Megalomania – definicja, przyczyny, objawy, czy to choroba?

Megalomania – co to jest?

Megalomania to termin pochodzący z języka greckiego i oznaczający w skrócie wygórowane mniemanie o własnej wartości. Znana jest również jako mania wielkości.

W życiu potocznym często używamy pojęcia megalomanii jako określenia na takie cechy charakteru jak nadmierne poczucie wyższości czy pewność własnej doskonałości. Jednak patrząc z punktu widzenia psychologii klinicznej, megalomania to nie jest jedynie przekonanie o znakomitym poziomie własnych umiejętności (zawyżone względem rzeczywistości), a poważne zaburzenie osobowości i możliwa oznaka zaburzeń psychicznych wymagająca psychoterapii. Osoba dotknięta manią wielkości niejednokrotnie zmaga się z dokuczliwymi objawami choroby. Megalomania staje się więc problemem klinicznym.

Megalomania – przyczyny

Istnieje wiele powodów megalomanii. Wśród nich możemy wymienić przede wszystkim przyczyny organiczne, między innymi skłonności genetyczne. Mania wielkości często towarzyszy poważnym zaburzeniom i chorobom psychicznym, takim jak narcystyczne zaburzenie osobowości, psychoza endogenna, schizofrenia, a także uzależnienie od zażywania substancji psychoaktywnych. Czasami megalomania rozwija się ze względu na niewłaściwą gospodarkę serotoninową i noradrenalinową układu nerwowego. Megalomanii mogą doświadczać również osoby cierpiące na niektóre choroby neurologiczne, takie jak epilepsja czy stwardnienie rozsiane. Także uboczny wpływ niektórych leków może spowodować wykształcenie się tego mechanizmu.

Megalomania – przyczyny środowiskowe i społeczne

Przyczyny megalomanii mogą wynikać również z nieprawidłowego rozwoju na skutek presji społecznej, która miała niewłaściwy wpływ na zdrowie psychiczne. Niektórzy badacze zauważają, że w naszej kulturze istnieje wręcz ciche przyzwolenie na megalomanię, myloną często ze zdrową pewnością siebie budowaną na podstawie osiągniętych wyników. Inni naukowcy zwracają uwagę na fakt, że wielu szefów i przywódców stosuje styl zarządzania, do złudzenia przypominający działania megalomana – i jest to zjawiskiem częstym. Megaloman jest więc wręcz wzmacniany w swoim podejściu do rzeczywistości.

Mania wielkości często dotyka osoby, które od wczesnego dzieciństwa miały niezdrową presję na wyniki i wzrastały w poczuciu bycia wyjątkowym i jedynym w swoim rodzaju. Utwierdzanie w postrzeganiu siebie jako lepszego od innych, dokonywane przez otoczenie, może mieć negatywny wpływ na psychikę jednostki. Jednak megalomania może pojawić się również u osób niedocenianych, jako mechanizm obronny – megaloman przekonaniem o własnej racji próbuje zrekompensować sobie niedobory z dzieciństwa. Megalomania zazwyczaj wykształca się u osób niedojrzałych emocjonalnie, które potrzebują uznania ze strony otoczenia.

Objawy megalomanii

Cechy megalomana to przede wszystkim poczucie wyższości nad innymi i brak dystansu do krytyki i oceny dokonywanej przez otoczenie. We własnych oczach osoby te są przekonane o własnej racji. Często pojawiają się również urojenia wielkościowe. Cierpiący z powodu megalomanii mają również problemy w budowaniu relacji z innymi. Stają się obojętni na ich problemy i nie widzą potrzeby podtrzymywania znajomości z kimś, kto nie zgadza się z ich zdaniem.

Choć dla otoczenia megalomana jego towarzystwo może być naprawdę uciążliwe, należy pamiętać, że jednostki zmagające się z manią wielkości tak naprawdę zazwyczaj cierpią z powodu niskiego poczucia własnej wartości. Również urojenia towarzyszące chorobie są dla pacjenta ogromnym problemem. Niezbędne jest leczenie, aby umożliwić im powrót do zdrowia i zdrowej koegzystencji z innymi ludźmi.

Megalomania – leczenie

Aby rozpocząć leczenie megalomanii, niezbędne jest postawienie właściwej diagnozy. Nie jest to proste, gdyż wiele zdrowych osób również przejawia cechy podobne do tych, jakimi objawia się mania wielkości. Właściwa diagnoza pomaga określić wewnętrzne problemy jednostki dotkniętej megalomanią i wyznaczyć kierunek terapii. Warto jednak pamiętać, że nie każdy człowiek przejawiający cechy takie jak zawyżone poczucie własnej wartości czy niezbyt radzący sobie w kwestiach społecznych to megaloman. Aby uzyskać właściwą diagnozę, należy kierować się do dobrych specjalistów – psychiatry i psychologa, a jeśli sytuacja tego wymaga, również neurologa.

Megaloman to osoba, która potrzebuje dwutorowego leczenia. Zwykle w leczeniu megalomanii korzysta się zarówno z farmako- jak i psychoterapii. Lekarz psychiatra cierpiącym na megalomanię przepisuje zazwyczaj leki uspokajające, przeciwlękowe i stabilizujące nastrój, czasami również klasyczne środki antydepresyjne. Jeśli megalomania towarzyszy innymi chorobom, na przykład pojawia się wraz z epizodami psychozy, niezbędne jest leczenie również drugiej przypadłości.

Mania wielkości – psychoterapia

Jeśli megalomania pojawia się jako skutek presji lub niepowodzeń w przeszłości, najważniejszym narzędziem leczenia jest właśnie psychoterapia. Praca z terapeutą i własną osobowością pomaga osobie z megalomanią poradzić sobie z problemem nieśmiałości, niskiej oceny we własnych oczach, zrozumieć swoje własne słabe strony i cechy osobowości. Pacjent przygotowuje się do tego, jak słabe strony móc zamienić w dobre – lub zaakceptować. Uczy się budowania relacji z innymi, pozbywa się przekonania o własnej wyższości i odzyskuje dobre samopoczucie. Osoby cierpiące na megalomanię chcą zaakceptować siebie takimi, jakimi są – i bez urojeń i nierealnych przekonań funkcjonować w rzeczywistości.