Naciągnięty mięsień – jak się leczy naciągnięcie mięśnia?

Jak dochodzi do uszkodzenia mięśnia?

Mięśnie szkieletowe ciała człowieka to mięśnie poprzecznie prążkowane zbudowane z kurczliwych włókien mięśniowych, tzw.miofibryli, na które składają się białka: aktyna i miozyna. Włókna mięśniowe dzielą się na wolnokurczliwe (tzw. czerwone), które reagują wolniej i mogą wykonywać cięższą i dłuższą pracę oraz na szybkokurczliwe (tzw. białe), które reagują szybciej, pracują w trakcie dynamicznych ruchów, ale też szybciej się męczą. Mięśnie szkieletowe pracują zależnie od woli człowieka. Ich praca polega na kombinacji skurczu i rozkurczu. W zależności od zbliżania się lub oddalania przyczepów mięśniowych wyróżnia się 3 typy skurczu mięśnia:

• skurcz izometryczny – mięsień się napina, ale jego przyczepy nie zbliżają się;
• skurcz koncentryczny – mięsień się napina, a jego przyczepy się do siebie zbliżają;
• skurcz ekscentryczny – mięsień się napina, a jego przyczepy oddalają się od siebie.

Do uszkodzenia mięśnia dochodzi najczęściej w trakcie pracy ekscentrycznej, w miejscu, w którym mięsień przechodzi w ścięgno, ponieważ tu zmienia się struktura tkanki z elastycznej na bardziej włóknistą i twardszą.

• I stopień uszkodzenia mięśnia z rozerwaniem niewielkiej ilości (do 5%) włókien to naciągnięcie;
• II stopień to naderwanie mięśnia – większej ilości (powyżej 5%) włókien mięśniowych;
• III stopień to całkowite przerwanie ciągłości tkanki mięśniowej, czyli zerwanie mięśnia.

Naciągnięcie mięśnia – jakie są przyczyny

Naciągnięciem mięśnia jest uszkodzenie włókien mięśniowych, które wywołuje powstanie w tym miejscu stanu zapalnego. Jak wspomniano wcześniej moment, w którym dochodzi do tego typu urazu to najczęściej skurcz ekscentryczny, kiedy mięsień wyhamowuje prędkość ruchu. Wówczas wytwarza się największa energia. Czynnikami, które zwiększają ryzyko naciągniecia mięśnia są:

• brak odpowiedniej rozgrzewki, która powinna podnosić temperaturę tkanek i przygotowywać mięśnie do efektywniejszej pracy koncentryczno-ekscentrycznej;
• brak treningu rozciągającego – tygodniowy plan treningowy powinien, w zależności od uprawianej dyscypliny, uwzględniać trening rozciągający poprzedzony np. automasażem wykonanym przy pomocy foam rollera;
• nadmierne lub nieprawidłowe rozciąganie mięśni;
• dysbalans mięśniowy – znacząca różnica w sile mięśni wykonujących przeciwne sobie ruchy, tzw. mięśni antagonistycznych;
• brak stabilizacji posturalnej – słabe bądź nieprawidłowo pracujące mięśnie głębokie szczególnie w obrębie brzucha, kręgosłupa i miednicy przyczyniają się do wzmożenia napięcia w mięśniach kończyn dolnych, co może skutkować ich przeciążeniem i uszkodzeniem.

Do uszkodzenia mięśnia może także dojść na skutek bezpośredniego uderzenia, np. po zderzeniu z przeciwnikiem.

Naciągnięty mięsień – jakie daje objawy?

Pierwszym objawem uszkodzenia mięśnia jest ból mięśnia, zarówno przy dotyku jak i pojawiający się w trakcie ruchu. Wywołuje go stan zapalny, który może również objawiać się obrzękiem i krwiakiem.

Niekiedy, jeśli sportowiec jest rozgrzany, objawy naciągnięcia mięśnia odczuwalne są dopiero po treningu i ochłonięciu lub następnego dnia. W I stopniu uszkodzenia mięśnia, jakim jest naciągnięcie, ograniczenia siły i ruchomości mięśnia są niewielkie.

Naciągnięcie mięśnia dwugłowego uda

Mięsień dwugłowy uda tworzy wraz z mięśniem półbłoniastym i półścięgnistym grupę kulszowo-goleniową, leżącą po tylnej stronie uda. Mięśnie te z racji swojego położenia i wykonywanej funkcji, są bardzo narażone na uleganie kontuzjom. Mięśnie grupy kulszowo-goleniowej wyhamowują kończynę dolną, a więc pracują głównie w skurczu ekscentrycznym. Najczęściej uszkodzeniu ulega mięsień dwugłowy uda, w miejscu, w którym mięsień przechodzi w ścięgno. Pacjenci często zgłaszają się do specjalisty zgłaszając ból w pachwinie, który spowodowany jest jej naciągnięciem.

