Ból łokcia – przyczyny chorób łokcia, objawy, leczenie bólu i rehabilitacja

Staw łokciowy – skąd się bierze ból w łokciu?

W okolicach stawu łokciowego przebiega wiele mięśni i ścięgien oraz przebiega kilka istotnych dla funkcji kończyny górnej nerwów. Tworzą go trzy kości: ramienna, promieniowa i łokciowa. Staw otoczony jest torebką stawową i właściwie nie jest chroniony przez duże grupy mięśniowe. Stąd jego narażenie na czynniki zewnętrzne. Urazy łokcia zdarzają się często, zwłaszcza przy upadkach. Są wtedy bardzo bolesne.

Ruchy zachodzące w stawie łokciowym to zgięcie i wyprost oraz (w połączeniu z pracą nadgarstka) odwracanie i nawracanie ręki, co umożliwia wykonywanie specyficznych i dokładnych czynności. Łokieć jest środkową częścią łańcucha kinematycznego kończyny górnej. Umożliwia ruchy w przestrzeni, ustabilizowanie ręki w czynnościach siłowych i manualnych oraz wspomaga siłowo mięśnie przedramienia np. przy dźwiganiu.

Przy całkowicie wyprostowanym łokciu zazwyczaj tworzy się linia prosta. Kąt między ramieniem a przedramieniem może być mniejszy głownie u mężczyzn, świadczy to o zbyt dużym napięciu mięśni zginających staw łokciowy. Zdarza się też, że występuje tzw. przeprost łokcia, który wynika ze zbyt dużej wiotkości więzadeł stabilizujących staw.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Przyczyny bólu łokcia

Przyczyny bólu łokcia i ograniczenia ruchu łokcia dzieli się na 3 grupy:

1. zaburzenia stawowe – zmiany w strukturze chrzęstnej lub kostnej na poziomie stawu łokciowego (złamania, odłamki chrzęstno-kostne, chondromalacja chrząstki),
2. zaburzenia okołostawowe – stan zapalny tkanek otaczających staw (kaletek, ścięgien, mięśni), entezopatie – zmiany chorobowe przyczepów ścięgnistych mięśni do kości, zwiększone napięcie mięśniowe, wiotkość więzadłowa,
3. ból rzutowany – dysfunkcje na poziome kręgosłupa szyjnego i barku.

Aby dokładnie trafić w przyczynę bólu łokcia, należy wykonać testy oraz badania diagnostyczne (RTG, USG, MRI – rezonans magnetyczny, badania laboratoryjne w kierunku zdiagnozowania choroby reumatycznej lub uogólnionego procesu zapalnego). Dopiero to pozwoli lekarzowi i fizjoterepaucie na rozsądne prowadzenie terapii.

Zobacz też: Ból kostki – przyczyny bólu w kostce, sposoby leczenia i rehabilitacji

Kogo i kiedy boli łokieć?

Bóle łokcia pojawiają się u osób pracujących fizycznie, używających nadmiernie ręki dominującej (np. u majsterkowiczów, stolarzy), wielokrotnie wykonujących powtarzalne ruchy ręki (stomatolodzy, masażyści), gdzie często dochodzi do przeciążenia mięśni przedramienia przyczepiąjących się w okolicy nadkłykci. Oczywiście powyższe objawy bólowe często dotyczą sportowców grających w tenisa, golfa, badmintona czy squasha. W trakcie gry się o tym nie myśli, ale przecież wykonują oni wciąż te same ruchy przez cały trening czy mecz.

Zobacz też: Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg

Staw łokciowy jest częścią pewnej całości, czyli kończyny górnej. Ból łokcia może równie dobrze być spowodowany zaburzeniem w innym, a tworzącym tę samą całość, stawie bądź mięśniu. Chociażby ograniczenie w stawie barkowym bądź aktywny punkt spustowy jednego z mięśni okolicy barku czy pleców może dawać ból promienujący do łokcia. Dysfukcje kręgów, więzadeł lub mięśni na na poziome kręgosłupa szyjnego także często dają tzw. ból rzutowany do łokcia. Nie zawsze więc dyskomfort w stawie łokciowym musi być spowodowany jego uszkodzeniem lub zapaleniem.

Jeżeli pojawia się opuchlizna łokcia świadczyć to może o zmianach zapalnych spowodowanych postępującą chorobą reumatyczną lub chorobą zwyrodnieniową stawu, najczęściej dotyczy to osób po 40 roku życia i niestety im jest się starszym, tym tendencja ta wzrasta.

Sprawdź również: Drętwienie lewej ręki i palców lewej ręki

Choroby łokcia

Mimo iż łokieć nie jest dużym stawem, potrafi sprawiać wiele kłopotu. Głównie dlatego, że wykorzystujemy jego funkcję przy każdej czynności wykonywanej kończyną górną, więc nieświadomie pracujemy nim przez większość dnia. Oto najpopularniejsze źródła bólu występujące w obrębie stawu łokciowego.

