Badanie GBS w ciąży (wymaz GBS) – test na obecność paciorkowca

GBS (streptococcus agalactiae) – co to jest?

GBS to skrót od angielskiej nazwy Group B Streptococcus (paciorkowiec grupy B lub Streptococcus agalactiae). Pojęciem tym określa się rodzaj bakterii występujących u wielu zdrowych osób i w normalnych warunkach nie stanowiących zagrożenia dla zdrowia. Szczególne znaczenie przypisuje się kolonizacji przez GBS dróg rodnych u kobiet ciężarnych.

Obecność paciorkowca w pochwie może być przyczyną powikłań w czasie ciąży i okołoporodowych – między innymi bywa czynnikiem wywołującym zakażenie wewnątrzmaciczne płodu i powoduje rozwój niebezpiecznych infekcji u noworodków (takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc czy sepsa).

Z tego względu u kobiet w ciąży dąży się do odpowiednio wczesnego wykrycia kolonizacji dróg rodnych przez GBS i jej eliminacji za pomocą antybiotyków. U innych osób kolonizacja GBS jest bezobjawowa. Groźna staje się tylko w przypadku ciężkich chorób przebiegających z upośledzeniem odporności.

Zobacz też: Po co się robi wymaz z odbytu?

Wymaz GBS – kiedy wykonać?

Test na obecność GBS (group b strep test) wykonuje się głównie u kobiet w ciąży. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, największą przydatność ma badanie wykonane między 35. i 37. tygodniem ciąży (czyli około 5 tygodni przed planowanym porodem). Ponieważ osłona antybiotykowa zastosowana u nosicielek GBS podczas porodu znacznie zmniejsza ryzyko powikłań okołoporodowych, badanie to wykonywane jest u każdej ciężarnej, również wtedy, gdy planowane jest cesarskie cięcie. Do wyjątków od tej reguły należą:

• kobiety, które w czasie obecnej ciąży przebyły infekcję układu moczowego wywołaną GBS;
• kobiety, których urodzone wcześniej dzieci zapadły po porodzie na chorobę wywołaną infekcją GBS.

W powyższych przypadkach z góry zakłada się obecność paciorkowca w drogach rodnych, stąd też badanie nie jest potrzebne.

W niektórych przypadkach badanie GBS w ciąży wykonuje się wcześniej. W części z nich jeszcze przed uzyskaniem wyniku podaje się profilaktycznie antybiotyki. Zalicza się tu przede wszystkim poród przedwczesny – przed zakończeniem 37. tygodnia ciąży. Do innych sytuacji podwyższonego ryzyka powikłań wywołanych przez GBS obligujących do wdrożenia antybiotykoterapii do czasu uzyskania potwierdzenia kolonizacji, należą: przerwanie błon płodowych trwające co najmniej 18 godzin i podwyższona temperatura podczas porodu (przekraczająca 38 stopni Celsjusza).

Wymaz z pochwy – jak wygląda badanie GBS?

Badanie GBS polega na wykonaniu posiewu wydzieliny z pochwy oraz z odbytu i identyfikacji wyhodowanych po 2–3 dniach bakterii. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. W celu ułatwienia interpretacji wyniku, należy poinformować lekarza o ewentualnych obecnych chorobach i przyjmowanych lekach (zwłaszcza o antybiotykach przyjmowanych aktualnie lub w krótkim czasie przed badaniem).

Ponadto istotne jest przekazanie informacji o wynikach badania na obecność GBS z poprzednich ciąż oraz o ewentualnych przypadkach chorób wywołanych przez GBS u wcześniej urodzonych dzieci. Do przeprowadzenia badania konieczne jest pobranie wydzieliny z pochwy i z odbytu. Dokonuje się tego przez pocieranie odpowiednich okolic wymazówką. Dostępne są specjalne zestawy do samodzielnego pobrania materiału, jednak zazwyczaj odbywa się to w gabinecie lekarskim. Materiał wysyła się następnie do laboratorium, gdzie podlega on hodowli, a wyhodowane bakterie – identyfikacji. Wyniki dostępne są zazwyczaj w ciągu 2–3 dni.

Badanie GBS – wynik dodatni i ujemny

Badanie GBS wykrywa obecność paciorkowca grupy B w pobranym od pacjentki materiale. Za wynik prawidłowy uznaje się jego nieobecność, wyrażoną brakiem wzrostu bakterii w hodowli. Mówimy w tym przypadku o wyniku ujemnym.

Wynik nieprawidłowy (dodatni), uzyskuje się w przypadku stwierdzenia wzrostu bakterii. Świadczy on o obecności GBS w badanym materiale. W przypadku wyniku dodatniego, często wykonuje się również antybiogram, czyli badanie wrażliwości bakterii na różne grupy antybiotyków.

Paciorkowiec w pochwie a wyniki GBS

Wynik ujemny badania GBS uznaje się za dowód braku kolonizacji dróg rodnych przez te bakterie. Jeśli został on stwierdzony podczas diagnostyki prenatalnej w 35–37. tygodniu ciąży, oznacza brak konieczności profilaktycznego podawania antybiotyków podczas porodu (chyba że istnieją ku temu inne wskazania). Jeśli z jakichś przyczyn wykonano badanie przed tym terminem, nawet w przypadku wyniku ujemnego zaleca się powtórzenie testu w standardowym terminie (istnieje możliwość świeżej kolonizacji).

Wynik dodatni badania GBS potwierdza obecność paciorkowca w pochwie. Warto przy tym wspomnieć, że nosicielkami GBS jest ok. 25 proc. wszystkich kobiet. Tylko u niewielkiej części z nich staje się to przyczyną powikłań podczas ciąży i w okresie okołoporodowym. Niemniej, ponieważ istnieje pewne ryzyko ciężkich komplikacji (zwłaszcza dla noworodka), u wszystkich tych kobiet stosuje się w okresie porodu profilaktyczne leczenie antybiotykami. Dzięki temu ryzyko zmniejsza się do minimum.