Splot słoneczny – gdzie się znajduje? Choroby i leczenie splotu słonecznego

Splot słoneczny – czym jest i gdzie się znajduje?

Splot słoneczny (plexus solaris) w fachowej nomenklaturze medycznej funkcjonuje pod nazwą splotu trzewnego (plexus celiacus). To skupisko połączeń neuronów, gdzie spotykają się struktury odpowiedzialne za pracę kluczowych narządów wewnętrznych jamy brzusznej.

Splot słoneczny wchodzi w skład autonomicznego (wegetatywnego) układu nerwowego. Wyzwala więc szereg reakcji niezależnych od naszej woli. Struktura zlokalizowana jest w obrębie przestrzeni zaotrzewnowej tylnej części nadbrzusza na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego i ostatniego kręgu piersiowego. Od góry graniczy z największym mięśniem oddechowym – przeponą, od przodu ogranicza go aorta brzuszna, po jego bocznych stronach zlokalizowane są nadnercza, natomiast od dołu tętnice nerkowe.

Budowa i funkcje splotu słonecznego

Splot słoneczny składa się z wielu skupisk komórek nerwowych. Ze względu na liczne odgałęzienia, które biegną w różnych kierunkach, jego budowa przypomina promienie słońca.

Do podstawowych struktur splotu trzewnego należą parzyste zwoje aortalno-nerkowe oraz nieparzyste – zwoje krezkowy górny i dolny. Od splotu słonecznego odchodzą również gałązki nerwowe nerwów parzystych:

• splot przeponowy;
• splot nadnerczowy;
• splot nerkowy;
• splot jajnikowy (u kobiet);
• splot jądrowy (u mężczyzn).

Do gałązek nerwów nieparzystych splotu trzewnego należą:

• splot żołądkowy górny;
• splot śledzionowy;
• splot krezkowy górny;
• splot aortowy-brzuszny.

Splot słoneczny należy do składowych autonomicznego układu nerwowego, pełni więc w organizmie niezwykle istotne funkcje. Przenosi impulsy układu współczulnego i przywspółczulnego. Odpowiada także za unerwienie większości narządów wewnętrznych znajdujących się w jamie brzusznej, takich jak żołądek, wątroba, drogi żółciowe, trzustka, śledziona, dwunastnica, nerki, nadnercza, narządy płciowe oraz jelito cienkie i grube. Prawidłowe działanie splotu trzewnego warunkuje homeostazę niezbędnych do życia procesów fizjologicznych. Gałązki i nerwy wychodzące ze splotu słonecznego regulują następujące procesy:

• oddychanie (za pośrednictwem wpływu na mięsień oddechowy – przeponę);
• prawidłowe ciśnienie krwi (regulacja ciśnienia krwi poprzez zmianę napięcia ścian i średnicy naczyń tętniczych);
• wydzielanie soku żołądkowego i żółci;
• termoregulację temperatury ciała;
• wspomaganie pracy mięśnia sercowego;
• prawidłową przemianę materii;
• ruchy robaczkowe – perystaltykę jelita cienkiego, grubego, żołądka i dwunastnicy;
• metabolizm i przemiany w obrębie wątroby i śledziony;
• kontrolę napięcia zwieraczy (brodawki Vatera, odźwiernika żołądka, zwieraczy pęcherza moczowego i odbytu);
• wydzielanie hormonów przez trzustkę i nadnercza;
• prawidłową pracę narządów płciowych.

Choroby splotu słonecznego

Medycyna nie klasyfikuje chorób, które należą do pierwotnych schorzeń splotu słonecznego. Jednak trzeba wiedzieć, że struktura zlokalizowana po przedniej stronie kręgosłupa stanowi ścisłe połączenie z układem nerwowym, dlatego wszelkie dysfunkcje w okolicy splotu słonecznego mogą obejmować zaburzenia regulacji wegetatywnej lub dolegliwości bólowe ze strony narządów jamy brzusznej.

