Test Patricka – na czym polega, kiedy się go wykonuje i jak interpretować wynik?

Test Patricka – co to jest?

Test Patricka (Patrick’s test) lub inaczej objaw Patricka (Patrick sign) jest narzędziem diagnostycznym, umożliwiającym wykrywanie ewentualnych nieprawidłowości struktur stawu biodrowego. Dokładniej, pozwala dokonać oceny stopnia napięcia mięśni przywodzicieli kończyny dolnej. Po raz pierwszy został dokładnie opisany przez amerykańskiego neurologa, który nazwał go FABER test – od anglojęzycznego zwrotu oznaczającego poszczególne komponenty ruchowe:

• F – flexion (zgięcie);
• AB – abduction (odwiedzenie);
• ER – external rotation (rotacja zewnętrzna).

W nomenklaturze wykorzystywanej przez terapeutów często określa się go jako test odwiedzeniowy uda lub test hiperabdukcji uda.

Poza wspomnianym wcześniej zastosowaniem może być także wykorzystywany do różnicowania pomiędzy zablokowaniem stawu krzyżowo-biodrowego a dysfunkcjami samego stawu biodrowego. Stanowi bardzo cenne narzędzie diagnostyczne w wykrywaniu choroby Perthesa u dzieci. Pojawiający się w trakcie testowania ból może także świadczyć o istnieniu ewentualnych zmian zapalnych w stawie krzyżowo-biodrowym.

Na czym polega test Patricka?

W ramach przygotowania testowany powinien mieć na sobie odzież umożliwiającą wykonanie ruchów w pełnym zakresie. Podczas testowania pacjent przyjmuje pozycję leżenia tyłem. Kończyna nietestowana pozostaje swobodnie wyprostowana. Kończynę dolną testowaną ustawia się w pozycji zgięcia w stawie biodrowym, stopa powinna być umieszczona tak, aby kostka boczna spoczywała na kolanie nogi przeciwnoimiennej.

Wzorzec ustawienia testowanej kończyny to zgięcie, odwiedzenie, rotacja zewnętrzna. Następnie terapeuta fiksuje swoją ręką biodro kończyny wyprostowanej, druga ręka wędruje na kolano nogi przeciwnej. Zwiększając stopniowo ruch odwiedzenia, testujący prowadzi ruch w taki sposób, aby kończyna zmierzała w kierunku kozetki. Ocenie podlega jakość ruchu, jego zakres, opór końcowy oraz pojawianie się ewentualnych dolegliwości bólowych.

Interpretacja testu Patricka

W warunkach fizjologicznych, przy braku uszkodzeń oraz dysfunkcji, kolano nogi testowanej osiąga poziom kozetki – test ma wtedy wynik ujemny. Należy dokonać pomiaru odległości z użyciem centymetra krawieckiego i powtórzyć pomiar po drugiej stronie. W przypadku testu o wyniku dodatnim obserwuje się niepełny zakres ruchomości z jednoczesnym wzrostem napięcia mięśni przywodzicieli stawu biodrowego. Pod koniec zakresu ruchu terapeuta odczuwa sprężynowanie lub inaczej miękki opór – co sugeruje problem pochodzenia mięśniowego, a konkretnie ich przykurcz.

Nagłe zatrzymanie ruchu, twardy opór końcowy związany z bólem pojawiającym się w stawie krzyżowo-biodrowym lub w samym stawie biodrowym świadczy o toczącym się procesie zapalnym lub zablokowaniu stawu. Silne dolegliwości podczas testu w okolicy pachwiny u dzieci mogą być oznaką początkowego stadium choroby Perthesa lub ZZSK – zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa u osób powyżej 15. roku życia.

Choroba Perthesa i ZZSK

Choroba Perthesa to inaczej jałowa martwica głowy kości udowej. Może wynikać z zaburzeń hormonalnych lub nieprawidłowości w budowie naczyń krwionośnych w strukturze kości kończyny dolnej. Jest zaliczana do najczęstszych martwic aseptycznych. Najczęściej występuje u chłopców. Test Patricka bywa pomocny w wykrywaniu tego schorzenia.

Podobnie jest w przypadku choroby jaką jest ZZSK – zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Stanem zapalnym objęte są tutaj stawy krzyżowo-biodrowe oraz stawy kręgosłupa. Czynnikiem, który może zwiększać ryzyko zachorowania jest obecność antygenu HLA-B27; dodatkowo wykazano wpływ przewlekłego zakażenia dróg moczowo-płciowych oraz jelit na inicjację procesu zapalnego w stawach. Ze względu na ból pojawiający się w okolicy stawów krzyżowo-biodrowych, ograniczenie zakresu ruchomości – test Patricka ma tutaj także znaczenie diagnostyczne. Ostateczne potwierdzenie schorzenia wymaga jednak badań laboratoryjnych i obrazowania.

Pozostałe testy zaburzeń i dysfunkcji stawu biodrowego

Poza wymienionymi testami w diagnostyce zaburzeń i dysfunkcji stawu biodrowego wykorzystuje się także:

• test Anvila,
• test Craiga,
• test Galeazzi-Ellisa,
• test kolców,
• test Yeomana,
• objaw Mennella,
• test Rosera-Ortolaniego-Barlowa,
• objaw Drehmanna.

Poza tym wykorzystuje się także palpację, ocenę zakresu ruchomości, ocenę chodu oraz pomiary obwodów kończyny dolnej. Im więcej narzędzi, tym bardziej obiektywna ocena.

Diagnostyka obrazowa stawu biodrowego

W diagnostyce obrazowej wykorzystuje się badanie ultrasonograficzne, rentgenodiagnostykę, badanie tomografii komputerowej oraz rezonans magnetyczny. Pozwala to na dokładne zobrazowanie i opis wszelkich zmian występujących w stawie biodrowym. Pozwala to potwierdzić lub wykluczyć podejrzenie poważnych patologii oraz zmian istotnych z punktu widzenia programowania procesu leczenia. W przypadku dolegliwości okolicy lędźwiowo-krzyżowej jest to szczególnie trudne. Dzieje się tak poprzez nakładanie oraz współwystępowanie powiązań patogenicznych.