko podwyższone miano ASO w pierwszym badaniu, które narasta w kolejnych badaniach, może wskazywać na świeżą infekcję Streptococcus pyogenes. Także stale utrzymujące się podwyższone ASO bez tendencji do wzrostu świadczyć może o trwającym zakażeniu paciorkowcowym.

Jeśli wyjściowo wysokiemu ASO towarzyszy spadek miana w kolejnych oznaczeniach – zakażenia paciorkowcowe jest na etapie ustępowania bądź wdrożone leczenie okazuje się skuteczne.

Warto podkreślić, że podwyższone ASO nie umożliwia oszacowania ryzyka rozwoju ewentualnych powikłań, a także nie wykazuje ścisłej korelacji ze stopniem nasilenia choroby.

Najczęściej wysokie ASO u dorosłych i wysokie ASO u dziecka skorelowane jest z występowaniem objawów zakażenia Streptococcus pyogenes. Niekiedy jednak infekcja ma charakter bezobjawowy i wtedy ASO podwyższone stanowi jedyne potwierdzenie zakażenia.

Wysokie ASO – leczenie

Kiedy ASO jest podwyższone, leczenie nie zawsze jest konieczne. Jeśli brak jest objawów zakażenia paciorkowcem, wysokie ASO może świadczyć o nosicielstwie paciorkowca. Wiele osób ma bowiem kontakt z bakterią, której występowanie jest powszechne. Brak aktywnego zakażenia można potwierdzić badaniem OB lub morfologii krwi.

Jeśli podwyższonemu ASO we krwi towarzyszą objawy zakażenia, może być konieczne włączenie antybiotyku. Zazwyczaj jest to amoksycylina. Leczenie trwa 5–7 dni. Także podwyższone ASO u dzieci, u których obecne są objawy anginy lub szkarlatyny, wymaga antybiotykoterapii.