Ciało migdałowate – co to jest? Jaką pełni funkcję?

Lokalizacja i budowa ciała migdałowatego

Ciało migdałowate (amygdala, corpus amygdaloideum) jest niewielką parzystą strukturą, leżącą wewnątrz płatów skroniowych prawej oraz lewej półkuli mózgu. Jego nazwa pochodzi od kształtu, który przypomina migdał. Ciało migdałowate składa się z zespołu jąder nerwowych, czyli ciał neuronów, dlatego często stosuje się również określenie „jądro migdałowate”. Ma ono niejednorodną budowę – ze względu na umiejscowienie, zróżnicowanie morfologiczne oraz funkcjonalne komórek w obrębie ciała migdałowatego wyróżnia się:

• część korowo-przyśrodkową, składającą się z trzech głównych kompleksów jąder: jądra korowego, przyśrodkowego i środkowego;
• część podstawo-boczną, zawierającą jądra podstawne i boczne.

Ciało migdałowate posiada bogaty system połączeń aferentnych i eferentnych (odbierających bodźce i wysyłających sygnały) – zarówno z korą mózgową, jak i z pniem mózgu. Dzięki temu może odbierać i wysyłać informacje o działaniu świadomym oraz nieświadomym.

Czytaj również: Niedotlenienie mózgu – objawy, skutki, leczenie

Jaką funkcję pełni ciało migdałowate?

Cały układ limbiczny jest bardziej pojęciem funkcjonalnym niż anatomicznym ze względu na mnogość połączeń i zależności różnych struktur. Kluczową rolę pełni w nim ciało migdałowate, wiązane ściśle ze sferą emocjonalno-uczuciową, jednak trudno wyliczyć dokładnie wszystkie funkcje jakie pełni, gdyż wciąż odkrywane są jego nowe powiązania funkcjonalne z innymi obszarami mózgu, znajdującymi się m.in. we wzgórzu, w pniu czy też w regionach ruchomych kory mózgowej.

Najstarsze badania naukowe dowodzą, że ciało migdałowate odpowiedzialne jest głównie za budowanie pamięci opartej na skojarzeniach emocjonalnych oraz za negatywne emocje. Ciało migdałowate pozwala też na rozpoznawanie emocji innych ludzi na podstawie mimiki ich twarzy i głosu oraz ma wpływ na budowanie więzi społecznych. Znaczący jest udział ciała migdałowatego w regulacji reakcji na stres. Ma to podstawy ewolucyjne, gdyż w sytuacjach zagrożenia ciało migdałowate przejmuje kontrolę nad zachowaniem i powstrzymuje ludzi od niebezpiecznych działań.

Coraz to nowe prace naukowe odkrywają kolejne znaczenia tej struktury. Dowiedziono m.in., że aktywność ciała migdałowatego ma znaczenie w podejmowaniu ważnych decyzji wiążących się z ryzykiem takim jak sporty ekstremalne czy hazard i decyzje finansowe.

Czytaj również: Serotonina – czym jest? Jaką rolę pełni w organizmie?

Zaburzenia funkcji ciała migdałowatego

Ciało migdałowate jest strukturą wciąż nie do końca poznaną – zaburzenia jego funkcjonowania wykazywane są w takich stanach jak różnego rodzaju zaburzenia lękowe czy autyzm. Kolejne badania wykazują wciąż nowe zaburzenia związane z dysfunkcją ciała migdałowatego.

Przyczyną nieprawidłowego działania może być uszkodzenie ciała migdałowatego w wyniku udaru, infekcji lub zabiegu chirurgicznego w obrębie płatu skroniowego. Często podłożem dysfunkcji jest wzmożona lub osłabiona aktywność neuronów i neuroprzekaźników.

Przeczytaj też: Jak działa ośrodkowy układ nerwowy (OUN)?

Metody badania

Do oceny funkcjonowania ciała migdałowatego stosuje się nowoczesne techniki obrazowe, pozwalające na zaobserwowanie struktur układu limbicznego mózgu – przede wszystkim rezonans magnetyczny. Aktywność struktur mózgowych można mierzyć za pomocą badania przepływu krwi w ciele migdałowatym lub czynności elektrycznej komórek nerwowych ( elektroencefalografia ).

