Pylorostenoza u niemowląt i dorosłych – przyczyny, objawy, powikłania, leczenie

Co to jest pylorostenoza?

Pylorostenoza, czyli zwężenie odźwiernika to stan, w którym dochodzi do zmniejszenia światła kanału odźwiernika, co powoduje wystąpienie charakterystycznych dolegliwości. Odźwiernik jest to część żołądka łącząca go z kolejnym odcinkiem przewodu pokarmowego jakim jest dwunastnica. Jego rola polega na okresowym przepuszczaniu treści pokarmowej zgromadzonej w żołądku do dwunastnicy, w celu jej dalszego trawienia, a następnie wchłaniania substancji odżywczych w niej zawartych.

Objawy zwężenia odźwiernika, takie jak nudności, bardzo obfite wymioty zalegającą w żołądku treścią pokarmową i zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej ustroju mogą pojawić się w przebiegu różnych schorzeń.

Najczęściej spotykanymi jednostkami chorobowymi, które mogą być przyczyną pylorostenozy są wrodzone zwężenie odźwiernika oraz zwężenie występujące jako jedno z powikłań choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

Stosunkowo często mamy do czynienia również z pylorostenozą w nowotworze żołądka, dwunastnicy oraz trzustki. Do zdecydowanie rzadszych przyczyn zaliczamy: powikłania pooperacyjne po zabiegach dotyczących dróg żółciowych, żołądka i dwunastnicy, zmiany pourazowe, połknięte ciała obce, długo trwające stany zapalne toczące się w regionie odźwiernika lub początkowego odcinka dwunastnicy, uwięźnięcie części żołądka w obrębie worka przepukliny brzusznej.

Pylorostenoza u niemowląt – objawy i leczenie przez pyloromiotomię

Przerostowe zwężenie odźwiernika (łac. pylorostenosis congenita, ang. hypertrophic pyloric stenosis) jest chorobą wrodzoną, której objawy pojawiają się najczęściej około 3. tygodnia życia dziecka. Częściej obserwuje się tego typu pylorostenozę u noworodków płci męskiej.

Do objawów pylorostenozy przerostowej zalicza się:

• chlustające, bardzo obfite wymioty treścią pokarmową – występują one albo już w trakcie posiłku, albo bezpośrednio po nim,
• wzdęcie nadbrzusza,
• utratę masy ciała lub nieprawidłowy jej przyrost (zbyt wolny),
• guz wyczuwalny w rzucie odźwiernika (tzw. objaw oliwki),
• odwodnienie,
• skąpomocz,
• zmniejszenie liczby oddawanych stolców,
• nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych (hipokaliemia, hiponatremia, hipochloremia, zasadowica metaboliczna).

Dziecko z pylorostenozą przerostową jest stale głodne, je łapczywie, jest niespokojne i pobudzone lub przeciwnie – przysypiające. Charakterystyczne jest to, że początkowo rozwój dziecka jest prawidłowy i nic nie wskazuje na obecność jakiejkolwiek patologii. W diagnostyce z wyboru stosuje się rozpoznanie pylorostenozy w USG (badaniu ultrasonograficznym). W przypadkach, gdy USG nie daje całkowitej pewności co do rozpoznania, zalecane jest wykonanie badania radiologicznego z użyciem środka kontrastowego. Metodą z wyboru w leczeniu jest postępowanie chirurgiczne, tzw. pyloromiotomia.

Pylorostenoza u dorosłych – przyczyny i powikłania

Pylorostenoza u dorosłych jest stosunkowo często występującym powikłaniem w przebiegu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Statystycznie dotyczy ono 2–4 proc. pacjentów leczonych z powodu tej choroby. Do wystąpienia pylorostenozy predysponują charakterystyczne dla choroby wrzodowej owrzodzenia, zwłaszcza te, które zlokalizowane są w kanale odźwiernika, w części przedodźwiernikowej żołądka oraz w opuszce dwunastnicy.

W przebiegu procesu gojenia się owrzodzenia dochodzi do powstania blizn, które trwale zniekształcają i zwężają światło kanału odźwiernika. Inną możliwą przyczyną pylorostenozy w przebiegu tej choroby jest obrzęk wynikający z toczącego się w okolicy wrzodu procesu zapalnego. W tym przypadku zwężenie jest całkowicie odwracalne i ustępuje razem z zanikaniem procesu zapalnego. O rozwoju pylorostenozy świadczyć może pojawienie się u chorego na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy takich objawów, jak nudności i obfite wymioty zalegającą w żołądku treścią pokarmową.

Dochodzi do nich dlatego, że zwężony odźwiernik przepuszcza zmniejszone ilości treści pokarmowej do jelit albo, w ciężkich przypadkach, nie przepuszcza jej w ogóle. U pewnego odsetka chorych powikłaniem pylorostenozy mogą być zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej pod postacią zasadowicy, zmniejszenia stężenia potasu (hipokaliemia) i chloru (hipochloremia) w surowicy krwi oraz odwodnienia.

Leczenie zwężenia odźwiernika uzależnione jest od przyczyną. W przypadku zmian obrzękowych spowodowanych procesem zapalnym skutecznym leczeniem jest stosowanie preparatów o działaniu przeciwzapalnym. Natomiast pylorostenoza spowodowana zmianami bliznowatymi wymaga leczenia operacyjnego, mającego na celu na poszerzenie kanału odźwiernika.

Pylorostenoza a nowotwór

Zwężenie odźwiernika może pojawić się w przebiegu chorób nowotworowych. Dotyczy to przede wszystkim nowotworów żołądka, dwunastnicy, ale także trzustki. W tym przypadku pylorostenoza może być spowodowana:

• wypełnieniem (całkowitym lub tylko częściowym) kanału odźwiernika przez masy nowotworowe – ma to miejsce w przypadku nowotworów żołądka i dwunastnicy,
• uciskiem na kanał odźwiernika przez masy nowotworowe z zewnątrz – ma to miejsce np. w nowotworach trzustki, które, rozrastając się, powodują powiększenie organu i tym samym jego ucisk na narządy sąsiadujące z nim.

Dla chorób nowotworowych charakterystyczny jest szybki rozwój objawów pylostenozy. Chorzy zgłaszają najczęściej uczucie zmęczenia oraz nagłe pojawienie się nasilonych, uporczywych wymiotów treścią pokarmową. Zwykle szybko dochodzi do wyniszczenia organizmu. Leczeniem z wyboru w przebiegu chorób nowotworowych jest leczenie chirurgiczne.