Łokieć tenisisty – występuje w następstwie przeciążenia mięśni prostowników nadgarstka i palców. W miejscu przyczepu tych mięśni może dochodzić do powstawania tzw. entezofitów, czyli narośli kostnych. Łokieć tenisisty objawia się silnym bólem w bocznej okolicy łokcia, szczególnie w momencie uciśnięcia źródła bólu lub wykonaniu testu z oporowanym wyprostem pięści

Łokieć golfisty – towarzyszy przeciążeniu mięśni zginających nadgarstek i mięśnia nawrotnego obłego. Pojawia się u osób wielokrotnie wykonujących ruch zgięcia nadgarstka przeciwko oporowi. Objawem jest ból łokcia po przyśrodkowej (wewnętrznej) stronie stawu

Zapalenie kaletki łokciowej – często związane z opuchlizną po tylnej stronie łokcia. Jest to stan zapalny tkanki znajdującej się pod ścięgnami mięśni prostujących staw łokciowy. Przyczyną zapalenia może być przeciążenie, upadek ze stłuczeniem tylnej strony łokcia, a nawet niezdezynfekowane otarcie skóry.

Złamanie wyrostka łokciowego – bardzo częste powikłanie upadku z podparciem na łokciu. Ponieważ wyrostek łokciowy jest najbardziej wystającym fragmentem kostnym w stawie, a dodatkowo nie jest otoczony grupą mięśni, uderzenie może spowodować jego pęknięcie lub złamanie. Powiązane to będzie z dużym bólem, opuchlizną i ograniczeniem ruchomości. Wymaga interwencji lekarskiej.

Zespół rowka nerwu łokciowego – zbiór objawów neurologicznych spowodowanych uciśnięciem nerwu łokciowego. Nieleczony może prowadzić do poważnych zaburzeń czuciowo-ruchowych kończyny górnej.

Zmiany zwyrodnieniowe – postępująca chondromalacja i powolne niszczenie chrząstki stawowej powoduje wysuszanie stawu łokciowego, a przez to ograniczenie jego ruchomości.

Dyskopatia – dysfunkcja krążka międzykręgowego na poziomie kręgosłupa szyjnego. Ból zazwyczaj jest promieniujący, po dłuższym czasie może powodować zaniki mięśniowe.

Aktywne punkty spustowe – promieniowanie bólu z mięśni okolicy łopatki i ramienia. Po uciśnięciu wrażliwego punktu spustowego, można wywoływać bolesność w różnych rejonach kończyny górnej.

Podrażnienie więzadeł kręgosłupa – wskutek ściskania bądź rozciąganie tkanki łącznej w okolicy kręgosłupa piersiowego, podrażnienie może dawać rzutowany ból do łokcia, podobny do bólu w łokciu tenisisty.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Leczenie bólu łokcia i rehabilitacja

Uwolnienie się od bólu łokcia wymaga postawienia prawidłowej diagnozy. O dalszym leczeniu decyduje lekarz ortopeda lub neurolog.

1. Odpoczynek od czynności wywołującej przeciążenie lub unieruchomienie stawu łokciowego (w szynie gipsowej, stabilizatorze), połączone z masażem kostkami lodu, przynosi ulgę. Nie zawsze jest to jednak skuteczna metoda leczenia. Często po przejściu do normalnego funkcjonowania, ból w łokciu powraca.
2. Blokada, czyli zastrzyk sterydowy, ma na celu wyciszenie stanu zapalnego, a co za tym idzie, zmniejszenie bólu Stosowany w ostrych stanach podrażnienia zapalnego tkanki łącznej i w entezopatiach.
3. Fizykoterapia, np. jonoforeza z podaniem leku za pomocą prądu stałego, laser, ultradźwięki i ostatnio bardzo popularna fala uderzeniowa stosowana bezpośrednio w miejscu bólu oraz na napiętych mięśniach. Terapia ta zalecana jest przy łokciu tenisisty i golfisty. Niestety jest dla pacjenta bardzo bolesna.
4. Masaż napiętych tkanek ramienia i przedramienia rozluźnia, przynosi ulgę i często uśmierza ból łokcia. Bardziej bolesną metodą jest masaż poprzeczny wykonywany na okolice więzadeł czy przyczepu ścięgnistego mięśnia do kości. Z masażem można połączyć uwolnienie punktów spustowych, czyli terapię której celem jest zmniejszenie tkliwości niewielkich, nadwrażliwych obszarów brzuśća mięśniowego lub powięzi, dających promieniujący lub rzutowany ból do łokcia.
5. Kinesiologytaping, przez naklejenie plastrów można odciążyć staw. Tejpy działają na skórę i powięź przez cały czas, poruszając się razem z nią, więc poprawa może być odczuwalna od razu albo np. po kilku godzinach od nalepienia. Plastrowanie jest jednak dodatkową formą terapii i nie może stanowić podstawy leczenia.
6. Terapia manualna wykonana zarówno w obrębie szyjnego bądź piersiowego odcinka kręgosłupa, ale też na barku czy samym łokciu. Wykwalifikowany fizjoterapeuta może posługiwać się metodą Mulligana, Cyriax czy Kaltenborn stosując techniki manipulacji i mobilizacji stawu łokciowego.

Do całkowitego wyleczenia bólu łokcia czasami dochodzi się metodą prób i błędów, gdyż często ból jest wynikiem nałożenia się wielu czynników. Dlatego istotna jest współpraca pacjenta z lekarzem i fizjoterapeutą, a szczególnie informowanie ich o zmniejszeniu lub pogorszeniu bólu po zastosowaniu danej terapii.