Psychodietetyk – czy pomoże schudnąć?

Kim jest psychodietetyk?

Psychodietetyka to stosunkowa nowa dziedzina wiedzy, która łączy znaczące elementy wiedzy z zakresu zdrowego odżywiania się oraz medycyny z wiedzą psychologiczną. Dzięki połączeniu tych dwóch dyscyplin można otoczyć pacjenta/klienta, który próbuje schudnąć, kompleksową opieką – co ma ogromne znaczenie dla wdrożenia oraz utrzymania zdrowego stylu życia.

Psychodietetyk najczęściej jest psychologiem, dietetykiem lub lekarzem, który ukończył również studia podyplomowe na kierunku psychodietetyka. Do zadań takiej osoby należy dokładne poznanie pacjenta zmagającego się z zaburzeniami odżywiania bądź po prostu z nadwagą, określenie psychologicznych schematów jego zachowania oraz rozpoznanie podstawowych problemów, które stoją na przeszkodzie do osiągnięcia celu.

Warto zauważyć, że psychodietetyka opiera się na holistycznym, czyli całościowym podejściu do człowieka. W tej dziedzinie nie zakłada się, że „wystarczy ruszać się i mniej jeść, aby schudnąć”. Psychodietetyk wychodzi z założenia, że odchudzanie nie jest takie proste – każdy człowiek ma przecież swoje nawyki, swoje problemy, wymaga indywidualnego podejścia i wsparcia.

Psycholog psychodietetyk czy dietetyk psychodietetyk?

Jako że jest to dość nowa dziedzina wiedzy, nie wprowadzono jeszcze prawnych regulacji i wytycznych dotyczących pracy z klientem/pacjentem. Z tego względu każdy specjalista może działać w nieco inny sposób.

Osobie, która zna już wszystkie tajniki odchudzania, ale ma problem z utrzymaniem motywacji albo np. zaprzestaniem tzw. zajadania stresu, powinien pomagać psycholog psychodietetyk. Specjalista taki określa przede wszystkim przyczyny problemów (np. ustala, jakie są psychologiczne powody występowania ataków kompulsywnego jedzenia) i pomaga je zlikwidować, np. na psychoterapii. Ponadto zapoznaje on klienta/pacjenta z mechanizmami, które utrudniają powrót do niezdrowego odżywiania, udziela doraźnego wsparcia i pomaga w budowaniu poczucia własnej wartości.

Z kolei pomoc dietetyka – psychodietetyka sprowadza się głównie do stworzenia planu odchudzania (z przygotowaniem diety włącznie) oraz pracą nad zmianą nawyków żywieniowych. Taki specjalista pomaga w wytyczeniu konkretnych celów odchudzania, jednocześnie również wspierając i dodając motywacji.

Kto może skorzystać z pomocy psychodietetyka?

Z dobrodziejstw psychodietetyki mogą skorzystać osoby, które:

• Borykają się z problemem nadwagi lub otyłości

Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia i Głównego Urzędu Statystycznego nadwaga jest już problemem trzech na pięciu Polaków. U jednego na czterech można zdiagnozować otyłość [1].

• Cierpią na niedowagę

Osoby, które chcą nie schudnąć, ale przybrać kilka kilogramów, także mogą skorzystać z pomocy specjalisty. Dzięki temu zmiany będą przebiegały bezpiecznie.

• Próbowały już różnych, nieskutecznych diet

Takich ludzi jest mnóstwo, ponieważ ogromna większość odchudzających się ostatecznie i tak wraca do pierwotnej wagi. Dla przykładu, z badania Stunkarda i McLarena-Hume'a z 1959 r [2] wynika, że w dwa lata po leczeniu otyłości niższą wagę utrzymuje tylko 2% osób. Dane te potwierdza między innymi przegląd Seligmana [za: 3]. Według tej publikacji aż 90% osób, którym udało się zrzucić zbędne kilogramy, wraca do pierwotnej wagi w ciągu 4-5 lat.

• Myślą o zmianie nawyków żywieniowych

Do psychodietetyka mogą udać się również osoby, które nie mają kompleksów związanych z wyglądem ciała, ale które chciałyby poprawić swoje nawyki żywieniowe z uwagi na zdrowie. Specjalista pomoże między innymi pokonać problem podjadania w sytuacji stresu czy nudy, który występuje u większości ludzi [4].

• Nie akceptują swojego wyglądu

Pacjenci z depresją czy innymi współwystępującymi zaburzeniami nastroju często mają uwago co do swojego ciała. Oczywiście motywacją do współpracy z psychodietetykiem może być również zwykła chęć pracy nad swoją figurą.

• Cierpią z powodu zaburzeń odżywiania

Psychodietetyk nie tylko ułatwia odchudzanie. To osoba, która pomaga również leczyć zaburzenia odżywiania, takie jak bulimia, anoreksja czy kompulsywne objadanie się. Wizyta u specjalisty, zwłaszcza specjalisty posiadającego wykształcenie i wiedzę z zakresu psychologii, może być zapoczątkować nowe, zdrowsze życie.

Psychodietetyka w badaniach. Czy to naprawdę pomaga?

