Złamanie paliczka – jak leczyć złamany paliczek w stopie i u ręki

Stłuczenie czy złamanie paliczka – objawy

Prawie każdy palec zbudowany jest z trzech paliczków, wyjątek stanowi kciuk u ręki oraz paluch u stopy, które to posiadają dwa paliczki. Palec można podzielić na trzy części ( w przypadku kciuka i palucha na dwie). Wyróżnia się paliczek bliższy (proksymalny), środkowy oraz dalszy (dystalny). W przypadku kciuka i palucha jest to jedynie paliczek bliższy i dalszy. Poszczególne paliczki połączone są stawami międzypaliczkowymi dalszym oraz bliższym. Z kolei z kośćmi śródręcza łączy się paliczek bliższy za pomocą stawu śródręczno-paliczkowego.

To też może Cię zainteresować: Co oznacza ból czubka głowy?

Złamanie paliczka palca związane jest z zadziałaniem bezpośredniej, dużej siły na struktury kostne poszczególnych paliczków. Rozmiar obrażeń jest uzależniony od czynnika oraz energii uderzania. Może dojść do złamania jednego lub dwóch i więcej paliczków (zarówno jednego palca jak i palców sąsiadujących). Niekiedy może wystąpić złamanie paliczka palca oraz kości śródręcza lub śródstopia lub innych kości kończyny górnej lub dolnej. Doświadczenie urazy, pojawiający się obrzęk, rana, nie muszą dowodzić złamania. Silny ból paliczka może być oznaką stłuczenia. Jednoznaczną jaki to typ urazu daje tylko prześwietlenie, czyli rentgen.

Typowymi objawami złamania paliczka są

• zniekształcenie obrysów paliczków (pewny objaw złamania),
• zaczerwienie i obrzęk skóry nad miejscem urazu;
• ból palca po urazie;
• patologiczna ruchomość palców (poza fizjologiczną obecną w stawach), trzeszczenie odłamów kostnych;
• w przypadku złamań otwartych pojawia się rana przez którą mogą być widoczne odłamy kostne;

• zdjęcie RTG przedstawiające przerwanie ciągłość linii paliczków świadczące o złamaniu.

Złamany paliczek – dalszy, środkowy, bliższy

Dość oczywistym jest rozróżnienie złamań w obrębie stopy oraz ręki. W wyniku niepożądanego zdarzenia może dojść do złamań paliczków palców stopy lub palców u ręki. Poważny uraz może prowadzić do: złamania paliczka dalszego (dystalnego) stopy lub dłoni, złamania paliczka środkowego stopy lub ręki, złamania paliczka bliższego (proksymalnego) stopy lub ręki.

Innym podziałem jaki można zastosować w kontekście złamań paliczków jest ich konkretny charakter. Odpowiednie zakwalifikowanie ułatwia podjęcie decyzji o dalszym leczeniu. Wyróżnia się następujące złamania paliczków:

• złamania otwarte kości paliczków;
• złamania z dodatkowymi obrażeniami, np. uszkodzenie ścięgien prostowników lub zginaczy, nerwów lub naczyń krwionośnych z jednoczasowym uszkodzeniem tkanek miękkich;
• złamania zaklinowane, niepozwalające na nastawienie paliczka (zamknięte bez operacji);
• złamania w obrębie stawów – okołostawowe lub śródstawowe;
• złamania trzonu paliczków;
• złamania spiralne kości paliczków;
• mnogie złamania obejmujące kilka paliczków.

Złamanie paliczka dystalnego palca u ręki

Złamania paliczka dalszego są bardzo częstymi urazami palców w obrębie dłoni. Ze względu na swoje obwodowe ułożenie w pierwszej kolejności narażone są na urazy. Złamania paliczka dystalnego mogą obejmować złamania podłużne, poprzeczne lub awulsyjne, czyli takie które poprzez napięcie ścięgien zginaczy lub prostowników powodu ją oderwanie fragmentu paliczka dystalnego.

Prawidłowo przeprowadzona diagnostyka pozwala na zaplanowanie odpowiedniego leczenia. Złamanie paliczka dystalnego zamknięte i nieprzemieszczone można zaopatrzyć w szynę na palec gipsową na okres 3–4 tygodni. Okres zrostu kośćca w tym przypadku powinien wynosić 3 tygodnie. Niezbędna jest kontrola ortopedyczna po tym czasie celem określenia skuteczność leczenia w unieruchomieniu.

Złamanie paliczka dalszego z przemieszczeniem, którego nie można nastawić na zamknięto lub repozycja jest niestabilna wymaga usztywnienia operacyjnego. W tym przypadku wprowadza się z reguły dwa metalowe druty Kirschnera stabilizujące złamanie. Kwestię tego, czy zakłada się gips i na ile, podejmuje się indywidualnie w stosunku do pacjenta biorąc pod uwagę inne obrażenia związane z uszkodzeniem ścięgien zginaczy i prostowników. Druty Kirschenera można usunąć po kontroli ortopedycznej po ok. 6–8 tygodniach.

Przeczytaj więcej o drutach Kirschnera.