Funkcjonowanie splotu słonecznego może zostać zachwiane wówczas, gdy w mózgu rozwijają się choroby o podłożu niedokrwiennym, miażdżycowym, degeneracyjnym lub nowotworowym. Ponadto w jego bezpośrednim sąsiedztwie położonych jest wiele narządów, które mogą powodować ucisk, np. tętniak aorty, powiększone węzły chłonne, kamienie lub torbiele nerek. Ból w splocie słonecznym powstaje także na skutek długotrwałego przyjmowania substancji psychoaktywnych, nieprawidłowości w gospodarce elektrolitowej na skutek odwodnienia organizmu lub nieprawidłowej diety. Dolegliwości bólowe mają charakter pulsujący i promieniujący na inne narządy wewnętrzne. Ból może lokalizować się w danym narządzie, ale również bardzo często promieniuje do obszarów, które należą do tego samego segmentu nerwowego, co zmieniony chorobowo organ.

Według medycyny niekonwencjonalnej splot słoneczny bierze udział w skomplikowanym mechanizmie reakcji emocjonalnych człowieka. Dlatego na zaburzenia jego funkcji szczególny wpływ mają długotrwała złość, nienawiść, zazdrość i frustracja. Nie bez powodu splot trzewny określany jest mózgiem brzusznym. Zwolennicy metod naturalnych uważają także, iż to właśnie przewlekły stres uruchamia wiele patologii w obrębie splotu słonecznego, doprowadzając do schorzeń układu nerwowego o charakterze somatycznym między innymi – bezsenności, bólów głowy, problemów z ciśnieniem, wrzodów żołądka.

Wśród chorób, które może wywoływać nieprawidłowo działający splot trzewny, wymieniamy:

• refluks żołądkowo-przełykowy;
• przewlekłe stany zapalne trzustki;
• nowotwory narządów wewnętrznych;
• zaburzenia metaboliczne;
• problemy z ciepłotą ciała;
• zatwardzenia, biegunki;
• nieżyty żołądka i jelit;
• zespoły złego wchłaniania.

Czym grozi uderzenie w splot słoneczny?

Niezwykle niebezpieczne w skutkach jest uderzenie w splot słoneczny. Bardzo często doświadczają go osoby uprawiające sport zespołowy (piłkę nożną).

Cios powoduje nie tylko silny ból, lecz także zaburza funkcjonowanie organów. W najgorszym wypadku może powodować nawet nieodwracalne uszkodzenie narządów wewnętrznych. Wynika to z faktu, że gałązki trzewne nerwu błędnego gromadzą ogromną ilość neuronów, które zaopatrują narządy wewnętrzne. Konsekwencją urazu może być również czasowe porażenie mięśni zwieraczy odbytu i pęcherza moczowego.

U niektórych osób mogą wystąpić problemy ze złapaniem oddechu lub nawet całkowitym jego zatrzymaniem. Należy wówczas przystąpić do udzielania pierwszej pomocy. Poszkodowanego trzeba ułożyć w pozycji bocznej bezpiecznej. Jeśli nie wykryjemy oddechu, należy bezpośrednio przystąpić do masażu serca i wezwać pogotowie ratunkowe.

Jednym z niebezpiecznych następstw, do których może doprowadzić uderzenie w splot słoneczny, jest rozerwanie przepony i krwotok wewnętrzny. Uraz stanowi zagrożenie życia i wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Również z pozoru błahe uderzenie w okolice nadbrzusza powinno być poddane badaniu lekarskiemu.

Jak leczyć ból splotu słonecznego?

Przewlekły ból splotu słonecznego oraz inne objawy temu towarzyszące zawsze wymaga szczegółowej diagnostyki.

Wszelkie dolegliwości ze strony jamy brzusznej powinny być zróżnicowane pod kątem bólu somatycznego oraz bólu trzewnego. Leczenie zależy od czynnika, który go wywołuje, stopnia uszkodzenia narządów wewnętrznych lub zaburzenia ich pracy. W zależności od zidentyfikowania przyczyny schorzenia terapia może obejmować przyjmowanie środków farmakologicznych. Duże znaczenie w uśmierzaniu dolegliwości ma także blokada splotu trzewnego. Procedurę przeprowadza się za pośrednictwem ultrasonografii lub tomografii komputerowej. Wskazaniami do blokady są ostre stany bólowe występujące przy zapaleniu lub zmianach nowotworowych trzustki. Czasem konieczne jest leczenie wielokierunkowe z przy udziale kilku specjalistów: internisty, psychiatry czy dietetyka.