Zaburzenia lękowe

Ciało migdałowate odpowiada za kształtowanie pamięci emocjonalnej. To ono powoduje, że wydarzenia związane z negatywnymi emocjami pozostają na długo w naszej pamięci. W niektórych przypadkach zbyt mocno pobudzone ciało migdałowate może przyczyniać się do rozwoju zaburzeń lękowych takich jak różnego rodzaju fobie, zespół lęku napadowego, zespół stresu pourazowego czy zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. W każdym z tych przypadków reakcja organizmu na czynnik ją wyzwalający jest niewspółmierna do rzeczywistej sytuacji.

Zobacz też: Jak zbudowany jest ludzki mózg?

Autyzm

Wykazano znaczące różnice w rozwoju ciała migdałowatego u osób ze spektrum autyzmu . U zdrowych dzieci liczba neuronów zlokalizowanych w obszarze ciała migdałowatego rośnie o średnio 11 proc. do osiągnięcia wieku dorosłego. Dzieci z zaburzeniami autystycznymi mają przeciętnie liczbę neuronów o 17 proc. wyższą niż zdrowi rówieśnicy, jednak spada ona wraz z wiekiem. Ta odwrotna tendencja rozwojowa powoduje, że osoby cierpiące na autyzm mają zaburzone odbieranie i wyrażanie emocji oraz interakcje społeczne ze względu na mniejszą liczbę neuronów w części mózgu przetwarzającej emocje.

Czytaj również: Pulsowanie w głowie – jakie są przyczyny uczucia pulsowania w głowie?

Uszkodzenie ciała migdałowatego

W przypadku uszkodzenia płatu skroniowego, np. w wyniku zabiegów chirurgicznych, udaru lub przebytych infekcji, można zaobserwować zaburzenia w odczuwaniu emocji. Osoby z uszkodzonym ciałem migdałowatym tracą zdolność oceny mimiki twarzy oraz odczuwania strachu, unikają kontaktu wzrokowego i wycofują się z kontaktów społecznych.

Rzadką jednostką chorobową związaną z uszkodzeniem ciała migdałowatego jest zespół Klüvera-Bucy’ego. Osoby cierpiące na tę przypadłość wykazują takie objawy jak: niestabilność emocjonalna, zanik odczuwania strachu, zwiększony apetyt, wkładanie do ust różnych przedmiotów w celach poznawczych (tzw. postrzeganie przez usta), nadmierna pobudliwość seksualna, nierozpoznawanie znanych przedmiotów.

Czytaj również: Zapalenie mózgu – rodzaje, objawy, przyczyny, leczenie, powikłania

Metody leczenia dysfunkcji ciała migdałowatego

Podstawą do leczenia zaburzeń w funkcjonowaniu ciała migdałowatego jest rozpoznanie ich przyczyny. Ponieważ powiązania nerwowe w obrębie układu limbicznego są bardzo szerokie, często trudno jest jednoznacznie określić powód choroby. Przykładem może być pacjent z chorobą Alzheimera, u którego złogi amyloidu w ciele migdałowatym powodowały występowanie objawów choroby Klüvera-Bucy’ego. Podobnie zachowywała się pacjentka uzależniona od metamfetaminy.

Czytaj również: Refleksologia – co to jest? Refleksologia twarzy, dłoni, stóp

Sieć powiązań anatomicznych i funkcjonalnych ciała migdałowatego wciąż pozostaje przedmiotem badań neurofizjologii. Pomocne są wciąż udoskonalane techniki obrazowania i badania aktywności układu nerwowego. Poznanie działania mózgu i jego struktur może być kluczem do leczenia chorób o podłożu neurofizjologicznym. Modyfikacja aktywności ciała migdałowatego może pomóc w terapii wielu zaburzeń o dotychczas nieznanym podłożu.

Czytaj również: Nadwrażliwość układu współczulnego – przyczyny, jak leczyć?