Złamanie paliczka środkowego oraz bliższego ręki

Złamanie paliczka środkowego oraz złamanie paliczka bliższego są podobne co do mechanizmu jak i miejsca złamania. Najczęściej złamanie paliczka proksymalnego oraz złamanie paliczka środkowego występuje w okolicy szyjki oraz trzonu paliczków. Złamania trzonów paliczków często mają charakter spiralnego złamania, wyróżniają się skróceniem długości kości paliczków oraz przemieszczeniem odłamów w sposób rotacyjny. Innym miejscem złamania jest podstawa oraz kłykcie paliczków. Złamania w okolicy podstawy oraz szyjki paliczków wyróżniają się poprzecznym złamaniem oraz często kątowym ustawieniem paliczków. Ustawienie kątowe spowodowane jest naprężającym działaniem ścięgien zginaczy i prostowników oraz prowadzi do niestabilności złamania.

Leczenie złamania paliczka środkowego oraz złamanie paliczka bliższego najczęściej przeprowadza się stosując unieruchomienie gipsowe lub szynę aluminiową, jest to leczenie zachowawcze. Unieruchomienie palca utrzymuje się przez 3–4 tygodnie. W przypadku złamań niestabilnych z uszkodzeniem aparatu ścięgien stosuje się przezskórną stabilizację drutami Kirschnera. Złamanie paliczków z raną otwartą, złamania wieloodłamowe, a także w przypadku, kiedy potrzebne jest szybsze uruchomienie palców można zastosować zespolenie złamania płytkami specjalnie dedykowanymi na kości paliczków.

Złamanie paliczków palców stopy – ile się zrasta?

Do złamania paliczków stopy najczęściej dochodzi w wyniku bezpośredniego uderzenia w przeszkodę, upuszczenia na palec ciężkiego przedmiotu. Złamanie paliczka palucha jest najczęstszym urazem jeśli chodzi o złamania kości stopy. Statystycznie najczęściej dochodzi do złamania paliczka bliższego palucha. Złamania paliczków bliższych pozostałych palców nogi są wynikiem działania siły odwodzącej. Mechanizm tego złamania prowadzi do charakterystycznego ustawienia paliczków proksymalnych w ustawieniu się w zgięciu podeszwowym za sprawą działania prostowników i zginaczy palców.

Złamanie paliczka palucha lub złamanie pozostałych paliczków stopy, które nie są przemieszczone można leczyć poprzez unieruchomienie taśmami przez 2–4 tygodnie z możliwością obciążania kończyny. Zakończenie leczenia wymaga kontroli w poradni ortopedycznej. Złamanie paliczka w stopie, które uległo przemieszczeniu wymaga repozycji i stabilizacji. Wykonanie zamkniętego nastawienia pozwala na przezskórną stabilizację drutami Kirschnera. Stabilizację drutami utrzymuje się przez 4–6 tygodnie w gipsie, a następnie usuwa się druty Kirschnera, a unieruchomienie gipsowe zamienia się na but ortopedyczny, który należy utrzymywać przez kolejne 4–6 tygodni. W przypadku trudność z nastawieniem lub ran otartych w okolicy palców stopy wykonuje się otwartą stabilizację płytkami dedykowanymi do paliczków palców stop.

Szyna na palec czy gips – ile czasu trzeba ją nosić?

Leczenie w unieruchomieniu gipsowym trwa zwykle 4–6 tygodnie. W zależności od miejsca złamania oraz rozległości urazu długość leczenia może być różna. Przez cały okres leczenia złamania przysługuje pacjentowi zwolnienie lekarskie. Po zakończonym leczeniu jeśli pacjenci ubezpieczeni są od nieszczęśliwych wypadków lub ich następstw mogą występować o odszkodowanie z ubezpieczenia. Wysokość procentowa odszkodowania ustalana jest indywidualnie dla pacjentów biorąc pod uwagę skalę uszczerbku zdrowia

Po zdjęciu unieruchomienia gipsowego, szyny aluminiowej lub taśm warto jest podjąć rehabilitację pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty. Zabiegi usprawniające pozwolą na szybki powrót do zdrowia i aktywności fizycznej. Wśród zabiegów rehabilitacyjnych ważne są ćwiczenia – początkowo bierne, a następnie czynne stawów palców, które w opatrunku gipsowym były unieruchomione. Ważne jest przywrócenie prawidłowej ruchomości w stawach. Z czasem przechodzi się na ćwiczenia palców. Kinezyterapia, czyli leczenie ruchem może być wspieranie poprzez zastosowanie zabiegów fizykoterapeutycznych, które przyspieszają gojenie złamań oraz łagodzą ból. Do zabiegów tych zaliczamy: pole magnetyczne, laseroterapię, ultradźwięki, kąpiel wirową, naświetlanie lampą solux.


Bibliografia

„Podejmowanie decyzji w operacyjnym leczeniu złamań, tom 2” – J. Schatzker, M. Tile, Warszawa 2016.

„Leczenie operacyjne obrażeń narządu ruchu, tom 2” – J.P. Stannard, A.H. Schmidt, P.J. Kregor, Warszawa 2010.

„Traumatologia narządu ruchu, tom 2” – D. Tylman, A. Dziak, Warszawa 1996.