Specjaliści z zakresu dietetyki i zdrowego stylu życia od dawna podkreślają, że dla skutecznego likwidowania nadwagi oraz otyłości, a także dla pokonywania zaburzeń odżywiania, niezbędne jest działanie wieloaspektowe, opierające się między innymi na zmianie sposobu myślenia [5]. Pytanie tylko, czy rzeczywiście mają rację? Co na temat włączenia psychologii w proces odchudzania mówią badania?

Okazuje się, że odchudzanie z pomocą specjalisty z zakresu psychodietetyki rzeczywiście jest skuteczniejsze. Dowodzi tego choćby badanie opisane w Forum Zaburzeń Metabolicznych. Zaproszono do niego osoby, które miały już za sobą nieudane próby odchudzania się. Trzeba dodać, że wspomnienie tych prób wywoływało u badanych negatywne emocje. W ramach eksperymentu uczestnicy podjęli kolejną próbę – tym razem do celu pomagał im dojść dietetyk. Zadaniem specjalisty było podtrzymanie dobrych relacji z pacjentami, psychologiczne ich wspieranie oraz motywowanie. Ostatecznie aż 89% badanych stwierdziło, że nie byłoby w stanie osiągnąć takich samych rezultatów bez pomocy dietetyka [6].

Potwierdzenie pozytywnego wpływu psychodietetyka na efekty odchudzania znaleźć można również w pracy opublikowanej w magazynie Obesity. Do badania zaproszono 4786 członków dawnego Weight Watchers (obecnie WW), którzy utracili co najmniej 22 kilogramy i utrzymywali ten wynik przez trzy lata. Członków tej grupy porównywano z grupą kontrolną, w której znajdowały się osoby otyłe, utrzymujące tę samą wagę od pięciu lat. Następnie obserwowano zachowania obu grup. Okazało się, że członkowie WW utrzymywali znakomite efekty dzięki stosowaniu technik psychologicznych – między innymi poprzez monolog wewnętrzny oraz wnikliwą kontrolę pożywienia. Należy dodać, że sporą część wiedzy o pozytywnych technikach psychologicznych można uzyskać właśnie w czasie zajęć z psychodietetykiem.

W końcu warto wspomnieć o badaniu, które pokazuje, jaki wpływ na skuteczność odchudzania się ma wsparcie osób trzecich. Eksperyment został przeprowadzony na 20-letnich, niezadowolonych z własnej wagi kobietach. Zadaniem uczestniczek było przejście na dietę oraz regularne wypełnianie ankiet. W ankietach pojawiały się pytania o dietę i związane z nią problemy, ale również o wsparcie bliskich.

Okazało się, że kobiety, które często otrzymywały negatywne komunikaty (krytyczne uwagi na temat swojego ciała), zwiększały swoją wagę średnio o 4,5 kg. Z kolei uczestniczki, które były wspierane w swoim wyzwaniu i które słyszały pozytywne komunikaty, utrzymywały swoją wagę albo wręcz chudły. Wniosek jest bardzo prosty: wsparcie uzyskiwane podczas odchudzania ma ogromne znaczenie dla powodzenia całego przedsięwzięcia.

Jak wygląda wizyta u psychodietetyka?

Wizyta w gabinecie psychodietetyka rozpoczyna się zazwyczaj od wywiadu. Specjalista może zadawać różne pytania. Niektóre z nich będą dotyczyć jedzenia oraz diet (w sposobie odżywiania się na co dzień, przebieg dotychczasowych kuracji odchudzających), inne aktywności fizycznej, jeszcze inne stanu zdrowia.

Kolejny krok to ustalenie podstawowych źródeł problemu. Jeśli psychodietetyk będzie podejrzewał, że trudności ze zrzuceniem wagi mogą wynikać z przyczyn somatycznych (np. z nieprawidłowości hormonalnych), może dodatkowo zalecić pacjentowi udanie się do innego specjalisty w celu zweryfikowania podejrzeń. W pozostałych przypadkach już w tym momencie ustala się nowy program żywieniowy.

W trakcie kolejnych spotkań pacjent opisuje swoje trudności oraz problemy, a następnie wraz ze specjalistą próbuje określić ich źródło, by ostatecznie je wyeliminować. Jednocześnie otrzymuje dużo wsparcia w zakresie rozpoznawania własnych emocji, kontrolowania ich, a także panowania nad niekorzystnym dla diety działaniem impulsywnym.

Jak wybrać dobrego psychodietetyka?

Współpraca ze specjalistą z zakresu psychodietetyki pod pewnymi względami przypomina korzystanie z pomocy psychologa. To nie tylko uzyskiwanie informacji na temat tego, jakie jedzenie nam szkodzi, ale też głębokie spojrzenie w siebie – w swoje potrzeby, problemy i obawy. Dlatego też niezwykle ważne jest, aby specjalista budził w nas zwyczajne zaufanie. Musi wydawać się kompetentny, fachowy i stanowczy, a do tego przyjacielski i życzliwy. Jeśli te warunki zostaną spełnione, łatwiej będzie nam wysłuchiwać zaleceń dotyczących nowego stylu życia i mówić o trudnościach, jakie przysparza nam dieta.