Dermatillomania – co to jest, przyczyny, objawy, leczenie

Dermatillomania – co to jest?

Dermatillomania (pathological skin picking – PSP) to, zgodnie z definicją, zaburzenie obsesyjno-kompulsywne, w przebiegu którego pacjent odczuwa neurotyczny przymus skubania skóry. D ermatillomania może objawiać się również dłubaniem, pocieraniem, kłuciem lub szczypaniem skóry. Określana jest także jako skubanie skóry na tle psychogennym.

Czy obgryzanie skórek, niewinne skubanie ust czy nawykowe sytuacje, w których dziecko drapie się po głowie, powinny być objawem alarmującym? Czy uporczywe zdrapywanie strupów, które zdarza się wielu osobom można zaliczyć do zaburzeń patologicznych? Odpowiedzią są emocje, które towarzyszą powyższym czynnościom.

Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę

Dermatillomania – objawy

Pacjent cierpiący na dermatillomanię wykazuje nadmierne zaabsorbowanie skubaniem skóry, a chęć powtarzania tej czynności wywołuje silne napięcie psychiczne, które może być zredukowane tylko poprzez ulegnięcie nawykowi. Przymus odczuwany przez chorego zaburza jego codzienne życie, jest przeszkodą w funkcjonowaniu społecznym i zawodowym oraz potęguje odczuwany stres i uczucie wstydu. Zdiagnozowanie dermatillomanii wymaga potwierdzenia występowania narastającego napięcia, które poprzedza czynność skubania i które może być rozładowane jedynie poprzez dłubanie, szczypanie lub ściskanie skóry.

Sprawdź też: Nerwowość i rozdrażnienie – jak sobie radzić z objawami?

Na dermatillomanię chorują zwykle kobiety, w przeważającej części są to osoby młode między 20. a 40. rokiem życia. Pierwsze objawy dermatillomanii pojawiają się często jeszcze w wieku nastoletnim. Zjawisko to po raz pierwszy zostało opisane w 1875 r. przez Erasmusa Wilsona, który zaobserwował ubytki w skórze spowodowane drapaniem u pacjenta cierpiącego na nerwicę natręctw. Drapanie najczęściej dotyczy twarzy, ale może obejmować każdą część ciała – ponad 70 proc. osób drapie się w więcej niż jednym miejscu. Często pacjenci zmieniają miejsce drapania, aby poprzednie mogło się zagoić.

Przeczytaj też: Tiki nerwowe – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny dermatillomanii

Obecnie dermatillomania uważana jest schorzenie z grupy zaburzeń kontroli impulsów. Kategoria ta obejmuje zaburzenia charakteryzujące się występowaniem powtarzających się działań podejmowanych bez racjonalnej i zrozumiałej motywacji, niemożliwych do kontrolowania i prowadzących do szkodliwych następstw.

Patologiczne skubanie skóry wydaje się często związane z występowaniem w rodzinie chorego jakiejś formy zaburzeń psychicznych. Z badań wynika, że około 40 proc. osób z dermatillomanią ma przynajmniej jednego krewnego pierwszego stopnia, u którego zdiagnozowano zaburzenia psychiczne. Dermatillomania współistnieje również często z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak zaburzenia lękowe, zaburzenia nastroju, a także z innymi schorzeniami o typie nawyków kompulsyjnych.

Patologiczne skubanie skóry jest także odnotowywane jako jeden z wielu objawów występujących u dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi. Przykładem może być zespół Pradera-Williego, choroba genetyczna spowodowana nieobecnością lub częściową utratą długiego ramienia chromosomu 15.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Dermatillomania – leczenie

W leczeniu dermatillomanii nie wystarczy, niestety, silna wola. Niewystarczającym sposobem są też rękawiczki. Długi i skomplikowany nierzadko proces terapeutyczny sięga do sedna zaburzeń psychicznych, które wywołały uzależnienie od czynności kompulsywnej.

Terapia dermatillomanii obejmuje zarówno psychoterapię chorego, jak i, niejednokrotnie, leczenie farmakologiczne. Wykazano wysoką skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej. Ze względu na przewlekły i uporczywy charakter natręctw leczenie jest procesem wymagającym wysokich kompetencji leczącego, współpracy ze strony leczonego oraz pewnej dozy cierpliwości po obu stronach. Niezwykle ważne jest obdarzenie zaufaniem zarówno lekarzy, jak i psychologa prowadzącego terapię oraz postępowanie zgodnie z ich zaleceniami.

Leki na dermatillomanię są każdorazowo indywidualnie dopasowane do potrzeb pacjenta, jego aktualnego stanu psychicznego i istniejących przeciwwskazań zdrowotnych. Równocześnie z psychoterapią i leczeniem farmakologicznym może być wprowadzony szereg innych metod, obejmujących również techniki relaksacyjne, hipnoterapię, aromaterapię, jogę czy tai-chi. Stosuje się również pomoce terapeutyczne, na przykład w formie piłeczek do ugniatania czy specjalnych rękawiczek z wplecionymi drobnymi elementami zajmującymi uwagę chorego.

Leczeniu psychiki chorego musi towarzyszyć również leczenie dermatologiczne, które nie tylko poprawia stan skóry pacjenta, ale również wpływa na zmniejszenie stresu wywołanego brakiem akceptacji własnego ciała.

Zobacz też: Relacyjne zaburzenie obsesyjno-kompulsywne – jako odmiana OCD

Powikłania dermatillomanii

Nieleczona choroba dermatillomania może powodować poważne uszkodzenia, które w skrajnej postaci mogą wymagać leczenia chirurgicznego. Powtarzające się miejsca uszkodzeń skórnych ulegają ziarninowaniu, ale proces gojenia jest znacznie zaburzony. Rany na głowie od drapania mogą skutkować wtórnym łysieniem i bliznowaceniem. Chorzy mogą wymagać antybiotykoterapii z uwagi na powtarzające się zakażenia skórne będące skutkiem samouszkodzeń.

Chirurgiczne opracowanie rany czy nawet konieczność przeszczepienia określonego fragmentu skóry jest powikłaniem dermatillomanii w jej nasilonej formie.

Zaburzenia emocjonalne oraz problemy w życiu rodzinnym i zawodowym może powodować również schorzenie występujące również w łagodnej postaci.