Gojnik – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

Co to jest gojnik?

Gojnik to rodzaj roślin należących do rodziny jasnotowatych (Sideritis L.), obejmujących ponad 140 różnych gatunków. Rośliny te rosną naturalnie w okolicach Morza Śródziemnego oraz w zachodniej i środkowej Azji.

Do najbardziej znanych gatunków, wykorzystywanych w leczeniu różnych dolegliwości należą:

• gojnik macedoński;
• gojnik górski;
• gojnik hyzopolistny;
• gojnik syryjski.

Cenne właściwości lecznicze gojnika znane są od stuleci, dlatego roślina ta występuje też w ziołolecznictwie pod nazwami regionalnymi i ludowymi, jak szałwia libańska, herbata górska czy chimeryczne ziele. Jej uprawa wymaga łagodnego klimatu bez przymrozków, dlatego w Europie do jej hodowli konieczne będzie zastosowanie szklarni. Ziele gojnika zbiera się podczas kwitnienia rośliny, a następnie suszy.

Na co stosuje się gojnik?

Właściwości gojnika i jego cenne olejki eteryczne doceniane są zwłaszcza w rejonach jego naturalnego występowania. Już w starożytnej Grecji napary z gojnika podawano rannym żołnierzom w celu przyspieszenia gojenia ran. Współcześnie, zwłaszcza w Grecji, na terenach Turcji, Macedonii, Bułgarii i Albanii, w okresie jesienno-zimowym popularne jest picie gorącego naparu nazywanego „górską herbatą”, który poprawia odporność i zapobiega niestrawnościom pokarmowym.

Liczne badania wskazują, że zawarte w roślinie gojnika polifenole, terpeny i flawonoidy wykazują m.in.:

• właściwości przeciwzapalne;
• właściwości antyoksydacyjne;
• właściwości pobudzające apetyt i regulujące trawienie;
• działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze;
• właściwości energetyzujące i pobudzające;
• działanie przeciwzmarszczkowe i pobudzające krążenie.

Ile razy pić gojnik?

Gojnik polecany jest do stosowania głównie w formie herbat oraz naparów. Pacjenci często zastanawiają się, jak parzyć i z jaką częstotliwością spożywać gojnik. Sporządzenie herbatki jest bardzo proste: wystarczy zalać 1 łyżeczkę suszonego zioła wrzątkiem (najlepsza będzie temperatura 95 st. C) i parzyć napar pod przykryciem przez około 5 do 10 minut. Herbatę górską można pić codziennie, jednak z uwagi na aktywne działanie gojnika, nie powinno się przekraczać 3 filiżanek w ciągu doby. Napar ma łagodny smak i w odróżnieniu od niektórych mieszanek ziołowych nie jest gorzki ani cierpki. Można go spożywać na ciepło, jak tradycyjną herbatę, lub na zimno, szczególnie latem, kiedy doskonale gasi pragnienie i orzeźwia.

Ziele gojnika może być ponadto składnikiem maści o działaniu przeciwreumatycznym, delikatnie rozgrzewającym i przeciwzapalnym, a także niektórych kremów i kosmetyków o działaniu przeciwstarzeniowym.

Gojnik – wskazania do spożywania

Komu szczególnie poleca się spożywanie naparu z ziela gojnika? Roślina ta doskonale łagodzi schorzenia układu pokarmowego, takie jak zaburzenia trawienia, wrzody żołądka, zaburzenia łaknienia, niestrawność, łagodne stany zapalne wątroby.

Ciepła herbata z gojnika zapobiega infekcjom, szczególnie w sezonie wzmożonej zachorowalności jesienią i zimą, ale też pomaga leczyć już rozwinięte przeziębienia lub grypę. Działa wspomagająco i udrażniająco podczas zapalenia górnych dróg oddechowych, zapalenia zatok lub zapalenia oskrzeli.

Regularne picie wywaru ziołowego z gojnika doskonale nawadnia organizm, reguluje ciśnienie krwi i wspomaga oczyszczanie, dzięki czemu jest zalecane przy schorzeniach nerek, jak kamica nerkowa, oraz przy infekcjach dróg moczowych.

Napar lub maści z dodatkiem gojnika mogą też przynieść ulgę i przyspieszyć leczenie stanów alergicznych, zakażeń grzybiczych i bakteryjnych skóry, m.in. wielu odmian trądziku lub zmian o charakterze atopowym.

Herbata z gojnika również naturalnie pobudza krążenie co jest korzystne zwłaszcza dla osób starszych.

Ziele gojnika – przeciwskazania i skutki uboczne

Napar z gojnika, głównie w postaci górskiej herbaty, uważany jest za bezpieczny dla organizmu, zarówno u dorosłych jak i dzieci. Mimo to, osoby wykazujące nadwrażliwość na rumianek lub rośliny z rodziny astrowatych (Compositae) przed regularnym spożywaniem herbat z ziela gojnika powinny zasięgnąć porady lekarza specjalisty. Chociaż alergie tego typu występują stosunkowo rzadko, po spożyciu rośliny mogą wystąpić objawy takie jak:

• alergiczny nieżyt nosa i zapalenie spojówek (głównie na skutek kontaktu z pyłem z ususzonych ziół);
• napad astmy;
• reakcje skórne (rumień, wysypka).

Szczególną ostrożność powinny natomiast zachować kobiety w ciąży i matki karmiące, które chciałyby w naturalny sposób wspierać swoją odporność w tym szczególnym okresie. Nie ma wystarczającej ilości badań, która dokumentowałaby wpływ ziela gojnika na rozwój płodu, dlatego przed zastosowaniem jakiegokolwiek suplementu (również ziołowych herbat i mieszanek) przyszła mama lub kobieta w okresie laktacji powinna skonsultować się z ginekologiem.