Lepiężnik – właściwości lecznicze, zastosowanie, przeciwwskazania, gdzie kupić?

Czym jest lepiężnik i gdzie występuje?

Lepiężnik (łac. Petasites) to roślina lecznicza z rodziny astrowatych, której nazwa wywodzi się z greckiego słowa petasos, oznaczającego nakrycie głowy z charakterystycznym szerokim rondem. Nazwa naukowa tej rośliny to lepiężnik różowy (łac. Petasites hybridus). Jest znany i wykorzystywany już od ponad 2 000 lat!

Obszar występowania obejmuje tereny niemal całej Europy, a także niektóre regiony Azji oraz Ameryki Północnej. W Polsce lepiężnik jest powszechnie spotykany, ale jego największe ilości można znaleźć w rejonach Karpat.

Lepiężnik występuje w kilkunastu odmianach, w tym:

• białej (łac. Petasites albus) – lepiężnik biały porasta głównie tereny Kaukazu;
• dwóch odmianach amerykańskich (łac. Petasites frigidus i Petasites sagittarius);
• gruzińskiej (łac. Petasites georgicus);
• japońskiej (łac. Petasites japonicus);
• wojłocznej (łac. Petasites spurius).

Wszystkie wymienione rodzaje lepiężnika mają podobne zastosowanie. Różnią się głównie miejscem występowania oraz wyglądem kwiatostanów.

Przeczytaj też: Jakie właściwości lecznicze ma kocimiętka?

Lepiężnik różowy

Lepiężnik różowy to wieloletnia bylina o silnych korzeniach, która lubi rozległe przestrzenie. Wymaga półcienistych, wilgotnych oraz żyznych gleb łąk, a także brzegów jezior, strumieni i rzek. Występuje też w wilgotnych lasach oraz dużych ogrodach. Rozmnaża się za sprawą podziałów kłącza. Jest wykorzystywana zarówno w celach leczniczych, jak i ozdobnych.

Jak wygląda i z czego składa się lepiężnik różowy?

Lepiężnik różowy osiąga wysokość od 30 do 60 cm. Piękne kwiaty koloru różowo-lawendowego można podziwiać już wczesną wiosną. Przy czym, duże zielone liście pojawiają się dopiero po kwiatach, co jest charakterystyczną cechą lepiężnika i odróżnia go od innych roślin.

W skład omawianej rośliny wchodzą:

• łodyga lepiężnika – ma kolor czerwonawy i wyrastają z niej małe listki łodygowe;
• liście lepiężnika – w ich skład wchodzą listki łodygowe oraz ogromne liście odziomkowe, które wyrastają z kłącza po przekwitnięciu kwiatów. Ich zielone od góry oraz szare od dołu blaszki mają kształt sercowato-nerkowy, a średnica dochodzi nawet do 60 cm;
• kwiaty lepiężnika – są drobne. Łącząc się, tworzą koszyczki, które z kolei na szczycie łodygi łączą się w grona. Pojawiają się już w marcu przed rozwojem liści i występują w dwóch odmianach: męskiej i żeńskiej;
• kłącze lepiężnika – to gruby, pełzający system korzeniowy rośliny;
• owoce lepiężnika – to niełupki, o wielkości od 6 do 8 mm.

W celach leczniczych wykorzystuje się liście lepiężnika oraz jego korzenie.

Czytaj również: Oman wielki – właściwości lecznicze, zastosowanie, przeciwwskazania

Jakie właściwości lecznicze ma lepiężnik?

W skład chemiczny lepiężnika wchodzą m.in.:

• inulina;
• flawonoidy, w tym: astragalina;
• seskwiterpeny, takie jak petazyna i izopetazyna. To właśnie one wykazują główne działanie lecznicze;
• garbniki;
• olejek eteryczny;
• śluzy;
• toksyczne alkaloidy pirolizydynowe.

Podstawowe zastosowanie lepiężnika różowego opiera się na dwóch działaniach: przeciwmigrenowym oraz przeciwalergicznym.

Lepiężnik różowy skraca czas trwania migren, zmniejsza ich częstotliwość, a także wykazuje efekt przeciwbólowy. Nie do końca wiadomo, na czym polega korzystne działanie przeciwmigrenowe lepiężnika, jednak uważa się, że jest ono zasługą zmniejszenia stanu zapalnego oraz skurczu naczyń krwionośnych w mózgu.

Leczenie alergii sezonowych korzeniem lepiężnika opiera się na redukcji stanu zapalnego oraz hamowaniu mastocytów odpowiedzialnych za objawy alergii. Co ciekawe, uważa się, że ekstrakt z tej rośliny działa skuteczniej od leków antyhistaminowych, przy mniejszej liczbie skutków ubocznych.

Poza tym lepiężnik:

• działa moczopędnie, napotnie, spazmolitycznie, wykrztuśnie i rozkurczowo;
• wykazuje działanie przeciwbólowe, żółciopędne oraz uspokajające;
• pozytywnie wpływa na trawienie i pracę jelit,
• udrażnia zatkany nos i ułatwia oddychanie oraz odkrztuszanie.

Czytaj również: Japońskie zapalenie mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, szczepionka

Wskazania do stosowania lepiężnika

W starożytnej Grecji lepiężnikiem leczono astmę. W epoce średniowiecza wykorzystywano napar z lepiężnika w wielu problemach, od infekcji górnych dróg oddechowych, po schorzenia układu moczowego. Zbijano nim gorączkę, leczono chrypkę, kaszel, zapalenie oskrzeli oraz pozbywano się pasożytów z jelit. Lepiężnik był stosowany także miejscowo na obrzęki, wysypki oraz rany.

Obecnie z jego dobrodziejstw korzysta się głównie w medycynie naturalnej. Wskazania do stosowania lepiężnika to głównie:

• migrena;
• alergia sezonowa;
• astma;
• atopowe zapalenie skóry (AZS);
• przeziębienie;
• kaszel;
• pasożyty w przewodzie pokarmowym.

Czytaj również: Barwinek pospolity – właściwości lecznicze, przeciwwskazania, gdzie kupić?

Przeciwwskazania do stosowania lepiężnika

Lepiężnik nie może być stosowany w żadnej formie przez kobiety w ciąży oraz karmiące piersią. Produkty z lepiężnikiem mogą wywoływać reakcje alergiczne, więc nie powinny ich też stosować osoby nadwrażliwe.

Zaleca się stosowanie lepiężnika wyłącznie w formie bezpiecznych, przebadanych preparatów. W składzie lepiężnika znajdują się szkodliwe związki alkaloidów pirolizydynowych (AP), które wykazują toksyczne działanie na wątrobę oraz inne narządy. Z tego względu nie powinno się stosować preparatów przyrządzanych samodzielnie, a jedynie produkty, które są pozbawione toksyczności AP.

Gdzie można kupić lepiężnik?

Produkty z lepiężnikiem można nabyć w stacjonarnych i internetowych sklepach zielarskich. W sprzedaży są m.in. zioła kłącza ciętego oraz liście, z których przyrządza się napary, nalewki i odwary.

Czytaj również: Bluszczyk kurdybanek – jak wygląda, właściwości, jak zbierać?