Naciągnięcie mięśnia dwugłowego to typowa, częsta kontuzja u biegaczy, szczególnie u sprinterów. Ale także u piłkarzy, koszykarzy czy tenisistów, czyli u sportowców, którzy często przyspieszają, zmieniają kierunek biegu i ostro wyhamowują prędkość biegu. Dlatego bardzo istotna jest profilaktyka tego urazu. Sportowcy i ich trenerzy powinni dbać o:

• odpowiednią rozgrzewkę;
• wykluczenie nieprawidłowych ćwiczeń mięśni grupy kulszowo-goleniowej;
• wyrównywanie dysbalansu mięśniowego w mięśniach kończyn dolnych i miednicy;
• prawidłowo wykonywany stretching;
• ćwiczenia stabilizacji centralnej, tzw. core stability, które wzmacniają i stabilizują głębokie mięśnie brzucha, kręgosłup i miednicę.

Naciągnięcie mięśnia łydki

Mięśnie łydki stanowią przedłużenie taśmy powierzchownej tylnej, do której należy także grupa kulszowo-goleniowa. Łydkę tworzą m. brzuchaty łydki i leżący pod nim, m. płaszczkowaty. Mięsień trójgłowy łydki jest głównym zginaczem podeszwowym stopy, a więc pełni istotną rolę w trakcie chodu, biegu czy wyskoku. W związku z tym jest to grupa mięśniowa ulegająca dużym przeciążeniom. Każde przyspieszenie, wyskok i trening na nierównym podłożu zwiększają wymiar pracy mięśnia trójgłowego. Naciągnięcie mięśnia łydki jest drugim najczęstszym urazem u sportowców. Profilaktyką w urazach mięśni łydki są:

• ćwiczenia koncentryczno-ekscentryczne;
• stretching mm. łydki.

Leczenie i rehabilitacja w naciągnięciu mięśnia

Badaniem diagnozującym stopień uszkodzenia mięśnia jest USG. Określić nim można również występowanie i rozmiar obrzęku lub krwiaka. W pierwszym okresie (tzw. fazie ostrej), trwającym do tygodnia czasu, leczenie polega na zmniejszaniu stanu zapalnego i bólu. Stosowane są zabiegi z zakresu fizykoterapii (krioterapia lub okłady z lodu, laser), kinesiology taping (tzw. plastrowanie dynamiczne), ćwiczenia stabilizacji centralnej oraz leczenie farmakologiczne zmniejszające ból i stan zapalny.

Następnie praca fizjoterapeuty polega na stosowaniu zabiegów i technik wspomagających gojenie mięśnia oraz uelastycznianie blizny, takich jak masaż tkanek głębokich, ultradźwięki i masaż poprzeczny, który poprawia ukrwienie, remodeluje powstającą na mięśniu bliznę oraz wspomaga proces gojenia się tkanki. Ponadto zalecane jest wykonywanie ćwiczeń korygujących wzorce ruchowe, wzmacniających osłabione grupy mięśniowe oraz podtrzymujących kondycję fizyczną.

Celem ostatniego etapu rehabilitacji po naciągnięciu mięśnia jest odpowiednie wzmocnienie i rozciągnięcie wcześniej naciągniętego mięśnia, a właściwie całej grupy mięśniowej w jakiej on pracuje, oraz wprowadzenie elementów treningu funkcjonalnego charakterystycznego dla uprawianej dyscypliny sportu.

Z badań wynika, że brak rehabilitacji po uszkodzeniu mięśnia zwiększa ryzyko ponownej kontuzji o 50–70%. Co więcej, do ponownego uszkodzenia mięśnia dochodzi w innym miejscu, w którym także tworzyć się będzie kolejna blizna. Odpowiednie leczenie i rehabilitacja są podstawą w profilaktyce kontuzji mięśniowych. Natomiast przy uprawianiu sportu warto pamiętać o zabiegach regenerujących mięśnie, takich jak masaż wykonywany przez terapeutę czy automasaż z użyciem foam rollera, zimnym prysznicu lub kąpieli (absolutnie nie saunie!) po intensywnym treningu/meczu oraz o odpowiednim rozciąganiu mięśni z zastosowaniem prawidłowych technik i pozycji.